Περί ανέμων…

Του Κώστα Πώποτα*

Για να πω την αμαρτία μου έχω ψιλοβαρεθεί να μου κάνει ο πάσα εις μαθήματα περί προστασίας περιβάλλοντος, ανάπτυξης (και εποχής των σπηλαίων τελευταία άκουσα). Και μιας και πιαστήκαμε στον καβγά να τα πούμε λίγο πιο χύμα. Γιατί καλά να γίνεται ό,τι γίνεται, αλλά να μη μας θεωρούν και βλάκες.

Εγώ ανήκω ίσως σ’ αυτή τη χορεία των αναποφάσιστων πεισματάρηδων του Νοτίου Πηλίου που έχουν επιφυλάξεις για την εγκατάσταση των ανεμογεννητριών, όπου λάχει. Δεν έχω πρόβλημα με τη λελογισμένη χρήση αιολικής ενέργειας, και τη σωστή και αναλογική κατανομή των πηγών και εγκαταστάσεων. Ζω σε μια χώρα που αναπτύσσει αιολική ενέργεια με πολλή προσοχή στο περιβάλλον και η οποία αναγνωρίζει ότι η αισθητική όχληση πρέπει να λαμβάνεται υπόψη. Έτσι φέτος αποφασίστηκε να αντικατασταθούν 8 ανεμογεννήτριες ύψους 70 μέτρων με 2 ισοδύναμες γεννήτριες 138 μέτρων, διότι υπήρχαν διαμαρτυρίες κατοίκων για την αλλοίωση του αισθητικού περιβάλλοντος.

Εξηγώ σταράτα (και για την εξήγηση αυτή δεν θα πιάσω φυσικά ούτε ένα φράγκο), ότι ο λόγος για τον οποίο αντιδρώ είναι ότι όποτε με φέρνει ο δρόμος στην πατρίδα, κατοικοεδρεύω στο Λαύκο, στο Νότιο Πήλιο. Και θέλω όταν ανοίγω το παράθυρό μου να βλέπω το Τισσαίο και τους λόφους απέναντι χωρίς αισθητικά εκτρώματα. Και κατατάσσω στα εκτρώματα τις ανεμογεννήτριες. Οι λόγοι της αντίρρησης μου δηλαδή, καθαρά και ξάστερα, αισθητικοί. Αυτό δηλαδή που λέμε αισθητικές αξίες βρίσκεται πίσω από την δική μου αντίδραση και των άλλων κατοίκων. Γιατί η περιοχή είναι τοπίο εξόχου κάλλους. Και σίγουρα δεν αντιδρώ από άγνοια!

Θα μου πει κάποιος «μπορεί η αισθητική αξία να περιορίζει την ανάπτυξη;». Ευθαρσώς θα απαντήσω «ναι». Διότι στο Πήλιο ειδικά, λόγω της ιδιαίτερης παράδοσης, αρχιτεκτονικής και πολιτιστικής, και του εν γένει τοπίου και περιβάλλοντος, ο κάθε πολίτης είναι υποχρεωμένος να δέχεται περιορισμούς στο κάθε τι που κάνει: όταν χτίζει το σπίτι του πρέπει να το προσαρμόζει στο ύφος που αρμόζει στο τοπίο και την περιοχή, δεν μπορεί να πετάει τα μπάζα του και τα σκουπίδια του στα ρέματα, δεν μπορεί να αλώνει τις παραλίες όπως θέλει, δεν μπορεί (;) να ανοίγει νταμάρια χωρίς να φροντίζει το περιβάλλον, κ.α., κ.λπ. Αν λοιπόν ο πάσα κάτοικος πρέπει να συγκρατείται στην πρόθεσή του να φέρει ανάπτυξη με τη δράση του, δεν βλέπω γιατί δεν μπορούν αντίστοιχοι περιορισμοί να επιβληθούν στους επιχειρηματίες που θέλουν να εκμεταλλευτούν την αιολική ενέργεια – ιδίως διότι δεν κατοικούν την περιοχή.

Άλλα υπάρχει ένας περισσότερο θεσμικός λόγος για τον οποίο οι αισθητικές αξίες μπορούν να αποτελούν φρένο σε επιχειρηματικά σχέδια: ο ΝΟΜΟΣ!. Και συγκεκριμένα ο νόμος (ν.1650/1986) για την προστασία του περιβάλλοντος! Που ορίζει ως περιβάλλον «το σύνολο των φυσικών και ανθρωπογενών παραγόντων και στοιχείων που βρίσκονται σε αλληλεπίδραση και επηρεάζουν την οικολογική ισορροπία, την ποιότητα της ζωής, την υγεία των κατοίκων, την ιστορική και πολιτιστική παράδοση και τις αισθητικές αξίες». Όπως τονίζουν οι ειδικοί, ο ορισμός «βασίστηκε σε αισθητικές αξίες που αναφέρονταν αποκλειστικά σε θέες ευχάριστες στην όραση και όχι στη σηµασία των φυσικών τόπων και στοιχείων στη μνήµη των ανθρώπων που διαβιούν στη γύρω περιοχή».(1). Ο νόμος άλλωστε περιλαμβάνει μεταξύ άλλων προστατευόμενων περιοχών, και τα προστατευόμενα τοπία, δηλαδή «περιοχές μεγάλης αισθητικής ή πολιτιστικής αξίας, και εκτάσεις που είναι ιδιαίτερα πρόσφορες για αναψυχή του κοινού ή συμβάλλουν στην προστασία ή αποδοτικότητα φυσικών πόρων λόγω των ιδιαίτερων φυσικών ή ανθρωπογενών χαρακτηριστικών τους».

