Ο Κώστας Πρώιας από τον Αγιο Γεώργιο Νηλείας είναι φαινόμενο ζωτικότητας και εργατικότητας
Μια ζωή ολόκληρη συντροφιά με το σφυρί και το αμόνι, στο εργαστήριο που ακόμη διατηρεί ανοιχτό, έγραψε τη δική του ιστορία, εξασκώντας επί πολλές δεκαετίες το παραδοσιακό επάγγελμα του πεταλωτή. Ο 92χρονος Κώστας Πρώιας από τον Αγιο Γεώργιο Νηλείας, είναι θιασώτης μιας παράδοσης που τείνει να εκλείψει, αφιερώνοντας καθημερινά αρκετές ώρες στην τέχνη που διδάχτηκε από νεαρή ηλικία και την εφαρμόζει με ιδιαίτερη προσήλωση μέχρι σήμερα. Ο υπερήλικας πεταλωτής, ο οποίος διακρίνεται για τη ζωντάνια, τη διαύγεια πνεύματος και την καλοσύνη του, είναι ιδιαίτερα γνωστός στο Πήλιο και πολύ αγαπητός στους συντοπίτες του.
Ρεπορτάζ: ΓΛΥΚΕΡΙΑ ΥΔΡΑΙΟΥ
Τον συναντήσαμε στο καφενεδάκι που βρίσκεται σε απόσταση αναπνοής από το σταθμό του τρένου, στην Ανω Γατζέα, το οποίο επισκέπτεται κάθε Κυριακή πρωί, διανύοντας με τα πόδια, μια απόσταση 1 περίπου χιλιομέτρου, προκειμένου να απολαύσει το τσιπουράκι του και να συνομιλήσει με τους φίλους του. Εγκάρδιος και ιδιαίτερα φιλικός ο υπερήλικας Πηλιορείτης με την απίστευτη ζωτικότητα, μας μίλησε για τη ζωή του, το επάγγελμα που κάποτε ανθούσε και πλέον τείνει να εκλείψει, αποκαλύπτοντας παράλληλα το μυστικό της μακροζωίας.
«Γεννήθηκα την 1η του Αλωνάρι, όπως λέγαν οι παλιοί, του 1923 και μπαίνω στα 92. Γεννήθηκα στην Κερασιά, τόπο καταγωγής της μητέρας μου και στα πέντε μου χρόνια εγκατασταθήκαμε στον Αγιο Γεώργιο Νηλείας, απ΄ όπου κατάγονταν ο πατέρας μου» διευκρινίζει ο υπερήλικας πεταλωτής. Ο τέταρτος, κατά σειρά, γιός του Νικόλαου Πρώια από τον Αγιο Γεώργιο Νηλείας και της Αικατερίνης Ευαγγέλου από την Κερασιά, βίωσε δύσκολα χρόνια ως παιδί, είδε πολέμους, πείνα και καταστροφές, αλλά κατόρθωσε να ορθοποδήσει με σκληρή δουλειά.
Ο πατέρας του ήταν αγωγιάτης και όπως θυμάται ο κυρ Κώστας «ο πατέρας μου είχε τέσσερα μουλάρια για μεταφορές, διότι εκείνα τα χρόνια δεν υπήρχαν δρόμοι στο Πήλιο κι όποιος ήθελε, για παράδειγμα, να πάει στο γιατρό, πήγαινε καβάλα στο μουλάρι. Οποιος ήθελε να μεταφέρει διάφορα προϊόντα, μήλα, κάστανα, λάδι, ελιές, ακόμη και οικοδομικά υλικά, για να χτιστούν σπίτια κι Εκκλησίες, πάλι χρησιμοποιούσε το μουλάρι ως μέσο μεταφοράς κι έτσι υπήρχε δουλειά για τους αγωγιάτες».
Βοηθούσε από παιδί τον πατέρα του στον αγώνα για το μεροκάματο και σε νεαρή ηλικία, αποφάσισε να μάθει την τέχνη του πεταλωτή, μαθητεύοντας τα μυστικά της δίπλα στο συνονόματο εξάδελφό του.
«Ολη μου τη ζωή είμαι πεταλωτής από τις 8 Ιουνίου του 1940 που πήγα για πρώτη φορά στον ξάδελφο μου σε ηλικία 17 ετών, για να μάθω την τέχνη, μέχρι και το 2008 όταν συνταξιοδοτήθηκα, δεν σταμάτησα να φτιάχνω πέταλα και να πεταλώνω ζώα» υπογραμμίζει ο ίδιος και προσθέτει «εξακολουθώ ακόμη να πηγαίνω στο εργαστήριό μου, κατασκευάζοντας πέταλα, γιατί με ευχαριστεί πολύ να βρίσκομαι σε δράση».
