Πέρασαν κιόλας σαράντα χρόνια. Από την εξέγερση του Πολυτεχνείου το ΄73 στη σημερινή οικονομική καταδυνάστευση της ελληνικής κοινωνίας με τα Μνημόνια των δανειστών. Τι έφταιξε και πέσαμε στα βράχια; Οι ευθύνες ανήκουν μόνον στους πολιτικούς που δημιούργησαν ολόκληρους κομματικούς στρατούς για να εναλλάσσονται στην εξουσία; Και εμείς, οι υπόλοιποι, είμαστε άμοιροι ευθυνών;
Όλοι μαζί και ο καθένας ξεχωριστά δε βολευτήκαμε, άλλος περισσότερο και άλλος λιγότερο, με την ανεμελιά και την αμεριμνησία της μεταπολιτευτικής εποχής; Μία ανεμελιά που βασιζόταν συνεχώς σε δανεικά; Για την παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας, για τη χάραξη ενός συνεκτικού στρατηγικού σχεδίου για την ανόρθωση της ελληνικής οικονομίας ούτε κουβέντα.
Όσοι τολμητίες επιχειρούσαν δημόσια να πάνε… κόντρα στο ρεύμα της εποχής, χαρακτηρίζονταν γραφικοί, ρομαντικοί και αριστεριστές που κινούνταν εκτός τόπου και χρόνου. Βλέπετε τα λαμόγια ήταν μία φράση που έγινε θεσμός στην Ελλάδα, ειδικά μετά το πάρτι των Ολυμπιακών Αγώνων.
Το ίδιο έγινε και με τον πακτωλό των δεκάδων δισ. ευρώ που έπεσαν στα κρατικά ταμεία από τα περίφημα Κοινοτικά Πλαίσια Στήριξης της Ε.Ε., που αντί να πιάσουν… τόπο για την ανασυγκρότηση της υπαίθρου έγιναν 4Χ4, ενώ οι παχυλές επιδοτήσεις για βιομηχανίες στη Βόρεια Ελλάδα έγιναν… καπνός από τους κομματικά αρεστούς της εκάστοτε εξουσίας. Προδομένα όνειρα λοιπόν.
Από τα συνθήματα και τις πλαστικές σημαιούλες της Αλλαγής που έγιναν κουρελόχαρτα, από το μύθο της ισχυρής Ελλάδας που κατέρρευσε σαν χάρτινος πύργος, μετά το πάρτι με το Χρηματιστήριο, τις μίζες της Siemens και των εξοπλιστικών προγραμμάτων.
Από το Πολυτεχνείο του 1973 ως τα Μνημόνια του 2013. Σαράντα χρόνια. Πέντε διαφορετικές γενιές, συμπολίτες, ηλικίας 20 – 60 ετών, μιλούν σήμερα στον ΤΑΧΥΔΡΟΜΟ. Εξηγούν αυτό που βιώνουν. Αποτιμούν το Χθες και το Σήμερα και παράλληλα επιχειρούν να ιχνηλατήσουν το Αύριο. Ο καθένας μέσα από τη δική του οπτική και αξιολογική ματιά.
Ρεπορτάζ:ΑΝΤ. ΤΣΕΛΕΝΤΗΣ
Να ξαναβρούμε τις αξίες μας και την εργατικότητά μας
Θάλεια Στάχτου Τοπογράφος Μηχανικός Τ.Ε 44 ετών, δημοτική υπάλληλος
«Η γενιά μου μεγάλωσε και ωρίμασε σε μια εποχή «ανοδική», σε όλους τους τομείς, αλλά ιδιαίτερα σ΄ αυτούς των δικαιωμάτων και των ελευθεριών. Έτσι, σε μεγάλο βαθμό η προοπτική πολλών νέων τότε, όπως εγώ, ήταν περίπου προδιαγεγραμμένη, πολύ περισσότερο αφού υπήρχαν επιπλέον οι οικογενειακές και οι κοινωνικές ρίζες γι΄ αυτό: Συμμετοχή σε κινήματα, αναζήτηση πολιτιστικής έκφρασης, γενικότερη προσπάθεια για «προκοπή». Η αναζήτηση εργασίας ήταν σχετικά εύκολη και σε πολλές περιπτώσεις με προτίμηση αντικειμένου. Όλα έμοιαζαν ρόδινα, ορισμένοι μόνο μιλούσαν για «συννεφάκια» στον ορίζοντα.
