Σύγχρονος άθλος το μνημειώδες «Αλφαβητάρι του σύμπαντος», η τρίτομη εγκυκλοπαίδεια που έγραψε ο επίτιμος πρόεδρος της Εταιρείας Αστρονομίας και Διαστήματος Βόλου Κώστας Μαυρομμάτης. Με το βλέμμα στραμμένο στο σύμπαν, τους γαλαξίες, τα ουράνια σώματα, τους πλανήτες και το διάστημα, ο συνταξιούχος Βολιώτης εκπαιδευτικός μετέδωσε την αγάπη για την αστρονομία σε πολλούς μαθητές του, συμβάλλοντας αποφασιστικά στην προβολή ενός τομέα, που παρουσιάζει έντονο ερευνητικό ενδιαφέρον.
Πρόκειται αναμφίβολα για ένα ανεκτίμητο εργαλείο αναφοράς, που οι 2.600 περίπου μεγάλες σελίδες, με τα 6.500 λήμματα, το καθιστούν ιδανική πηγή για τον αφοσιωμένο επαγγελματία αστρονόμο, τους μελετητές, αλλά επίσης και τους φοιτητές και τους ερασιτέχνες αστρονόμους.
Εργο επίπονο και καρπός μακράς έρευνας, συστηματικής μελέτης και γνώσης, η εγκυκλοπαίδεια του σύμπαντος αποτελεί, αναμφίβολα, μεγάλη επιτυχία για τον κ. Μαυρομμάτη, ο οποίος μιλά στον ΤΑΧΥΔΡΟΜΟ για το αλφαβητάρι, που ανοίγει τις πύλες της γνώσης και της γνωριμίας με έναν κόσμο, που απέχει έτη φωτός από τη Γη.
Συναρπαστική περιπέτεια για τον ερευνητή και συγγραφέα Κώστα Μαυρομμάτη η συγγραφή του τρίτομου έργου, που απευθύνεται σε όλους.
«Είχα ήδη γράψει το Λεξικό Αστρονομίας, με 550 σελίδες περίπου, που το δούλευα 30 και πλέον χρόνια και αποτέλεσε ένα έργο ζωής, στη συνέχεια για 5 χρόνια ασχολήθηκα με το Λεξικό Διαστημικής με 735 σελίδες, τη δεκαετία του 2010 έγραψα και τα τρία διδακτικά βιβλία, με 550 περίπου σελίδες για τους μαθητές των Σχολών Αστρονομίας που έχουμε στην Εταιρεία Αστρονομίας και Διαστήματος, οπότε είχα στη διάθεσή μου ένα πολύ μεγάλο και πρωτόλειο υλικό. Σκέφτηκα, λοιπόν, γιατί να μην κάνω ένα μεγάλο και μνημειώδες έργο «Το Αλφαβητάρι του Σύμπαντος» τη «Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια Αστρονομίας, Αστροφυσικής, Διαστημικής και Κοσμολογίας» των 2.700 σελίδων, που να περιλαμβάνει όλες αυτές τις γνώσεις, διευρυμένες και τεκμηριωμένες; Διέθετα προς τούτο και τα 500 περίπου αστρονομικά βιβλία, που είχε η βιβλιοθήκη μου» αναφέρει ο ίδιος στον ΤΑΧΥΔΡΟΜΟ.
Παιδί μετράει τ’ άστρα
Λάτρης της αστρονομίας από παιδί, παρατηρούσε με δέος και θαυμασμό το σύμπαν που «αγκαλιάζει» ο ουράνιος θόλος, με την αναζήτηση να συνεχίζεται στα χρόνια του Γυμνασίου και αργότερα, στη διάρκεια των πανεπιστημιακών του σπουδών.
«Με την αστρονομία ασχολούμαι παιδιόθεν. Οταν πηγαίναμε νύχτα στα χωράφια για να μαζέψουμε καπνό, μου άρεσε να κοιτάζω στον ουρανό, να βλέπω τα λαμπερά αστέρια του και να αναρωτιέμαι: Πόσο μακριά είναι, από τι είναι φτιαγμένα και λάμπουν κάθε βράδυ, ποιους αστερισμούς σχηματίζουν και τόσα άλλα;» θυμάται.
