ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Εικόνες με ιστορία στη χάρη της «Βαγγελίστρας» της Νέας Ιωνίας

εικόνες-με-ιστορία-στη-χάρη-της-βαγγε-432696

Της Βασιλείας Γιασιράνη – Κυρίτση

Η Ευαγγελίστρια, «Βαγγελίστρα» το καμάρι των προσφύγων και των απογόνων τους, αποτέλεσε σημείο αναφοράς τοπικών πολιτικών και θρησκευτικών γεγονότων, στολίδι και κόσμημα των κατοίκων της Νέας Ιωνίας.

Στα σπλάχνα της έκρυψε τους θησαυρούς της πατροπαράδοτης πίστης, τη θρησκευτική περιουσία των προσφύγων οι οποίοι περνώντας το λεπίδι και τη φωτιά κουβαλούσαν τις ιερές τους εικόνες, τα ιερά παλλάδιά τους, τρανές αποδείξεις μιας αψεγάδιαστης ευλάβειας. Οι εικόνες αυτές ήταν ο μόνος πλούτος της πρώτης εκκλησίας των προσφύγων και κρεμάστηκαν στους φτωχούς τότε τοίχους της. Σαν έγινε όμως η μεγάλη Ευαγγελίστρια έγιναν άλλες εικόνες και κείνες αποσύρθηκαν προσωρινά σε μια αποθήκη, ώσπου να βρεθεί ο κατάλληλος χώρος. Ο καιρός όμως περνούσε και το προσωρινό γινόταν μόνιμο και κείνες παρέμεναν για πολύ καιρό στην αφάνεια. Ώσπου το 1979 ο π. Κύριλλος Ρήγας τις ανέσυρε πάλι στο φως, τις εμφάνισε πάλι στα δακρυσμένα μάτια των πιστών και τις κρέμασε στο γυναικωνίτη.

Έπειτα ήρθε και ο καθαρισμός, η προστασία από το φθοροποιό χρόνο και η ανάδειξη της Μικρασιάτικης χριστιανικής αγιογραφίας. Ο π. Θωμάς Συνοδινός έδωσε την ιδέα, συγκέντρωσε χρήματα από δωρητές για τη δαπάνη και τον εξωραϊσμό του χώρου που τις τοποθέτησαν. Συντηρητές ήταν μια ομάδα τεχνιτών οι οποίοι σεβάστηκαν την αξία τους, με πολύ μεράκι ακούμπησαν πάνω τους και ασχολήθηκαν μαζί τους. Ήταν οι Α. Γιαννακέρη, Ι. Σκοτεινιώτη, Κ. Κορμάζου, Κ. Χρυσοπούλου. Χρήματα πρόσφεραν ο Κων/νος Λούλης, η Θάλεια Μελισσάκη, η Σοφία Μπέτσου, η Καλλιόπη Ποριανού και η Στυλιανή Καραγκιοζοπούλου.

Σημαντική ήταν επίσης η προσφορά των ιερέων του ναού π. Κων/νου Γεραμπίνη, π. Κων/νου Αυγέρη και π. Θωμά Συνοδινού, των κυριών του Σπιτιού της Γαλήνης και πολλών άλλων ευσεβών χριστιανών.

Εκτός όμως από αυτές τις εικόνες, υπάρχουν αξιόλογες και μέσα στον κυρίως ναό.