Σήμερα, η πραγματικότητα των μνημονίων μοιάζει να έχει διαλύσει ακόμη και την οριογραμμή προς τη διέξοδο, έχει τσακίσει τα πάντα και οι περισσότεροι από εμάς κοιτούν σαν παρατηρητές την καταιγίδα απ΄ την οποία όμως είμαστε «βρεγμένοι».
Παρατηρώντας, από την απόσταση μιας γενιάς και με την αδιάλειπτη συμμετοχή μου σ΄ αυτό που ονομάζεται συνδικαλιστικό κίνημα είτε ως μαθήτρια και φοιτήτρια είτε ως εργαζόμενη, μπορώ να διατυπώσω μια γνώμη με την οποία θα συμφωνούσαν πιστεύω και αρκετοί άλλοι:
Έχει πολλά ακόμη να δώσει η γενιά μου σε αγώνες και διεκδικήσεις ώστε ν΄ ανοίξει πάλι ο δρόμος για το μέλλον στη γενιά που θα το ζήσει και που σήμερα βιώνει ένα ζοφερό παρόν.
Η επίπλαστη ευημερία και η εικονική πραγματικότητα η οποία δημιουργήθηκε και έκανε να έχουμε σημαία το χρήμα, την εσωστρέφεια και την κατανάλωση, πρέπει τάχιστα να αντικατασταθούν, δίνοντας την θέση τους σε έννοιες που είχαν ξεχαστεί. Να ξαναβρούμε τις αξίες μας, την ανθρωπιά μας, την αλληλεγγύη και την εργατικότητά μας. Να παλέψουμε, ιδιαίτερα τώρα, για την διασφάλιση του μορφωτικού και εργασιακού μέλλοντος των παιδιών μας.
Ίσως όλα αυτά να φαντάζουν όνειρα, αποτελούν όμως το πραγματικό περιεχόμενο των τωρινών αγώνων μας».
Η κρίση πρέπει να μας κάνει σοφότερους
Γιώργος Τσαλαπόρτας, 60 ετών, μηχανολόγος, φοιτητής στο ΕΜΠ το 1973, εργολήπτης Δημοσίων Εργων
«Σαράντα σχεδόν χρόνια μετά την ανατροπή της στρατιωτικής δικτατορίας στη χώρα και την αποκατάσταση της Δημοκρατίας το πρώτο που έρχεται στο μυαλό μου είναι η αντίφαση της αισιοδοξίας του τότε και της θλίψης και αβεβαιότητας του σήμερα. Η γενιά του Πολυτεχνείου απέτυχε να διοικήσει τη χώρα με σοβαρότητα και όραμα. Η υποσχεσιολογία των πολιτικών μας ηγετών και η καταναλωτική μανία των πολιτών θεωρώ ως κύριες αιτίες της τραγικής σημερινής κατάστασης.
Η συνολική αποτίμηση της κατάστασης περιγράφεται με μια και μόνο λέξη «Τραγωδία». Η ελπίδα του λαού «ο από μηχανής θεός που θα φέρει την κάθαρση».
Πρέπει όμως να παρατηρήσω ότι οι εξαιρέσεις δεν λείπουν και πρόσωπα όπως ο Κυριάκος Σταμέλος, ο Ηλίας Αγγέλικας, ο Ολύμπιος Δαφέρμος, η Τόνια Μωροπούλου, ο Σάκης Παπαθεοδώρου, ο Κώστας Παπαποστόλου και πολλοί άλλοι δεν εξαργύρωσαν την αγωνιστική τους δράση με δημόσια αξιώματα.