Αδίκως πασχίζουν βεβαίως να με πείσουν ότι οι ανεμογεννήτριες αποτελούν αισθητική αναβάθμιση της περιοχής και μάλιστα μπορούν να μετατραπούν σε αξιοθέατο. Δεν πιστεύω ότι θα εγκαθιστούσε κανείς ανεμογεννήτριες στο Σούνιο π.χ..

Η δική μου ερμηνεία είναι φυσικά πιο σύνθετη. Γιατί αν ψάξει κανείς λίγο παραπάνω θα ανακαλύψει διαχρονικά λάθη ή σκοπιμότητες. Αν λοιπόν πάει στην ιστοσελίδα της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας http://www.rae.gr/geo/ θα βρει (με πολλή δυσκολία είναι η αλήθεια) όλη την ιστορία των αδειών στην Μαγνησία (βλ. την εικόνα). Θα διαπιστώσει λοιπόν ότι όλες σχεδόν οι άδειες αιολικών πάρκων (με εξαίρεση το Βελεστίνο, την Ανάβρα και τον Πτελεό) εντοπίζονται στο Νότιο Πήλιο, παρότι η περιοχή δεν είναι πρωτοκλασσάτη από άποψη αιολικού δυναμικού. Ούτε στο Βόρειο Πήλιο, ούτε στη Σκιάθο! Γιατί άραγε; Διότι απλά το Βόρειο Πήλιο ως και τις Μηλιές είχε παλαιότερα χαρακτηρισθεί περιοχή NATURA. Αντίθετα για το υπόλοιπο Πήλιο η «Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών Πηλίου και Ευρύτερης Περιοχής», που στόχευε σε μέτρα για την περιφερειακή ζώνη προστασίας στην ευρύτερη περιοχή του Πηλίου και της παράκτιας θαλάσσιας ζώνης, ιδίως δε στη διοικητική διαχείριση της περιοχής οικοανάπτυξης που θα καλύπτει το σύνολο της περιοχής του Πηλίου, καθυστερεί από το 2009 και μόλις τον Νοέμβρη του 2016 βρέθηκε χρηματοδότηση για τη συμπληρωματική μελέτη (http://www.ert.gr/volos-egkrisi-idikis-perivallontikis-meletis-periochis-natura-piliou). Εντωμεταξύ χορηγήθηκαν τυπικά οι άδειες, με σύμφωνη γνώμη της τοπικής αυτοδιοίκησης το 2010, 2012,2014 ώστε το τετελεσμένο να έχει επέλθει. Ιδού λοιπόν χοντρικά η εικόνα:

Πολλά άλλα ερωτήματα ακολουθούν βεβαίως. Με τόσα πάρκα, έχει ο υποσταθμός ΔΕΗ Λαύκου (ο οποίος δεν διαθέτει τοπικά προσωπικό φύλαξης η συντήρησης) την ικανότητα να ανταπεξέλθει στο φόρτο παραγωγής (ιδίως γιατί τροφοδοτεί τα νησιά!!!); Είναι τουλάχιστο το ένα αιολικό πάρκο εγκατεστημένο σε περιοχή δασική; Η ακόμη: έχει εταιρεία κεφαλαίου 60.000 την ικανότητα να ανταπεξέλθει σε επένδυση 26 εκατ.;

Αυτά και θα γυρίσω τώρα στο σπήλαιό μου να καίω αέρα κοπανιστό, θα εξέλθω εκ νέου αν προκληθώ αναιτίως και ανοήτως.

*Ο Κώστας Πώποτας είναι απόδημος και κατοικεί μονίμως σε χώρα όπου δεν βάζουν ανεμογεννήτριες εκεί που έχουν τα ωραιότερα τοπία τους. Έχει στο παρελθόν εκτεταμένα αρθρογραφήσει για την προστασία του περιβάλλοντος (όπως πάντα οι τοποθετήσεις του είναι προσωπικές και δεν εκφράζουν θέσεις του οργάνου στο οποίο υπηρετεί – το οποίο εντούτοις, επίσης εκτεταμένα έχει αποφανθεί θετικά για την προστασία περιβάλλοντος)

(1) TζένηKοσµάκη, Αρχιτέκτων-Πολεοδόµος , Επίκ. Καθηγήτρια ΕΜΠ, ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ, ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΚΑΙ ΘΕΩΡΗΣΗ ΤΟΥ ΦΥΣΙΚΟΥ ΤΟΠΙΟΥ ΩΣ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ,

ΥΓ Φαντάζομαι ότι η Ένωση Συντακτών Ημερησίων Εφημερίδων Θεσσαλίας – Στ. Ελλάδας – Εύβοιας, της οποίας τα μέλη περνούν τα καλοκαίρια στη Μηλίνα και τον Πλατανιά, θα έχει κάτι να πει επί του προκειμένου