Σήμερα μπαίνοντας στο εσωτερικό του ναού, που δεν έχει να ζηλέψει σε τίποτα από λαμπρότητα, αγιογράφηση και διακόσμηση αριστερά στον πρόναο, ακριβώς μετά την πόρτα που οδηγεί στα γραφεία των ιερέων του ναού, σε μια ξύλινη εξέδρα με κιγκλίδωμα ξύλινο στέκεται αγέρωχη και μεγαλοπρεπής η εικόνα του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου. Μεγάλη σε διαστάσεις, αφιέρωμα του Β. Αντωνόπουλου στις 10 Ιανουαρίου του 1874. Από τη γενόμενη έρευνα ο δωρητής δεν ήταν Β. Αντωνόπουλος αλλά Ευάγγελος, δεν ήταν συγγενής των γνωστών Αντωνοπουλαίων από τον Κισσό και έμενε στην οδό Αναλήψεως προς την Κασσαβέτη. Αφιέρωσε την εικόνα στην Παναγία την Ευαγγελίστρια, επειδή λεγόταν Ευάγγελος και είχε σωθεί από αρρώστια. Ίσως την έκανε δωρεά η οικογένεια στην εκκλησία των προσφύγων μετά το 1926, όταν αρρώστησε.(Βιβλίο Οικ. Τάφων).

Η εικόνα ζωγραφισμένη από άγνωστο τεχνίτη, δεν είναι απλή αγιογράφηση. Εντυπωσιάζει με τα περιγράμματα, τα έντονα χρώματα, τα ασημένια φωτοστέφανα, τα ασημένια χέρια και το ασημένιο λουλούδι που κρατά ο άγγελος. Η ταπείνωση της Παναγίας είναι φανερή στο πρόσωπό της, ενώ ο άγγελος με το χέρι της υποδεικνύει ότι το να μυρίσει τον κρίνο είναι θέλημα του Θεού. Συνήθως ο άγγελος κρατά με τα δυο του χέρια τον κρίνο και εδώ υπάρχει η διαφοροποίηση, όπως και το άγιο πνεύμα που βρίσκεται στην κορυφή της εικόνας.

Άλλη σπουδαία εικόνα είναι της Παναγίας της Μυρτιδιώτισσας, που βρίσκεται στη δεξιά πλευρά του κυρίως ναού, σε περίοπτη επίσης θέση. Προσδίδει αγάπη, ειρήνη ομόνοια και η χάρη της γιορτάζει 24 Σεπτεμβρίου.

Άγνωστος ο αγιογράφος, η επιγραφή όμως που βρίσκεται στο κάτω μέρος, γραμμένη με ιδιαίτερα καλλιτεχνικά γράμματα και με ανορθογραφίες, με φράσεις μιας άλλης εποχής, προσδιορίζει την παλαιότητά της και δίνει πληροφοριακά στοιχεία.

Η επιγραφή είναι η εξής: «ΑΥΤΗ Η ΤΗΣ ΠΟΛΥΤΙΜΟΥ ΚΑΙ ΠΑΝΣΕΠΤΟΥ ΘΕΟΜΗΤΟΡΟΣ ΘΑΥΜΑΤΟΥΡΓΟΣ ΕΙΚΟΝΑ Η ΑΕΝΑΟΣ ΚΑΙ ΔΑΨΙΛΟΣ ΤΟΙΣ ΜΕΤΑ ΠΙΣΤΕΩΣ ΚΑΙ ΕΥΛΑΒΙΑΣ ΩΣ( ΟΣΟΙ) ΑΥΤΗΝ ΠΡΟΣΙΟΥΣΙ ΘΑΥΜΑΤΑ ΕΠΙΧΕΟΥΣΑ ΑΝΕΦΑΝΗ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑΝ ΠΑΡΑΔΟΣΙΝ ΕΝ ΝΗΣΩ ΚΥΘΗΡΑ ΕΝΙ ΤΩΝ ΠΟΙΜΕΝΩΝ ΕΝΔΟΝ ΤΩΝ ΜΥΡΤΙΝΩΝ ΕΝ ΑΙΣ ΚΑΙ ΝΑΟΣ ΙΕΡΟΣ ΗΓΕΡΘΗ ΤΗΣ ΜΗΡΤΙΔΙΟΤΙΣΗΣ ΦΕΡΩΝ ΟΝΟΜΑ ΔΙΟ ΤΗΝ ΠΕΙΡΙΑ (ΑΠΕΙΡΙΑ) ΤΩΝ ΘΑΥΜΑΤΩΝ ΤΩΝ ΤΗΣ ΠΑΝΣΕΠΤΟΥ ΙΕΡΑΣ ΕΙΚΟΝΟΣ ΝΥΠΤΟΝΤΕΣ ΤΗ ΨΥΧΗ ΕΓΝΩΜΕΝ ΑΝΙΣΤΟΡΗΣΑΙ.»