Η σημερινή κατάσταση πρέπει να μας κάνει σοφότερους. Η ευημερία της φούσκας και της κατανάλωσης πρέπει να αντικατασταθεί με τη σωφροσύνη του μέτρου και της παραγωγής.Ο δημόσιος λειτουργός οφείλει να καταλάβει ότι πρέπει να υπηρετεί τον πολίτη.Ο εργαζόμενος του ιδιωτικού τομέα πρέπει πρώτα να παράγει και μετά να διεκδικεί.Ο επιχειρηματίας θα πρέπει να γίνει περισσότερο πατριώτης και συνεπής προς το κράτος.Οι πολιτικοί μας ηγέτες να μας λένε την αλήθεια και να αγαπήσουν τον τόπο και τους πολίτες.
Δεν πρέπει όμως να απαλλάξουμε και την αριστερά από τις ευθύνες της «όλα τα κιλά όλα τα λεφτά» μόνο που τα κιλά προέκυπταν από διπλά και τριπλά ζυγίσματα.Τα χρήματα που εισέρρευσαν στη χώρα από τα Κοινοτικά Πλαίσια Στήριξης σπαταλήθηκαν χωρίς να έχουν ολοκληρωθεί σημαντικότητα έργα υποδομής.
Η χώρα μπορεί να βγει από το τέλμα, μόνο που η Δημοκρατία απαιτεί από όλους ευθύνη και από τον καθένα χωριστά.Ελπίζω η νέα γενιά να γίνει σοφότερη και δικαιότερη μέσα από τη στέρηση και τη δυσκολία των ημερών που περνάμε».
Μαράζωσαν το μέλλον και τα όνειρά μας
Bιβή Δημοσθένους, 23 ετών, άνεργη Απόφοιτος Πανεπιστημίου Θεσσαλίας του Τμήματος Οικονομικών Επιστημών
Τα τελευταία τρία χρόνια βιώνουμε την εποχή του Μνημονίου και της ανεργίας, που μαστίζει τόσο τις νεαρές, όσο και τις μεγαλύτερες ηλικίες.
Αυτό βέβαια δεν είναι μία κατάσταση που προέκυψε ξαφνικά λόγω της οικονομικής κρίσης και του Μνημονίου, αλλά κρύβει γερά τις ρίζες του στο παρελθόν, και πιο συγκεκριμένα στην περίοδο του Πολυτεχνείου και της Μεταπολίτευσης. Βιώνουμε γύρω μας τις συνέπειες της ανεργίας και της ύφεσης, χωρίς να γνωρίζουμε ποια θα είναι τα τελικά τους όρια.
Οι περισσότεροι νέοι της ηλικίας μου, αν και είναι υψηλά καταρτισμένοι, όχι μόνο με ένα πτυχίο, αλλά με μεταπτυχιακές και διδακτορικές σπουδές τόσο στο εσωτερικό, όσο και στο εξωτερικό, είναι εκτός του εργατικού δυναμικού και όσοι έχουν κατορθώσει να μπουν στην αγορά εργασίας ασχολούνται με κλάδους διαφορετικούς με το αντικείμενο των σπουδών τους.
Νιώθουμε έρμαια και ανίκανοι να πάρουμε την κατάσταση στα χέρια μας, αφού πλέον άλλοι αποφασίζουν για τις ζωές μας και όχι εμείς. Όλοι μας αισθανόμαστε τον εμπαιγμό της πολιτικής εξουσίας, που μέρα με τη μέρα μαραζώνει εμάς, τα όνειρά μας και το μέλλον μας,.
