Βόλο ή Λάρισα τα τοξικά απόβλητα

Δεν είναι τυχαίο ότι και για το θέμα αυτό τηρείται αιδήμονα σιωπή από το Υπουργείο Περιβάλλοντος. Την ίδια τακτική είχε επιλέξει και για το ενδιαφέρον της ΕΝGAL για τη δημιουργία εργοστασίου παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος από βιομάζα και από υπολείμματα απορριμμάτων που θα εισάγονταν από την Ιταλία. Όλα αυτά μέχρι το Νοέμβριο που αποκάλυψε το θέμα Ο ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ. Ακολούθησε ερώτηση στη Βουλή από τη βουλευτή Λάρισας του ΣΥΡΙΖΑ Ηρώ Διώτη και απάντηση του αρμόδιου υπουργείου που επιβεβαίωσε τις πληροφορίες. Το τι επακολούθησε στη συνέχεια είναι γνωστό με τις αντιδράσεις των φορέων της πόλης και του Δημοτικού Συμβουλίου Βόλου, αν και προχθές, σε σχόλιο της εφημερίδας μας, ο Αντιδήμαρχος Πολεοδομίας και Πρόεδρος της Επιτροπής Ποιότητας Ζωής του Δήμου Βόλου δεν έκρυψε την ανησυχία του, καθώς όπως είπε το θέμα της επένδυσης της ΕΝGAL στο Βόλο είναι πάντα ανοικτό, ιδιαίτερα μετά την αλλαγή που σημειώθηκε πριν λίγες εβδομάδες στην πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής.

Το ίδιο κλίμα εφησυχασμού και άγνοιας επιχειρείται τώρα και με το ενδεχόμενο κατασκευής στην περιοχή μας εργοστασίου για τη δημιουργία Χώρου Υγειονομικής Ταφής Επικίνδυνων Αποβλήτων (ΧΥΤΕΑ) όπου σε κατάλληλη μονάδα θα γίνεται η διαχείριση των επικίνδυνων βιομηχανικών αποβλήτων, που θα καλύπτει όλο το χώρο της Κεντρικής Ελλάδος. Ο λόγος είναι προφανής. Οι υποψήφιοι επενδυτές και το Υπουργείο γνωρίζουν πολύ καλά ότι θα πρέπει να αντιμετωπίσουν τις καθολικές αντιδράσεις που θα συναντήσουν από τις τοπικές κοινωνίες.

Το ενδεχόμενο επιλογής του Βόλου ως περιοχής για τη διαχείριση επικίνδυνων βιομηχανικών αποβλήτων μόνο θεωρητικό δεν είναι. Είναι γνωστό ότι από τον Ιούνιο του 2010 το Υπουργείο Κλιματικής Αλλαγής είχε προχωρήσει σε πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος για τη διαχείριση επικίνδυνων βιομηχανικών αποβλήτων, μία πρόσκληση στην οποία αναφέρονταν ρητά ο Βόλος. Ειδικότερα με την πρόσκλησή του το ΥΠΕΚΑ καλούσε τους ενδιαφερόμενους για την κατασκευή μονάδων διαχείρισης επικίνδυνων βιομηχανικών αποβλήτων να προτείνουν γεωγραφικά εντοπισμένους χώρους και τοποθεσίες για τη χωροθέτηση Χώρων Υγιειονομικής Ταφής Επικίνδυνων Αποβλήτων (ΧΥΤΕΑ), όπου, όπως αναφερόταν στην πρόσκληση του Υπουργείου, με κατάλληλες και τεχνολογικά εξελιγμένες μονάδες επεξεργασίας θα γίνεται η διαχείριση των επικίνδυνων αποβλήτων. Για όσες προτάσεις κριθούν θετικά από τις αρμόδιες υπηρεσίες του υπουργείου, θα αξιολογηθεί η δυνατότητα ένταξής τους στο ΕΠΠΕΡΑΑ.