Στο Γυμνάσιο δεν διδάχτηκε κοσμογραφία, ελλείψει καθηγητών, αλλά «εύρισκα στα περιοδικά «Ηλιος», «Ακτίνες» «Αιών του ατόμου» κ.ά. διάφορα αστρονομικά άρθρα και όχι μόνο τα διάβαζα, αλλά τα ρουφούσα κυριολεκτικά. Στο Πανεπιστήμιο διδάχτηκα για ένα έτος αστρονομία από τους αείμνηστους καθηγητές Πλακίδη, Κωτσάκη και Μακρή, ενώ επισκεπτόμουν τακτικά το Αστεροσκοπείο Αθηνών για εργαστήρια και αστρονομικές παρατηρήσεις. Οταν πια διορίστηκα, δίδασκα κοσμογραφία, αστρονομία και αστροφυσική στους μαθητές μου, ανελλιπώς. Ηταν το πάθος μου και η χαρά μου» σημειώνει χαρακτηριστικά.
Πηγή γνώσης η αστρονομία
Εργάστηκε με μεράκι στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση και πολλοί μαθητές του, απόφοιτοι του θρυλικού Α’ Αρρένων, θυμούνται μέχρι σήμερα την παρατήρηση του ουρανού με το τηλεσκόπιο, στην αυλή του σχολείου.
«Στο Γυμνάσιο και στο Λύκειο, αργότερα, πάντα φρόντιζα να παίρνω το μάθημα της Αστρονομίας, το οποίο δεν το συμπαθούσαν άλλοι καθηγητές, επειδή είχε πολλά μαθηματικά και σφαιρικά σχήματα. Για μένα ήταν η χαρά μου να σχεδιάζω στον πίνακα την ουράνια σφαίρα, ακόμη και χωρίς διαβήτη και να αναπαριστώ εκεί τους διάφορους κύκλους (μεσημβρινούς, ισημερινούς, πολικούς κ.λπ.). Ιδιαίτερα έδινα έμφαση και στη νυχτερινή παρατήρηση με το τηλεσκόπιο που αγόρασε το σχολείο από το 1965 ακόμη. Οι μαθητές έρχονταν τα βράδια στο 1ο Λύκειο και παρατηρούσαν τη Σελήνη, του πλανήτες, ακόμη και τους γαλαξίες με τα νεφελώματα. Ηταν κάτι το εξαιρετικό για όλους μας ακόμη και για τους συναδέλφους καθηγητές και τους γονείς των παιδιών» αναφέρει με νοσταλγία.
Τα μυστικά του σύμπαντος
Μυστικά και αλήθειες γύρω από το σύμπαν μοιράζεται με τον αναγνώστη ο Κώστας Μαυρομμάτης, απαντώντας καταφατικά στο ερώτημα αν υπάρχουν μυστικά, που δεν γνωρίζουμε. «Και βέβαια υπάρχουν μυστικά, που δεν γνωρίζαμε και που αναλύονται από το «Αλφαβητάρι», όπως το ονόμασε για πρώτη φορά ο Διονύσης Σιμόπουλος. Οι προσωπικές ανακαλύψεις που έκανα διαβάζοντας κάθε φορά τα νέα βιβλία Αστρονομίας που κυκλοφορούσαν, ήταν πραγματικές αποκαλύψεις. Αυτές τις αποκαλύψεις θέλω να μοιραστώ με τους αναγνώστες της εγκυκλοπαίδειας, τους λάτρεις της αστρονομίας, για να νιώσουν και αυτοί τη χαρά της ανακάλυψης και να πλημμυρίσουν τη διάνοιά τους με το θαυμαστό, το υπέροχο, το καταπληκτικό σύμπαν. Δεν υπάρχει ωραιότερο πράγμα στον κόσμο από το απέραντο διάστημα, που καλούμαστε να αποκρυπτογραφήσουμε» επισημαίνει ο ίδιος.
Η γνώση δεν έχει ηλικία
Η γνώση δεν έχει ηλικία κι όπως αναφέρει ο κ. Μαυρομμάτης το «Αλφαβητάρι του Σύμπαντος» απευθύνεται «σε όλους του Ελληνες που αναζητούν την αστρονομική γνώση. Από τους μαθητές του Δημοτικού μέχρι και τους ηλικιωμένους, που παρά τα γεράματά τους θέλουν να μάθουν, να ερευνήσουν, να ενημερωθούν για αχανές διάστημα. Είναι πολύ απλά δομημένο, με εξαιρετικά εκλαϊκευμένους τους επιστημονικούς όρους, πληθώρα εικόνων και σχημάτων, ώστε όλοι να καταλαβαίνουν τις έννοιές του. Το κάθε λήμμα του αποτελεί μια πλήρη ανάπτυξη, ένα τέλειο άρθρο, που εξετάζει κάθε γνωστική πλευρά του».
Μετοίκηση στο… διάστημα
Ερώτημα που πλανάται, η πιθανότητα μετοίκησης στο διάστημα, σε άλλους πλανήτες, που, ενδεχομένως, υπάρχει η δυνατότητα για φιλοξενία ανθρώπινης ζωής, με τον κ. Μαυρομμάτη να εκτιμά ότι θα καταστεί δυνατή στο μέλλον η μετοίκηση στο διάστημα.