Είμαστε γεμάτοι απογοήτευση, διότι λόγω της υπάρχουσας κατάστασης κατακερματίζονται τα όνειρά μας, δεν μας επιτρέπουν να κάνουμε σχέδια για το μέλλον, έχουμε ήδη εγκαταλείψει την ιδέα της οικογένειας, είναι δύσκολη έως ακατόρθωτη η ανεξαρτητοποίησή μας από τις πατρικές μας κατοικίες, διότι δεν υπάρχει καν η δυνατότητα της αυτοσυντήρησης και καθημερινά ωριμάζει η ιδέα να εγκαταλείψουμε τη χώρα μας και να αναζητήσουμε ένα μέρος με καλύτερες προοπτικές, βγάζοντας εισιτήριο, ίσως, χωρίς επιστροφή.
H πρόκληση είναι να μη φρενάρεις, αλλά να χτίσεις
Θανάσης Κούντριας 37 ετών, Γεωπόνος – επιχειρηματίας
Ο Γεωπόνος και μέτοχος της εταιρίας Γεωργικών Εφοδίων και προγραμμάτων «Αγρομηχανική Βόλου Α.Ε.» Θανάσης Κούντριας γεννήθηκε αμέσως μετά τα γεγονότα του Πολυτεχνείου και λίγο μετά την εγκαθίδρυση της Δημοκρατίας.
Ανήκει, όπως λέει, σε μια γενιά που από το ένα άκρο βρέθηκε στο άλλο. Οποιαδήποτε βίαιη ροή μιας κανονικότητας, είναι αλήθεια, δημιουργεί κραδασμούς που δεν μπορούν να απορροφηθούν εύκολα, ακόμα και για ανθρώπους που ζούσαν ανέκαθεν μια απλή ζωή.
Προσωπικά μου έφταναν τα απαραίτητα και, έτσι, δεν μπήκα σε μια διαδικασία δανεισμού για τα περισσότερα. Δεν ακολουθούσα την κυρίαρχη τάση. Ζούσα με τα ελάχιστα, χωρίς να μου λείπουν τα αναγκαία. Αυτό είναι στην ουσία που χτυπήθηκε.
Και αυτοί οι άνθρωποι, όμως, που είχαν επιλέξει να ζουν με τα απολύτως απαραίτητα, σήμερα στην καλύτερη περίπτωση απλά επιβιώνουν. Ανοίγει η ψαλίδα με τους ανθρώπους που ήταν στο όριο.
Αυτό το άνοιγμα το βιώνω και εγώ και θεωρώ ότι είναι το πιο μεγάλο πρόβλημα. Για την ευμάρεια που έβλεπα δίπλα μου, χαμογελούσα. Και αναρωτιόμουν: Ποια εσωτερική ανάγκη ικανοποιεί το να θέλεις να κυκλοφορείς με ένα μεγάλο αυτοκίνητο ή να παίρνεις δάνειο για να πας διακοπές; Και εδώ έρχομαι να πω ότι όλα ήταν θέμα παιδείας. Είναι ίσως μια ευκαιρία να δούμε τι πραγματικά είναι απαραίτητο και τι δεν είναι.
Για μένα, αυτή η μετάβαση είναι μια πρόκληση να μη φρενάρεις. Αλλά να χτίσεις. Εγώ θέλω να ανήκω σ’ αυτή την κατηγορία. Νιώθω, βέβαια, τυχερός που παρέλαβα και συνεχίζω μια υγιή επιχείρηση, σε ένα κλάδο που δεν έχει χτυπηθεί όσο οι υπόλοιποι από τη σημερινή κρίση. Με κόπο, πολύ επαγγελματισμό και μεγάλη έμφαση στο επιστημονικό κομμάτι, χτίζουμε μια σταθερή σχέση με τον αγρότη της Μαγνησίας, προσφέροντάς του τις καλύτερες υπηρεσίες σε όσο το δυνατόν χαμηλότερο κόστος.