Όπως τονιζόταν στην πρόσκληση του ΥΠΕΚΑ «αντικείμενο της παρούσας πρόσκλησης αποτελεί προστάδιο της εκπόνησης μελετών, της κατασκευής, της συντήρησης και λειτουργίας υποδομών μίας «Ολοκληρωμένης Εγκατάστασης Διαχείρισης Επικίνδυνων Βιομηχανικών Αποβλήτων (ΟΕΔΕΒΑ). Ειδικότερα η ΟΕΔΕΒΑ θα πρέπει να είναι ικανή για την ασφαλή διαχείριση τουλάχιστον 150.000 τόνων επικίνδυνων βιομηχανικών αποβλήτων κατ΄ έτος, σύμφωνα με τους περιβαλλοντικούς όρους του έργου και όσα προβλέπονται στην κοινοτική και εθνική νομοθεσία περί αποβλήτων. Η ΟΕΔΕΒΑ θα πρέπει να δύναται να εξυπηρετεί τις βιομηχανικές ζώνες της Δυτικής Αττικής και Σχηματαρίου – Οινοφύτων. Η δυνατότητα υφίσταται -εδώ είναι το τοπικό ενδιαφέρον της πρόσκλησης του ΥΠΕΚΑ- και για επιπλέον πρόταση εκδήλωσης ενδιαφέροντος για άλλη ή και άλλες βιομηχανικές περιοχές (Βόρεια Ελλάδα – Θεσσαλονίκη, Κεντρική Ελλάδα – Βόλος, Δυτική Ελλάδα – Πάτρα). Σε αυτή την περίπτωση η επιπλέον ΟΕΔΕΒΑ θα πρέπει να είναι ελάχιστης δυναμικότητας 50.000 τόνων επικίνδυνων βιομηχανικών αποβλήτων κατ΄ έτος.

Προκειμένου να εντοπιστούν οι καταλληλότεροι χώροι, σημειωνόταν στην πρόσκληση του ΥΠΕΚΑ, καλούνται οι ενδιαφερόμενοι να υποβάλουν τις προτάσεις τους σε συνδυασμό με τις ΟΕΔΕΒΑ που ενδιαφέρονται να κατασκευάσουν στους χώρους αυτούς».

Πέρασαν από τότε τρεις μήνες, όταν τον περασμένο Σεπτέμβριο είδαν το φως της δημοσιότητας δημοσιεύματα στον Τύπο της Αθήνας που έκαναν λόγο για εκτάσεις σε Βοιωτία και Λάρισα, χωρίς ωστόσο άλλα περισσότερα στοιχεία. Από τότε έχουν παρέλθει δέκα μήνες και η ανησυχία της τοπικής κοινωνίας επανέρχεται στο προσκήνιο, πολλώ μάλλον από τη στιγμή που στην πρόσκληση του ΥΠΕΚΑ αναφερόταν ο Βόλος για τη χωροθέτηση ενός τέτοιου εργοστασίου που θα καλύπτει όλο το χώρο της Κεντρικής Ελλάδος.

 

 Οικονομικοί

Σύμφωνα με δημοσιεύματα του περασμένου Σεπτεμβρίου η απόφαση της Τίνας Μπιρμπίλη να οργανώσει και να χωροθετήσει μονάδες διαχείρισης επικίνδυνων αποβλήτων έχει συνασπίσει ισχυρά επιχειρηματικά συμφέροντα, αφού στην πρόσκληση του ΥΠΕΚΑ είχαν ανταποκριθεί 13 συνολικά επιχειρηματικά γκρουπ και εταιρίες. Ανάμεσα σε αυτά ξεχωρίζει η κοινοπραξία που συγκροτούν τέσσερις από τους ισχυρότερου εκπροσώπους ιδιωτικών συμφερόντων στη χώρα μας: Ο όμιλος Μπόμπολα μέσω των θυγατρικών Ηλέκτωρ και Άκτωρ, η ελληνική Χαλυβουργία η οποί ελέγχεται μετοχικά από την οικογένεια Μάνεση, η εταιρία Αειφόρος που αποτελεί τον περιβαλλοντικό βραχίονα της ΒΙΟΧΑΛΚΟ, η Χαλυβουργική της οικογένειας του κ. Κ. Αγγελόπουλου και η εταιρία Polyeco του κ. Γιάννη Πολυχρονόπουλου.

Επίσης ανάμεσα στις εταιρίες που έχουν δείξει ενδιαφέρον είναι η γαλλική Suez και η ΙΝΤΡΑΚΑΤ του Ομίλου Κόκκαλη, αλλά και η ΕΑΒ, η οποία έχει κατηγορηθεί επανειλημμένα για τη διαχείριση των αποβλήτων της στην περιοχή των Οινόφυτων και εικάζεται ότι συμμετέχει στη διαδικασία για την παραχώρηση χώρου υποδοχής αποβλήτων. Το ύψος της κάθε επένδυσης υπολογίζεται σε 20 εκ. ευρώ περίπου, ενώ δεν αποκλείεται να δοθεί η δυνατότητα ένταξης των υποδομών στον αναπτυξιακό νόμο ή η δυνατότητα χρηματοδότησης από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα για το Περιβάλλον του ΥΠΕΚΑ.