Ο κ. Πρώιας πολέμησε στο συμμοριτοπόλεμο και στη διάρκεια της στρατιωτικής του θητείας, πήγε στη Σχολή πεταλωτών που λειτουργούσε στο Καραμπουρνάκι της Θεσσαλονίκης, όπου θήτευσε ως εκπαιδευτής, διδάσκοντας τα μυστικά της συγκεκριμένης τέχνης στους μαθητές της σχολής.
Δύσκολο επάγγελμα
«Είναι δύσκολη κι επικίνδυνη δουλειά, γιατί έχεις να κάνεις με ζώα. Είσαι όλη τη μέρα κάτω απ’ την κοιλιά του ζώου και πεταλώνεις. Αλλα είναι δύστροπα, άλλα κουτσαίνουν, άλλα είναι ανάπηρα, οπότε υπάρχει κίνδυνος να τραυματιστείς» αναφέρει ο Αη Γιωργίτης πεταλωτής, μιλώντας για τα μυστικά της τέχνης του, που διατηρείται ζωντανή χάρη στο μεράκι του. Οπως ομολογεί ο ίδιος «φτιάχνω ακόμη πέταλα, αλλά είναι δύσκολο το πετάλωμα γιατί πρέπει να είσαι νέος για να κάνεις αυτή τη δουλειά».
Ο κ. Πρώιας θυμάται ακόμη ότι στα Παλιά δραστηριοποιούνταν πέντε πεταλωτές τις παλιές, καλές εποχές και είχαν όλοι πολύ δουλειά, γιατί το μόνο μεταφορικό μέσο της εποχής, ήταν τα μουλάρια και τα καΐκια για τους παλιούς Πηλιορείτες. «Εγώ δούλευα στον Αη Γιώργη σαν πεταλωτής αλλά είχα πελάτες από τον Αγιο Λαυρέντιο, τον Αγιο Βλάσιο, τις Πινακάτες, τη Βυζίτσα. Υπήρχε ένας ακόμη πεταλωτής στις Μηλιές, ο οποίος είχε επίσης πελάτες από διάφορες περιοχές του Πηλίου» θυμάται ο ίδιος, ανακαλώντας παλιές κι αξέχαστες εποχές.
Για αρκετά χρόνια συνεργάστηκε με το γιο του Νίκο, στον οποίο έμαθε την συγκεκριμένη τέχνη κι όπως επισημαίνει μεταξύ άλλων «είχα δικό μου αυτοκίνητο και πήγαινα στα χωριά, Αγιο Λαυρέντιο, Κερασιά, Λέσχιανη, Φλαμούρι, Λαύκο και πετάλωνα τα μουλάρια. Με παίρναν τηλέφωνο να πεταλώσω τα μουλάρια που δούλευαν στα λατομεία και πήγαινα επιτόπου, τα πετάλωνα και έφευγα».
Στις καλές εποχές πετάλωνε μέχρι 35 μουλάρια σε μια μέρα, η κούραση περίσσευε αλλά το μεροκάματο ήταν ικανοποιητικό και έφτανε για καλύψει της ανάγκες της οικογένειάς του. Η αναδρομή στο παρελθόν γεμίζει με νοσταλγία την ψυχή του, καθώς θυμάται την αγαπημένη σύντροφο της ζωής του, Ευανθία, η οποία απεβίωσε πριν από πέντε χρόνια. «Ηταν εξαιρετική η γυναίκα μου και με ακολουθούσε σε όλα» μονολογεί συγκινημένος ο αειθαλής Αη Γιωργίτης.
Χθες και σήμερα
Συγκρίνοντας το τότε και το τώρα, το χθες και το σήμερα, υπογραμμίζει ότι δεν υπάρχει μέτρο σύγκρισης. «Η σημερινή κατάσταση είναι πολύ καλύτερη από τη δική μας την εποχή. Τότε ζούσαμε με τραχανά και με κουρκούτι και τώρα τα παιδιά ζουν με σοκολατίνια στο γάλα. Μας δίναν μια ελιά κι ένα κομμάτι ψωμί, τα οποία τρώγαμε στο πόδι για να πάμε σχολείο και σήμερα τα παιδιά έχουν όλα τα καλά. Ας υπάρχει κρίση. Ο κόσμος είναι πιο καλά από τότε. Κάποιοι δεν έχουν χρήματα, το παραδέχομαι, αλλά το 90% είναι πάνω. Στις δικές μας εποχές συνέβαινε το αντίθετο. Το 90% ήταν κάτω και μόλις το 10% πάνω» όπως επισημαίνει ο φιλόσοφος υπερήλικας, μιλώντας για τη σημερινή κρίση, σε αντιδιαστολή με τις μνήμες της νεανικής του ηλικίας.
