ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ

Ποια ελπίδα για το 2016;

ποια-ελπίδα-για-το-2016-167994

Του Κωστα Πώποτα*

Όντως ποια ελπίδα; κάθε πρωτοχρονιά έχει καθιερωθεί να κάνουμε μια παύση και να αναλογιζόμαστε. Που πάει η ζωή μας, που πάει ο κόσμος. Και άντε ας πούμε οτι έχουμε τον έλεγχο της πρώτης, τι να πούμε για τον δεύτερο όταν κανείς δεν φαίνεται να συμφωνεί με κανένα για το τι μέλλει γενέσθαι; Η να μας πει σε τι να ελπίζουμε. Και σε ποιον να πιστέψουμε από όλους όσοι πειραματίζονται στην οικονομία; Υπάρχει αυτή η καραμέλα της ανάπτυξης αλλά κανένας δεν την εξειδικεύει! Τι θέλει από μάς για νά ρθει, τι ώρα να την περιμένουμε, τι θα φορά για να τη γνωρίσουμε και ποιοί τέλος θάναι καλεσμένοι στο τραπέζι!

Στο περιβάλλον αυτό οι οικονομολόγοι μετατρέπονται σε Πυθίες και οι πολιτικοί κυβερνώντες λειτουργούν σαν εργαζόμενοι σε αντιπλημμυρικά έργα: στήνουν πρόχειρα αναχώματα καταστρέφοντας ότι ρείθρα υπάρχουν και όταν κατέβουν τα νερά μπαζώνουν ξανά όπου τα αναχώματα υποχωρούν! Και τα νερά είναι ατελείωτα!

Διαβήκαμε μια χρονιά όπου οι γενικές συνθήκες φαινόντουσαν ευοίωνες. Κατάρρευση των τιμών του πετρελαίου, χαμηλή ισοτιμία του ευρώ, ποσοτική νομισματική χαλάρωση. Φεύ! Οι προοπτικές δεν λεν να βελτιωθούν και η κυρία Ανάπτυξη δεν έβαλε το πόδι της στο τραίνο της, χαριεντίζεται ακόμη στην αίθουσα αναμονής!

Και ημείςδιατελούμε σε παντελή σύγχυση. Διαπιστώνουμε συνεχώς αντιφάσεις! Οι μισθοί μειώνονται αλλά επίσης μειώνεται η απασχόληση. Οι τιμές πέφτουν αλλά και η ζήτηση επίσης. Το δημόσιο χρέος σταθεροποιήθηκε αλλά και οι δείκτες της οικονομικής υγείας καθηλώθηκαν.Το εμπορικό ισοζύγιο της Ευρώπης είναι θετικό την ώρα που το παραγωγικό δυναμικό υποχρησιμοποιείται λόγω περιορισμένης εσωτερικής ζήτησης. Εν ολίγοις με τους ρυθμούς αυτούς θα χρειαστούμε κανέναν αιώνα για να ξανάλθουμεεκεί που ήμασταν πριν την κρίση. Και προσαρμοζόμαστε προς τα κάτω! Τα νοικοκυριά αφήνουν γι’ αργότερα τις ουσιαστικές και μεγάλες δαπάνες- και αναλόγως εισοδήματος μάλιστα περιορίζουν ακόμη και τα μικρότερα έξοδα.Οι επενδυτές παραμένουνδύσπιστοι και προτιμούν να είναι σε αναμονή παρά να διακινδυνεύουν ό,τι κεφαλαιοποίησαν η ενδεχόμεναανεμομάζωξαν.

Είμαστε δηλαδή στο μάτι του κυκλώνα,στο κέντρο ενός φαύλου κύκλου όπου κάθε νεόκοπη οικονομική συνταγή ή πολιτική πρωτοβουλία δεν κάνει τίποτε άλλο από το να παγώνει την οικονομία και να συντηρεί την ύφεση. Και δεν αφορά αυτό πια μόνο την Ευρώπη καθώς ακολουθούν από κοντά οι πρώην BRIC, οι “τριτοκοσμικές”χώρες τις οποίες οικτίραμε πριν από μια δεκαετία, θαυμάζαμε πρόπερσι για τους ρυθμούς ανάπτυξής τους, και μας τσατίζουν τώρα γιατί προγραμματίζουν να περιορίσουν με τη σειρά τους την εξωτερική ζήτηση γιατί το εμπορικό τους ισοζύγιο είναι αρνητικό. (Όσοι έχουν επισκεφθεί την Κίνα ξέρουν οτιη χώρα αυτή θα ακολουθήσει την μοίρα της Ελλάδας. Οι καταναλωτικές συνήθειες των κινέζων εξελίσσονται μετην ίδια ταχύτητα και χαρακτηριστικά που είχαμε παρατηρήσει στην Ελλάδα. Ακριβά γερμανικά αυτοκίνητα αγορασμένα με δανεικά, που δεν ανταποκρίνονταιστα πραγματικά εισοδήματα, αγορές ειδών του συρμού σε δυσαναλογία ως προς το οικογενειακό βαλάντιο).