Έτσι, αντί να εγκλωβιστώ, να φοβηθώ, μου δημιουργεί το συναίσθημα να χτίσω με όλο αυτό που υπάρχει. Όταν έχεις μια ροή η οποία διακόπτεται βίαια, αντιδράς με διάφορους τρόπους. Μερικοί άνθρωποι δεν μπορούν να το διαχειριστούν. Είναι σε σοκ. Ακόμα κοιτούν αυτό που έγινε. Κάποιοι άλλοι θέλουν να περπατήσουν και να χτίσουν πάνω σ’ αυτό.
Ο καπιταλισμός αντλεί δύναμη από την ανθρώπινη απληστία
Βασίλης Τριανταφύλλου Μηχανολόγος , 52 ετών,πρώην Διευθυντής της ΚΕΚΑΝΕΜ
(Σκέψεις ενός 50άρη που μπήκε στο Πολυτεχνείο το ΄78, στον πολιτικό απόηχο της εξέγερσης, σε μια εποχή που φαντάζει μακρινή. Σήμερα η γενιά του, μαζί με την original γενιά του Πολυτεχνείου και μερικούς 40άρηδες ή νεότερους γιάπις και φλέξις (από το flexible που θα πει ευέλικτος), κατέχει σημαντικές θέσεις στο πολιτικο-οικονομικό γίγνεσθαι της χώρας, χωρίς σοβαρό αποτέλεσμα).
Απ΄ το Πολυτεχνείο στην κρίση. Απ΄ τις πορείες για ψωμί, παιδεία, ελευθερία, στον καναπέ. Απ΄ το σινεμά , το “Easy Rider”, το «Σάκκο και Βαντζέτι», στην TV και τους εντεταλμένους δημοσιογράφους – κόλακες κυβερνήσεων ή ιδιωτικών συμφερόντων. Απ΄ την «συγκέντρωση της ΕΦΕΕ» του Σαββόπουλου στο “Number 1” της Eurovision. Απ΄ τις φοιτητικές ταβέρνες, στα Club με τέρμα μουσική και μοναξιά. Απ΄ τα κορίτσια με μυαλό, στις γκόμενες με βάψιμο και στρινγκ.
Απ΄ τον Μαρξ, τον Ένγκελς, τον Γκράμσι, τον Γκάντι, τον Αναγνωστάκη, τον Καβάφη, στο Maison et Decoration, στους 4 ΤΡΟΧΟΥΣ, και το Lifestyle. Απ΄ τις Γενικές Συνελεύσεις και την πολιτικοποίηση, στο σπίτι ή τις ατομικές συνεδρίες με τον ψυχίατρο. Απ΄ την ανάπτυξη και την επιστήμη, σε απατηλές επιδοτήσεις για τη μη ανάπτυξη και σε χώρους αεριτζήδων. Απ΄ την αλήθεια στο ψέμα, που χρησιμοποιεί αποσπάσματα αλήθειας ως φερετζέ και άλλοθι της ασχήμιας του.
Απ΄ το «εμείς» του Μακρυγιάννη, στο «εγώ» του αμερικάνικου ονείρου. Από το «είμαι» στο «έχω». Από το χτύπημα της όποιας φαύλης Εξουσίας, στο φλερτ με την Εξουσία. Απ΄ το όραμα της Δικαιοσύνης και της Δημοκρατίας, σε χιλιάδες μικρές δικτατορίες και εκβιασμούς. Απ΄ τον Άνθρωπο ως ζώο πολιτικό, κατά Αριστοτέλη, στον άνθρωπο ως ζώο σκέτο και με ένα θανάσιμο χαρακτηριστικό, που δεν υπάρχει στην Φύση. Την απληστία. Την ωρολογιακή βόμβα της αυτοκαταστροφής.
