Λάθη στρατηγικής σε κορυφαία διαδικασία, που γίνεται κάθε δέκα χρόνια, θα οδηγήσουν σε «διαφυγή» πληθυσμού και ελλιπή στοιχεία, σημειώνει ο καθηγητής Δημογραφίας του Π.Θ. Βύρων Κοτζαμάνης
Τον κίνδυνο να μην απογραφεί σημαντικό ποσοστό του πληθυσμού, σχεδόν διπλάσιο από το αντίστοιχο που «διέφυγε» το 2011, αλλά και για τμήμα του πληθυσμού να υπάρχουν ελλιπή στοιχεία επισημαίνει ο καθηγητής Δημογραφίας και διευθυντής του Εργαστηρίου Δημογραφικών και Κοινωνικών Αναλύσεων του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας Βύρων Κοτζαμάνης.
Ρεπορτάζ: ΕΛΕΝΗ ΧΑΝΟΥ
Την τρέχουσα χρονική περίοδο βρίσκεται σε εξέλιξη η τρίτη φάση απογραφής πληθυσμού – κατοικιών, η προθεσμία της οποίας εκπνέει αύριο Δευτέρα. Η τρίτη φάση πραγματοποιείται για όσους δεν κατέστη δυνατό, για οποιονδήποτε λόγο, να αυτοαπογραφούν ηλεκτρονικά ή να απογραφούν από τον απογραφέα της περιοχής τους με τη διαδικασία της προσωπικής συνέντευξης στην προηγούμενη φάση. Ωστόσο, η διαδικασία μάλλον δεν εξελίσσεται ομαλά και εκτιμάται ότι το αποτέλεσμά της, που αποτελεί βασικό εργαλείο πολιτικής σε όλα τα επίπεδα, θα είναι ελλιπές.
Λάθη στρατηγικής σε κορυφαία διαδικασία, που γίνεται κάθε δέκα χρόνια, επισημαίνει ο καθηγητής Δημογραφίας, Βύρων Κοτζαμάνης, μιλώντας στον ΤΑΧΥΔΡΟΜΟ. Σύμφωνα με τον κ. Κοτζαμάνη, αν το 2011 η διαφυγή πληθυσμού από την απογραφή ήταν της τάξης του 2,95%, σε αυτή την απογραφή εκτιμάται ότι το ποσοστό θα είναι διπλάσιο, περίπου 5% έως 6% και ταυτόχρονα θα υπάρχει τμήμα του πληθυσμού, που θα έχει απογραφεί μόνο αριθμητικά χωρίς άλλα στοιχεία.
Λάθος πρώτο: Απογραφή τον χειμώνα, εν μέσω πανδημίας
Το πρώτο λάθος που έγινε, σύμφωνα με τον κ. Κοτζαμάνη, ήταν η επιλογή του χρόνου διενέργειας απογραφής του πληθυσμού. Ολες οι προηγούμενες απογραφές είχαν γίνει άνοιξη.
Η απογραφή του 2021 ξεκίνησε στις 23 Οκτωβρίου, εν μέσω πανδημίας. «Ο κόσμος φοβήθηκε να ανοίξει την πόρτα στους απογραφείς, εν μέσω πανδημίας. Δεν ήξερε αν ο απογραφέας είναι εμβολιασμένος ή όχι, δεν ήθελε να βάλει στο σπίτι του σε μια δύσκολη υγειονομική περίοδο άγνωστα άτομα και να παρέχει προσωπικά δεδομένα. Κρατούσαν τους απογραφείς, που για μένα είναι ήρωες, έξω από τις πόρτες των σπιτιών τους», σημειώνει ο καθηγητής του Π.Θ.
Λάθος δεύτερο: Προβλήματα στην αυτοαπογραφή
Δεδομένης της πανδημίας και της ανασφάλειας, που επικράτησε σε μεγάλο τμήμα του πληθυσμού, αν θα έπρεπε να ανοίξει την πόρτα του σπιτιού του, δόθηκε η δυνατότητα στους πολίτες να αυτοαπογραφούν και μάλιστα ηλεκτρονικά.
«Πρόκειται για την πρώτη φορά που εφαρμόστηκε το σύστημα και καλώς εφαρμόστηκε. Ωστόσο, το πρόβλημα είναι ότι δεν δοκιμάστηκε νωρίτερα, με αποτέλεσμα κάποια λάθη στο περίπλοκο πρόγραμμα να επιχειρείται να διορθωθούν στην πορεία της απογραφής. Αποτέλεσμα, για αρκετούς χρήστες να μην είναι εύκολη η διαδικασία της αυτοαπογραφής», σημείωσε ο ίδιος.
Λάθος τρίτο: Δεν έγινε εκτεταμένη καμπάνια ενημέρωσης
«Η διαδικασία της απογραφής έγινε σε λάθος εποχή και δεν προηγήθηκε μεγάλη καμπάνια ενημέρωσης των πολιτών σε συνεργασία και με την Τοπική Αυτοδιοίκηση, προκειμένου ο κόσμος να καταλάβει σε τι χρησιμεύει η απογραφή του πληθυσμού και να καμφθούν οι όποιοι δισταγμοί», εξηγεί ο κ. Κοτζαμάνης.
Σύμφωνα με τον ίδιο, η ενημέρωση ήταν ελλιπής και έγινε παράλληλα με τη διαδικασία που βρισκόταν σε εξέλιξη, ενώ κανονικά θα έπρεπε να είχε προηγηθεί τουλάχιστον δίμηνη καμπάνια.
Επικοινωνιακά ο κ. Κοτζαμάνης υπογραμμίζει και ένα ακόμη λάθος. «Στην αυτοαπογραφή οι δύο πρώτες ερωτήσεις αφορούσαν στον ΑΜΚΑ και τον ΑΦΜ των πολιτών. Τεχνικά, οι ερωτήσεις αυτές μπαίνουν στο τέλος. Ποτέ στην αρχή. Ετσι άρχισε ο κόσμος να «κολλά» και εμφανίστηκαν περιπτώσεις άρνησης απογραφής», εξήγησε.
«Διαφυγή» πληθυσμού
Παρά τις υπερπροσπάθειες που κατέλαβαν οι απογραφείς, τη δυνατότητα αυτοαπογραφής, την τετράμηνη σχεδόν διάρκεια του προγράμματος, τα παραπάνω λάθη πιστεύεται ότι έχουν οδηγήσει ένα τμήμα του πληθυσμού να μη θέλει να απογραφτεί.
Εκτιμάται ότι θα διαφύγει ένα τμήμα του πληθυσμού, περίπου 6%, ενώ για ένα άλλο τμήμα θα υπάρχουν μόνο αριθμητικά δεδομένα. Η τελευταία κατηγορία αφορά σε πολίτες που απογράφονται μόνο αριθμητικά, μέσω γειτόνων τους, χωρίς να έχουν οι ίδιοι δώσει στοιχεία είτε στον απογραφέα της περιοχής τους είτε μέσω του ηλεκτρονικού συστήματος αυτοαπογραφής.
Επιπλέον υπάρχει περίπτωση να καταγραφούν και ανισότητες από περιοχή σε περιοχή, ανάλογα με το ποσοστό απογραφής ανά περιφερειακή ενότητα ή δήμο.
Κι όμως σύμφωνα με τον κ. Κοτζαμάνη, η απογραφή είναι βασικό εργαλείο πολιτικής σε όλα τα επίπεδα, που επηρεάζει ακόμη και την καθημερινότητα των ίδιων των πολιτών, για παράδειγμα μέσω της χρηματοδότησης των δήμων που γίνεται με βάση τον πληθυσμό τους.
