Σήμα κινδύνου για τη ραγδαία υποβάθμιση των καλλιεργήσιμων εδαφών στην Ελλάδα και ιδίως στη θεσσαλική γη εκπέμπει η Γεωπονική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Σύμφωνα με τον καθηγητή του τμήματος Γεωπονίας, Φυτικής Παραγωγής και Αγροτικού Περιβάλλοντος, Νικ. Δαναλάτο, «η μονοκαλλιέργεια οδηγεί σε πολύ μεγάλη υποβάθμιση των εδαφών». Ηδη σήμερα η οργανική ουσία των εδαφών έχει περιοριστεί στο 1%, όταν πριν από 30 χρόνια ήταν στο 2% και όταν το όριο για την πτώση της αγροτικής παραγωγής είναι στο 0,5%.
Ρεπορτάζ: ΕΛΕΝΗ ΧΑΝΟΥ
Όπως εξήγησε ο κ. Δαναλάτος, στο περιθώριο εκδήλωσης για την παρουσίασης των μεταπτυχιακών διατριβών εξειδίκευσης της Γεωπονικής Σχολής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας που πραγματοποιήθηκε χθες στο αμφιθέατρο της Σχολής, οι μονοκαλλιέργειες είναι εντατικές καλλιέργειες, οι οποίες οργώνονται κάθε χρόνο με βαριά μηχανήματα και αρδεύονται, με αποτέλεσμα να «καίγεται» η οργανική τους ουσία.
Αυτό οφείλεται στο ότι αυτές οι εντατικές καλλιέργειες οργώνονται «καίγεται» η οργανική ουσία. «Επειδή αυτά τα εδάφη ήταν από παλιά γόνιμα, αυτή η γονιμότητα που χάνεται σιγά σιγά, δεν φαίνεται. Είναι καλά κρυμμένη, έχει μια μάσκα – αυτή της γονιμότητας. Μάλιστα με την αύξηση των αρδεύσεων και των λιπάνσεων τις τελευταίες δύο δεκαετίες η υποβάθμιση αυτή που υφίσταται το έδαφος δεν φαίνεται, παρά αντίθετα φαίνεται και μια μικρή αύξηση των αποδόσεων. Αυτό είναι το ύπουλο της υπόθεσης», τόνισε ο κ. Δαναλάτος.
Σύμφωνα με στοιχεία, που έχει στη διάθεσή του το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, μέσα από την έρευνα που κάνει τα τελευταία 7 χρόνια στον συγκεκριμένο τομέα, αν η κατάσταση συνεχιστεί άλλα 20 χρόνια θα φανεί το πρόβλημα και θα είναι αργά. Ποιο το γιατρικό; «Εντονες ενδιάμεσες σπορές ψυχανθών, που θα χρησιμοποιηθούν σαν χλωρή λίπανση. Δεν θα πάρουμε για παράδειγμα μπιζέλι, θα το ενσωματώσουμε στο χωράφι. Αν αυτό γίνει για 5-6 χρόνια τότε αποκαθίσταται η γονιμότητα του εδάφους και αυξάνονται οι παραγωγές με πολύ λιγότερες εισροές», απαντά ο κ. Δαναλάτος.
Μάλιστα, οι ενδιάμεσες καλλιέργειες ψυχανθών, συμφέρουν και τον αγρότη. «Δεν έχεις μόνο μακροπρόθεσμη βελτίωση της ποιότητας του εδάφους. Ο παραγωγός βλέπει το αποτέλεσμα άμεσα στην τσέπη του, γιατί τα χρήματα που θα διαθέσει για την ενδιάμεση καλλιέργεια θα του επιστραφούν μέσα από την αύξηση της παραγωγής της μονοκαλλιέργειας αλλά και μέσα από τη μείωση κατά το ήμισυ της λίπανσης», εξηγεί ο κ. Δαναλάτος.