Απ΄ το κοινό καλό, στην πάρτη μας. Στον μύθο ότι θα « πιάσουμε την καλή», στην ιδεολογία του λαχείου, των δυνάμεων της Αγοράς και του Νεοφιλελευθερισμού. Στην Αυτορρύθμιση ( απορρύθμιση;) και το μύθο του ικανότερου. Και οι άλλοι; Τα παιδιά των λιγότερο «ικανών», τι φταίνε; Το Περιβάλλον τι φταίει; Πρέπει να λιώσουν οι πάγοι για να βγάλουμε κι άλλο πετρέλαιο. Κέρδος. Τρέχουμε ολοταχώς προς το τέλος, νομίζοντας πως δεν αφορά εμάς, αλλά κάποιες πεταλούδες, αρκούδες και φώκιες.
Οι φίλοι μας χάθηκαν, κάνοντας τον manager, βγάζοντας λεφτά έξω και παραβγαίνοντας για θέση, bonus, καλύτερο εταιρικό αυτοκίνητο. Κλείστηκαν σε σπίτια με φράχτη, μπάρμπεκιου και «θετική ενέργεια», στα πρότυπα του Αμερικάνου οικογενειάρχη και των light εκπομπών της TV. Τι κι αν είπε ο Αριστοτέλης ότι άνθρωπος εκτός κοινωνίας και πολιτικής είναι θηρίο ή θεός… κι άλλοι πάλι, μπήκαν σε νέα νεοφιλελεύθερα κόμματα, με τον μύθο του Άριστου, θέλοντας να μακιγιάρουν το Σύστημα του 1% που κατέχει τον πλούτο και ελέγχει Νόμους και ζωές (από τα συνθήματα του Κινήματος “Occupy Wall Street”). Μάλλον ο καπιταλισμός αντλεί δύναμη από την κυρίαρχη, αρπακτική και άπληστη πλευρά της ανθρώπινης φύσης.
Οι εφαρμογές πάλι του Μαρξ και του Σοσιαλισμού κατέρρευσαν, γιατί τράκαραν στον Φρόυντ, στην άρρωστη σχέση των ηγετών με την εξουσία και τη σημασία της ελευθερίας, όμως αυτή η φιλοσοφική προσέγγιση της κοινωνίας, παραμένει ισχυρή ως ιδέα και τάση υπέρβασης της φύσης μας, ως ανάγκη να γίνουμε καλύτεροι, να προτάξουμε το «εμείς», την αλληλεγγύη, τη δικαιοσύνη, την ισότητα, την ελευθερία, τη λογική.
Τώρα πρέπει να αφήσουμε πίσω τους πολιτικούς με παλιά αντίληψη, τους νέους αλαζόνες Σουλεϊμάν και τις Αυλές της ίντριγκας. Αυτή η κρίση δεν ήρθε μόνη της. Μπορεί η σύλληψη να είναι των Αγορών και η εκτέλεση κάποιων πολιτικών, μιας που καμιά χώρα με πλουτοπαραγωγικές πηγές δεν έχει πλούσιους κατοίκους.
Όμως και εμείς τσιμπήσαμε το δόλωμα της δανεικής ευδαιμονίας και της φιγούρας. Να ξαναδούμε τον εαυτό μας. Να γυρίσουμε στην αλήθεια και τις ανθρώπινες σχέσεις, να αντιδράσουμε, αντί να βολευόμαστε. Να δώσουμε περιεχόμενο στη δουλειά μας, στην Παιδεία, την παραγωγή και την ανάπτυξη ( με όρους Ελλάδας και Ευρώπης των πολιτών και όχι Moody΄s, SIEMENS κ.λ.π.), να αναδείξουμε τον άνθρωπο ως μέτρο όλων. Να ζούμε ως πολιτικά ζώα, με τις αξίες του Πολυτεχνείου, αντί της μελαγχολικής απαξίας των Αγορών της Κρίσης, παλεύοντας λύσεις για την κοινωνία και όχι για πάρτη μας. Γιατί ένα πλούσιο πτώμα που θα επιπλέει στα απόνερα του τέλους, θα είναι απλώς ένα πλούσιο πτώμα.