Οι μορφές της Παναγίας και του νεαρού Χριστού παριστάνονται σε χρυσαφί φόντο, σκουρόχρωμες σύμφωνα με την παράδοση, φέρουν χρυσό στέμμα και η μεν Παναγία φορά άσπρο χιτώνα με χρυσό περίγραμμα, ο δε Χριστός φορά ένδυμα άσπρο με κόκκινο χιτώνα, κρατά στο ένα χέρι τη σφαίρα, σύμβολο βασιλείας του κόσμου και με το άλλο στραμμένος ελαφρώς προς την Παναγία ευλογεί.

Πάνω τους σε κυκλικό σύννεφο μια μορφή της οποίας το πρόσωπο δεν διακρίνεται λόγω της ξύλινης κορνίζας και δεξιά αριστερά δυο άγγελοι ιπτάμενοι που κρατούν άσπρη ταινία στα χέρια η οποία γράφει τα εξής:

«ΧΑΙΡΕ ΟΤΙ ΥΠΑΡΧΕΙΣ ΚΑΙ ΒΑΣΙΛΕΥΕΙΣ ΚΑΘΕΔΡΑ ΧΑΙΡΕ ΟΤΙ ΒΑΣΤΑΖΕΙΣ ΤΟΝ ΧΡΙΣΤΟ……..» (Υπάρχουν ακόμη δυο λέξεις δυσανάγνωστες).

Πώς όμως και από ποιον δωρίθηκε αυτή η εικόνα στο ναό της Ευαγγελίστριας;

Υποθέσεις μόνο μπορούν να γίνουν. Το πιθανότερο είναι να τη χάρισε κάποιος Μικρασιάτης πρόσφυγας καταγόμενος από τα Κύθηρα, ή επειδή υπάρχει και η Παναγία Μυρτιδιώτισσα από τα Βουρλά να την έφερε κάποιος Βουρλιώτης.

Η αγιογράφηση της εικόνας της Μυρτιδιώτισσας στο ναό της Ευαγγελίστριας δεν έχει σχεδόν καθόλου ομοιότητες με άλλες αγιογραφήσεις, μόνο με την Παναγία από τα Βουρλά.

Η εικόνα της Παναγίας της Μυρτιδιώτισσας είναι το σύμβολο της ορθόδοξης πίστης χιλιάδων Κυθηρίων από τότε που βρέθηκε. Μαζί με τη μετανάστευση των Κυθηρίων όπου γης, μεταδόθηκε η πίστη, η ανάμνηση και η ευλάβεια και έγινε η προστάτιδα όλων των Κυθηρίων.

Σύμφωνα με την παράδοση η αυθεντική εικόνα της Θεοτόκου με το Χριστό βρέθηκε από ένα βοσκό σε μια κοιλάδα νοτιοδυτικά του νησιού γεμάτη από μυρτιές, που ονομάζονται «Μυρτίδια», τον 13ο αιώνα μ.Χ. Στην εικόνα αυτή αρχικά «διεκρίνοντο καθαρά τα χαρακτηριστικά μέχρι στέρνων» της Θεομήτορος και του Χριστού, «με την πάροδο του χρόνου όμως απέκτησε σταδιακά το σκούρο χρώμα».(http://www.ekriti.gr)