«Αν εφαρμοστούν οι ενδιάμεσες καλλιέργειες ψυχανθών, τα εδάφη σε μια περίοδο 10 ετών θα έχουν βελτιωθεί όσο δεν μπορεί κανείς να φανταστεί», προσθέτει ο ίδιος. Σε διαφορετική περίπτωση θα χάνεται διαρκώς οργανική ουσία και κάθε 30 χρόνια θα υποδιπλασιάζεται. Σήμερα, η θεσσαλική γη έχει τη μισή οργανική ουσία που είχε το 1987. «Πριν από 30 χρόνια είχαμε 2% οργανική ουσία, σήμερα έχουμε 1% και το όριο για την πτώση της παραγωγής είναι 0,5%. Δεν πρέπει να περιμένουμε να πέσει η παραγωγή και μετά να μην μπορεί να γίνει σχεδόν τίποτα», κατέληξε ο κ. Δαναλάτος.
Αλλαγή αγροτικού πρωτοκόλλου
Στο μεταξύ, άλλη έρευνα που έγινε Μάιο-Ιούνιο 2015 στον οπωρώνα του αγροκτήματος του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας στο Βελεστίνο, και συγκεκριμένα σε νεκταρινιές, αποκάλυψε ότι η σκόνη που επικάθεται στα φύλλα και τους καρπούς και προέρχεται είτε από το έδαφος είτε από τη βιομηχανική δραστηριότητα, επιδρά με την υπολειμματικότητα των φαρμάκων.
Όπως ανέφερε ο επιβλέπων καθηγητής, Νικόλαος Τσιρόπουλος, στη μεταπτυχιακή διατριβή του κ. Ευάγγελου Παππά-Ζώη για την «υπολειμματικότητα γεωργικών φαρμάκων σε δενδρώδεις καλλιέργειες σε συνδυασμό με παρουσία κόνεων», «η προσέγγισή μας ήταν αν υπάρχει επίδραση των κόνων και στην υπολειμματικότητα των γεωργικών φαρμάκων». «Από τα πρώτα πειράματα που έγιναν προέκυψε ότι υπάρχουν γεωργικά φάρμακα στα οποία υπάρχει μια επίδραση και μάλιστα ότι αυξάνουν τον χρόνο παραμονής στους καρπούς και αυτό είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρον, γιατί θα χρειαστεί, στην περίπτωση αυτή, διαφορετικό πρωτόκολλο στην εφαρμογή γεωργικών φαρμάκων και στη συγκομιδή των καρπών».
Η κρίση έχει αντίκτυπο στην έρευνα
Παρά το σημαντικό ερευνητικό έργο που παράγεται στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας και στη Γεωπονική Σχολή, η έρευνα γίνεται χωρίς κρατικούς πόρους. Σύμφωνα με τον καθηγητή του Τμήματος Γεωπονίας, Φυτικής Παραγωγής και Αγροτικού Περιβάλλοντος, κ. Γιώργο Νάνο, «εν μέσω κρίσης, η χρηματοδότηση έχει μειωθεί σημαντικά. Τα προηγούμενα χρόνια είχαμε πολύ περισσότερα ερευνητικά προγράμματα. Από το δημόσιο δεν υπάρχουν οικονομικοί πόροι. Ό,τι αντλούμε είναι μέσα από ιδιωτικές εταιρείες, που είναι κατακριτέο από τους φοιτητές. Παρόλα αυτά προσπαθούμε για να παράγουμε γνώση».
Η κρίση έχει εξάλλου αντίκτυπο και στην προώθηση των ενεργειακών φυτών, ως εναλλακτικής μορφής ενέργεια. Σύμφωνα με τον κ. Δαναλάτο, τόσο η οικονομική κρίση όσο και η έμφαση που δίνεται σε άλλες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, όπως τα φωτοβολταϊκά και οι ανεμογεννήτριες, έχουν αφήσει αναξιοποίητο τον τομέα των ενεργειακών φυτών στη χώρα.