«Και βέβαια εκτιμώ ότι ο άνθρωπος στα επόμενα 50 – 100, ίσως 200 χρόνια θα είναι σε θέση να μεταβεί και να κατοικήσει στο διάστημα. Εάν σε 10 χρόνια καταφέραμε και φθάσαμε στη Σελήνη, τη στιγμή που λέγαμε ότι «ο άνθρωπος είναι πλασμένος για τη Γη του και όχι για τους ουρανούς», δεν είναι καθόλου αδύνατο να μεταβούμε και να κατοικήσουμε εκεί, δημιουργώντας τις κατάλληλες συνθήκες ζωής και κατοικίας. Η Γη είναι η κοιτίδα της ανθρωπότητας, αλλά δεν μπορεί κανείς να ζήσει για πάντα στην κούνια» σημειώνει ο επίτιμος πρόεδρος της Εταιρείας Αστρονομίας και Διαστήματος Βόλου, ανατρέχοντας στον Τσιολκόφσκι.
Ο Διονύσης Σιμόπουλοςγια το «Αλφαβητάρι του σύμπαντος»
Με θερμά λόγια και ενθουσιώδη σχόλια αναφέρεται στο «Αλφαβητάρι του σύμπαντος» ο Διονύσης Σιμόπουλος, επίτιμος διευθυντής του Ευγενιδείου Πλανηταρίου, βραβευμένος για τη συνεισφορά του στην αστρονομική εκπαίδευση.
«Με το έργο σας αυτό με έχετε γυρίσει πίσω στα χρόνια της εφηβείας μου όταν είχα αποκτήσει ένα κάπως παράξενο χόμπι με την εγκυκλοπαίδεια «Ηλιος» που είχαμε στο σπίτι. Οπως ήταν επάνω στη βιβλιοθήκη οι τόμοι του «Ηλιου», έκλεινα τα μάτια και τράβαγα έναν τυχαία. Αυτόν τον τόμο τον άνοιγα πάλι σε κάποια τυχαία σελίδα και άρχιζα να διαβάζω τα λήμματα, το ένα πίσω από το άλλο, όποια και αν ήταν, είτε μίλαγαν για Γεωγραφία, είτε για Ιστορία, είτε για κοκκινογούλια, εγώ το διάβαζα. Αυτή λοιπόν την τόσο παράξενη συνήθεια για ένα παιδί, να διαβάζει μια εγκυκλοπαίδεια σαν μυθιστόρημα, άρχισα να αποκτώ και πάλι με τους τρεις τόμους της δικής σας εγκυκλοπαίδειας (με τη διαφορά ότι τώρα δεν είμαι πλέον παιδί)!
Κοιτάζοντας σήμερα ολοκληρωμένο το τρίτομο αυτό έργο σας διαπιστώνω για μια ακόμη φορά ότι όντως πρόκειται για μια περιεκτική εγκυκλοπαίδεια που καλύπτει όλα τα πεδία της αστρονομίας, της αστροφυσικής, της διαστημικής έρευνας και της κοσμολογίας από την αρχαία προέλευσή τους έως τις τελευταίες εξελίξεις της σύγχρονης επιστήμης. Αυτοί οι τόμοι προσφέρουν πράγματι σαφείς και συνοπτικές εξηγήσεις για οποιοδήποτε αστρονομικό θέμα, από τις σύγχρονες ανακαλύψεις των διαστημοπλοίων μας στους πλανήτες του Ηλιακού Συστήματος έως τις θεωρητικές μας εκτιμήσεις για την προέλευση του σύμπαντος, από την συνεισφορά του Κοπέρνικου και του Νεύτωνα έως τις σύγχρονες ανακαλύψεις του Εντουιν Χαμπλ και τις θεωρητικές «ακροβασίες» του Στίβεν Χόκινγκ.
Είναι κατάλληλο για το ευρύ αναγνωστικό κοινό, τον μαθητή που θέλει μια αξιόπιστη πηγή αναφοράς, αλλά και οποιονδήποτε ενδιαφέρεται για τα μυριάδες περίεργα μυστικά που απαρτίζουν το Σύμπαν μας, ενώ κάθε καταχώρησή του, κάθε λήμμα του είναι σαφέστατα γραμμένο και εξαιρετικά ενημερωμένο και ακριβές» υπογραμμίζει, μεταξύ άλλων, ο διακεκριμένος επιστήμονας.
ΓΛΥΚΕΡΙΑ ΥΔΡΑΙΟΥ