Βέβαια η οικονομία δεν είναι αρμοδιότητας ούτε αστρολόγων και καζαμία, ούτε ανεύθυνων blogs που αναπαράγουν ανεύθυνες υποθέσεις ή διαδίδουν ανυπόστατες ειδήσεις εν γνώσει της ελλείψεως (κακώς) συνεπειών. Γι αυτό και οι επαγγελματίες δημοσιογράφοι οφείλουν να ενημερώνουν υπεύθυνα και ψύχραιμα για τις προοπτικέςόπως διαμορφώνονται από τεκμηριωμένες μελέτες. Όπως για παράδειγμα την έκθεση της Ευρωπαϊκής ΚεντρικήςΤράπεζας για τις μακροοικονομικές προοπτικές της ζώνης ευρώ https://www.ecb.europa.eu/pub/pdf/other/eurosystemstaffprojections201512.el.pdf?fda14abd38e8afc43bdd4e9d81805e2f η οποία συνοπτικά δίνει την εξής εικόνα: «Η οικονομική ανάκαμψη στη ζώνη του ευρώ αναμένεται να συνεχιστεί. Σύμφωνα με τις προβολές, το πραγματικό ΑΕΠ θα αυξηθεί κατά 1,5% το 2015, 1,7% το 2016 και 1,9% το 2017. Οι συνολικές προοπτικές παραμένουν σε γενικές γραμμές αμετάβλητες σε σύγκριση με τις προηγούμενες προβολές, αλλά οι προοπτικές για την εγχώρια ζήτηση είναι ευνοϊκότερες, ενώ οι προοπτικές για την εξωτερική ζήτηση είναι ασθενέστερες. Ο πληθωρισμός αναμένεται ότι θα σημειώσει άνοδο στη διάρκεια του χρονικού ορίζοντα προβολής και ότι θα διαμορφωθεί σε 1,6% το 2017. Οι προοπτικές για τον πληθωρισμό αναθεωρήθηκαν ελαφρώς προς τα κάτω, αντανακλώντας κυρίως τις χαμηλότερες τιμές του πετρελαίου.». Η έκθεση ενσωματώνει ενημέρωση ως τα τέλη Νοεμβρίου αλλά εντίμως επισημαίνει ότι «οι προβολές που αφορούν τόσο μεγάλο χρονικό ορίζοντα χαρακτηρίζονται από πολύ υψηλή αβεβαιότητα». Και δεν παραλείπει να εκτιμήσει την επίπτωση του μεταναστευτικού στην οικονομία εντοπίζοντας ότι «η αξιολόγηση των επιδράσεων της εισροής προσφύγων στην πραγματική οικονομία και στα δημόσια οικονομικά χαρακτηρίζεται από πολύ υψηλή αβεβαιότητα».

Προσέξτε όμως την ορολογία! Δεν αναφέρεται η έκθεση σε «ανάπτυξη» αλλά σε «ανάκαμψη».

Και αυτή είναι η ορολογία στην οποία επικεντρώνουν και άλλες σοβαρές προσεγγίσεις. ΌπωςαυτήτουiAGS, τουindependentAnnualGrowthSurvey, τοοποίοκάθε χρόνο μας δίνει μια εμπεριστατωμένη και αξιόπιστη εικόνα της οικονομίας ως μια βάση για ασφαλείς υποθέσεις (και όχι προβλέψεις) –http://iags-project.org/. Η τελευταία, τέταρτη έκθεσή τους δημοσιοποιήθηκε (http://iags-project.org/documents/iags_report2016.pdf ) στα τέλη Νοεμβρίου. Η πρώτη-πρώτη επισήμανση είναι ότι «η συνεχιζόμενη ανάκαμψη της ευρωζώνης είναι εξαιρετικά βραδεία ώστε να επιφέρει προσήκουσα επιστροφή στην πλήρη απασχόληση». Η ουσιαστικότερη ανάγνωση και η μελέτη των πινάκων δίνει μια μάλλον δυσοίωνη προοπτική. Στο καλύτερο σενάριο με «συμμετρική» προσαρμογή του δημόσιου χρέους στις τιμές ύψους -1,9 % το 2035 το δημόσιο χρέος θα παραμένει σε δυσθεώρητα ύψη (μόνη παρηγορία ότι η στρίγγλα Φινλανδία θα πλησιάζει τη μοίρα της Ελλάδας). Αν όμως βασιστούμε στο ασύμμετρο σενάριο προσαρμογής (όπου οι χώρες που έχουν δημόσιο χρέος σε ποσοστό μεγαλύτερο του 60% του ΑΕΠ πρέπει να λάβουν μέτρα προσαρμογής αυστηρότερα από τις άλλες, για την Ελλάδα με προσαρμογή τιμών -2,5%) το ελληνικό δημόσιο χρέος θα εκτιναχθεί από 221% το 2020 σε 245% του ΑΕΠ το 2035. Πράγμα που σημαίνει ότι ακόμη και με σταθεροποιημένες δημόσιες δαπάνες, η ύφεση δεν θα επιτρέπει την αποπληρωμή του χρέους. Η σε μια άλλη ανάγνωση, οι οικονομικές συνταγές δεν δουλεύουν, ειπωμένο ακόμη πιο απλά: η σπουδή για ταχεία προσαρμογή κυρίως με μείωση των δημοσίων δαπανών, εξόντωσε την ανάκαμψη. Κάτι από τη μοίρα της Ιαπωνίας που παλεύει 20 χρόνια τώρα να ανορθωθεί!

Θα είναι συνεπώς λάθος να πιστέψουμε ότι το 2016 οι δείκτες που δημιουργούν ελπίδα για άλλες χώρες πρέπει να εκτιμηθούν εξίσου θετικά για την Ελλάδα. Και θα πρέπει να διεκδικήσουμε σαν χώρα χαλάρωση της λιτότητας. Αλλά θα επανέλθω σύντομα με μια ανάπτυξη για το χρέος το οποίο εξελίσσεται σε μαύρη τρύπα για την παγκόσμια οικονομία.

*οι τοποθετήσεις του γράφοντος δεν εκφράζουν θέσεις του θεσμικού οργάνου στο οποίο υπηρετεί

Εγγραφείτε στο Newsletter του Ταχυδρόμου