Ο Κώστας Πρώιας μιλάει για τις δυσκολίες του παρελθόντος, τους πολέμους, την πείνα, την Κατοχή, λέγοντας χαρακτηριστικά «τότε όλοι μας κυνηγούσαν και η ζωή μας βρίσκονταν σε διαρκή κίνδυνο. Μέχρι τη στιγμή που έφυγαν οι Γερμανοί, ήμασταν υπόδουλοι και περάσαμε πολύ δύσκολα χρόνια». Ακόμη θυμάται τις ταυτότητες που ήταν υποχρεωμένοι να φέρουν όλοι οι κάτοικοι του Πηλίου και μια μέρα που έτυχε να την έχει ξεχάσει στο σπίτι του, κινδύνευσε να συλληφθεί από τους Γερμανούς, αλλά σώθηκε χάρη στη συνδρομή συντοπίτη του, ο οποίος διατηρούσε παντοπωλείο. «Ολα μας τα χρόνια πολεμούσαμε με τα αδέλφια μου και όσο ήταν οι Ιταλοί και οι Γερμανοί εδώ, ήταν μαύρη η ζωή μας» θα πει ο ίδιος.
Ο κ. Πρώιας θυμάται ακόμη τις εποχές τις πείνας, τότε που έρχονταν κάτοικοι της Μαγνησίας στο Πήλιο για να προμηθευτούν λάδι, κάνοντας ανταλλαγή σε είδος. Τα δέντρα είχαν πλούσια καρποφορία τη διετία 39-40 και 50-51 κι έτσι οι Πηλιορείτες είχαν άφθονο λάδι και κατάφεραν να επιβιώσουν σε εξαιρετικά δύσκολες εποχές.
Αειθαλής υπερήλικας
Ο αειθαλής πεταλωτής διανύει κάθε μέρα πέντε χιλιόμετρα πεζός, είναι επιλεκτικός στο φαγητό του και λιτοδίαιτος. Αποφεύγει τα λίπη, τις πέτσες, τα γαλακτοκομικά, τρώει ελάχιστα αυγά, πίνει ενίοτε ένα καφέ την ημέρα, προτιμάει τα όσπρια, τα λαχανικά, τις πατάτες και τα φρούτα για την καθημερινή του διατροφή, πίνει λίγο κρασί δικής του παραγωγής ή ένα ποτηράκι τσίπουρο και προτιμάει πάντα το ντόπιο ελαιόλαδο και τσάι για το πρωινό του, αποφεύγοντας πολλές φορές το βραδινό φαγητό. Κάπνιζε από τα 20 μέχρι τα 47 του χρόνια, αλλά έκτοτε δεν άναψε ξανά τσιγάρο.
Η απάντηση στο ερώτημα ποιο είναι το μυστικό της μακροζωίας, αποτυπώνεται εύγλωττα στη φράση «εγώ μεγάλωσα με άλλα πλουσιόπαιδα. Αυτά παίρναν στο σχολείο το ψωμάκι τους και το βουτυράκι τους, κι εγώ δεν είχα ούτε ελιά να πάρω. Αυτοί πέθαναν όλοι νωρίς κι εγώ ζω ακόμη».
Ο κ. Πρώιας, πατέρας δύο παιδιών, του Νίκου και της Ελένης, ευτύχησε να δει 5 εγγόνια και 7 δισέγγονα που αντιπροσωπεύουν για τον ίδιο «όλα τα πλούτη του κόσμου» όπως αναφέρει χαρακτηριστικά. Οσο για μυστικό της μακροζωίας ίσως βρίσκεται στα γονίδια της οικογένειας, τελικά, αν αναλογιστεί κανείς ότι η 98χρονη αδελφή του Αλκηστις, η οποία ζει στο Βόλο, ασχολείται καθημερινά με τις οικιακές εργασίες και την περιποίηση του κήπου της.
Το πολύτιμο μυστικό ίσως κρύβεται ακόμη στο καμίνι που ανάβει καθημερινά στο εργαστήριό του. Το σφυρί και το αμόνι ήταν και παραμένουν αχώριστοι σύντροφοι μιας ολόκληρης ζωής, γεμάτης από χαρές και πίκρες. Οι αναμνήσεις 92 ετών, ζωντανεύουν σε κάθε γωνιά του παραδοσιακού εργαστηρίου του κ. Πρώιϊα, ο οποίος συνεχίζει με νεανικό ενθουσιασμό την παράδοση, γράφοντας τη δική του ιστορία στη γενέθλια γη που τον ανάθρεψε και του έδωσε τα εφόδια για να προκόψει.