Το πιθανότερο είναι η ιστόρηση της εικόνας αυτής να έγινε από τον Ευαγγελιστή Λουκά (1ος αιώνας μ.Χ.). Στη θέση της «εύρεσης» ο πτωχός βοσκός έκανε ένα μικρό εκκλησάκι και στην περιποίηση του αφιέρωσε τον υπόλοιπο χρόνο της ζωής του. Μετά το θάνατο του ευσεβούς βοσκού, την περιποίηση του μικρού ναού της Μυρτιδιώτισσας ανέλαβε ο Μοναχός Λεόντιος, ο οποίος με χρηματική βοήθεια Κυθηρίων μεγάλωσε λίγο το αρχικό εκκλησάκι και έκτισε γύρω του μερικά κελιά για τη φιλοξενία των προσκυνητών ( saint.gr)

Όμως το πλήθος των προσκυνητών που κατέφθαναν από διάφορα μέρη δημιούργησε την ανάγκη ενός μεγάλου Ναού. Το δύσκολο αυτό έργο της ανέγερσης ξεκίνησε με πολύ ζήλο, προσπάθειες και εράνους ο δραστήριος Ιερομόναχος Αγαθάγγελος Καλλίγερος το 1841 μ.Χ. και σε δεκαέξι χρόνια το 1857 έγινε ένα υπέροχο συγκρότημα που αποτελείται από μεγαλοπρεπή ναό, ένα αριστουργηματικό πανύψηλο καμπαναριό και πολλά κελιά φιλοξενίας.

Ο μικρός ναός της «εύρεσης», το Καθολικό, όπως λέγεται, παρέμεινε κάτω από το μεγάλο Ναό, διατηρείται σε άριστη κατάσταση και εκεί φυλάσσεται κατά τους χειμέριους μήνες η εικόνα της Παναγίας που η αγάπη των Κυθηρίων τη φύλαξε μέσα σε μια ολόχρυση επένδυση, αληθινό αριστούργημα φτιαγμένο από τον Κρητικό καλλιτέχνη Νικόλαο Σπιθάκη. Στις 12 Μαρτίου του 1837 μ.Χ. έγινε η χρυσή επένδυση της εικόνας και μάλλον αυτός έκανε την προσαρμογή της ημισελήνου στο στέμμα της Παναγίας «Εις αιωνίαν ανάμνησιν του τελεσθέντος θαύματος της λύσεως της ανομβρίας». (http://www.ekriti.gr)

Το 1915 μεταφέρθηκε στην Αθήνα μαζί με άλλες θαυματουργές εικόνες (Παναγία της Τήνου, Χρυσαφίτισσα, και άλλες) για τις δεήσεις που γίνονταν με σκοπό την αποκατάσταση της υγείας του Βασιλέως Κωνσταντίνου.(http://www.myrtidiotissa-alimou.gr)

Σήμερα στο ναό Κοιμήσεως Θεοτόκου (Παναγίτσα) της Καισαριανής υπάρχει η εικόνα της Παναγίας της Μυρτιδιώτισσας η οποία δωρίθηκε στις 3 Φεβρουαρίου 1979. Ανήκε στην Κυριακούλα Χαραλάμπους, σύζυγο του Ηλία, η οποία πριν πεθάνει είπε στον αδελφό της Γαβριήλ Ρόμπολη να τη δώσει στην εκκλησία για να προσεύχονται οι πιστοί. Κατασκευάστηκε το 1816 και το ασήμι της εικόνας φτιάχτηκε στην Ύδρα το 1818.

Αυτές, λοιπόν, οι εικόνες του ναού που στολίζουν το χώρο και εξάπτουν το θρησκευτικό συναίσθημα των πιστών έχουν ιστορική αξία (αφού είναι πάνω από ενάμιση αιώνα η μία), έχουν και συναισθηματική αφού υπάρχει πιθανότητα τη μία, να την έχουν φέρει πρόσφυγες από τα Βουρλά της Μικράς Ασίας.

Είναι σημάδια του θρησκευτικού και ιστορικού παρελθόντος, ιστορικά και θρησκευτικά κειμήλια που επιβεβαιώνουν την περηφάνια μας, που είμαστε απόγονοι των προσφύγων.

Εγγραφείτε στο Newsletter του Ταχυδρόμου