 

 

 

Συνολικά η Ελλάδα υπολογίζεται ότι παράγει ετησίως περίπου 350.000 τόνους επικινδύνων αποβλήτων με τάσεις αισθητής κάμψης, περίπου 35% τον τελευταίο χρόνο, κυρίως λόγω της μειωμένης παραγωγής που αποδίδεται στην κρίση αλλά και στα λουκέτα που έχουν βαρέσει πολλές επιχειρήσεις. Ωστόσο επιχειρηματίες του κλάδο μιλούν για πολύ μικρότερες ποσότητες (της τάξης των 45.000 τόνων) και παρατηρούν ότι εταιρίες πετρελαιοειδών που έκαναν τζίρο σε διακίνηση αποβλήτων έως και 400.000 ευρώ τα προηγούμενα χρόνια του τελευταίους μήνες κάνουν μόλις 8.000 ευρώ.

Σύμφωνα με το Υπουργείο Περιβάλλοντος το 85% – 90% της ετήσιας παραγωγής επικίνδυνων αποβλήτων αποδίδεται σε είκοσι περίπου μονάδες της πρωτογενούς μεταλλουργίας, διύλισης αργού πετρελαίου, δραστηριοτήτων παραγωγής πετρελαιοειδών καταλοίπων παραγωγής και χρήσης λιπασμάτων, φυτοφαρμάκων και συναφών χημικών προϊόντων. Το υπόλοιπο 10%-15% το παράγουν όλοι οι άλλοι βιομηχανικοί κλάδοι, ενώ ο σημαντικός είναι ο ρόλος των ιατρικών αποβλήτων, καθώς και το θέμα με τη διασυνοριακή μεταφορά τους που εντόπισαν πριν από μήνες οι Επιθεωρητές Περιβάλλοντος.

Σύμφωνα με ρεπορτάζ που είχε δημοσιευθεί στην εφημερίδα τα ΝΕΑ στις 24 Ιουνίου 2010 η Ελλάδα βρίσκεται στο έλεος των τοξικών αποβλήτων. Η συνταγή, σύμφωνα με τη εφημερίδα, παραμένει η ίδια τις τελευταίες δεκαετίες: προσωρινή αποθήκευση (θάψιμο) σε ανεξέλεγκτες χωματερές, χώρους και οικόπεδα που επιλέγονται -κυρίως από τις νομαρχίες- επειδή είναι διαθέσιμα και όχι επειδή είναι αποδεδειγμένα κατάλληλα. Την ίδια ώρα ένα πολύ μικρό ποσοστό επί του συνόλου των επικίνδυνων αποβλήτων μεταφέρεται στο εξωτερικό (κυρίως στη Γαλλία και τη Γερμανία, όπου υπάρχουν οργανωμένα δίκτυα ανακύκλωσης και ορθολογικής διαχείρισης). Σύμφωνα με όσα είχαν επισημανθεί σε Συνέδριο Διαχείρισης Επικίνδυνων Αποβλήτων η ελληνική βιομηχανία παράγει 333.000 τόνους τοξικών παραπροϊόντων. Ωστόσο σύμφωνα με τους ειδικούς η ποσότητα αυτή έχει υποεκτιμηθεί τουλάχιστον κατά 30%. Επιπλέον, 4.000 τόνοι καταλήγουν στο εξωτερικό για εξουδετέρωση, ενώ περισσότερο από 100.000 τόνοι αποθηκεύονται προσωρινά σε χώρους βιομηχανιών. Πηγές της Ευρωπαϊκής Ένωσης κάνουν λόγο για πάνω από 1.000.000 τόνους τέτοιων αποβλήτων -γι΄ αυτό το λόγο ετέθη και το ζήτημα της παραπομπής της Ελλάδος στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.

Όπως υποστηρίζουν άνθρωποι που γνωρίζουν καλά το χώρο των τοξικών βιομηχανικών αποβλήτων, ένα από τα πλέον διαδεδομένα κόλπα για την παράνομη διοχέτευση των επικίνδυνων αποβλήτων είναι το εξής: Στους πάτους μεγάλων κάδων απορριμμάτων -κυρίως αυτούς των 35 κυβικών μέτρων- αφήνονται λάσπες με τα βαρέα μέταλλα και από πάνω μπαίνουν τα στερεά απόβλητα. Την ίδια στιγμή σε ό,τι αφορά τα απόβλητα πετρελαιοειδών η μεγαλύτερη πληγή είναι οι βόθροι όπου καταλήγουν παρανόμως τα κατάλοιπα των πετρελαιοειδών.