Ένας στους τρεις 15χρονους έχει καπνίσει τσιγάρο, ενώ ένας στους 8 έχει μεθύσει τουλάχιστον μία φορά τον τελευταίο μήνα δείχνουν τα αποτελέσματα της «Πανελλήνιας έρευνας για τις συμπεριφορές που συνδέονται με την υγεία των εφήβων μαθητών – HBSC/WHO».
Όπως προκύπτει από τα στοιχεία της έρευνας, μία σημαντική μερίδα του πληθυσμού των εφήβων ηλικίας 11-15 χρόνων έχει κάνει – ή εξακολουθεί να κάνει χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών. Η χρήση των ουσιών έχει πολυπαραγοντική αιτιολογία με ατομικούς / βιολογικούς, οικογενειακούς και κοινωνικούς παράγοντες να επιδρούν στη χρήση τους με τον καθένα από αυτούς να έχει διαφορετική βαρύτητα ανάλογα με το άτομο και το στάδιο χρήση.
Κάπνισμα: Μειώνεται ο αριθμός όσων έχουν δοκιμάσει
Ενας στους τρεις 15χρονους (36,9%) δήλωσε ότι έχει καπνίσει έστω και μια φορά, ένας στους επτά 13χρονους (14,6%) και το 1,6% των 11χρονων μαθητών. Το ήμισυ των 15χρονων που έχουν καπνίσει, κάπνισαν πρόσφατα δηλαδή μέσα στον τελευταίο μήνα, το 1/3 καπνίζει καθημερινά, ενώ σχεδόν το 1/5 καπνίζει τουλάχιστον έξι τσιγάρα την ημέρα.
Διαχρονικά από το 1998 έως το 2014 μειώθηκε το ποσοστό των εφήβων που έχουν καπνίσει έστω και μια φορά στη ζωή, ενώ το καθημερινό κάπνισμα παρέμεινε σταθερό. Στους 15χρονους, κατά την τετραετία 2010-2014, καταγράφηκε τάση μείωσης στο κάπνισμα έστω και μια φορά σε όλη τη ζωή, σημαντική μείωση στο πρόσφατο κάπνισμα, ενώ δεν υπήρξε μεταβολή στο καθημερινό ή βαρύ κάπνισμα.
Φαίνεται όμως ότι οι έφηβοι πειραματίζονται με το ηλεκτρονικό τσιγάρο, από τη χρήση του οποίου οι επιπτώσεις για την υγεία δεν έχουν ακόμα διερευνηθεί πλήρως, αν και θεωρείται ότι αποτελεί πύλη εισόδου στη χρήση τσιγάρου ή και άλλων ουσιών στους εφήβους. Η χρήση του έστω και μία φορά ανέφερε ένας στους έξι 15χρονους (16,6%), ένας στους δεκατρείς 13χρονους (8,1%) και το 1,9% των 11χρονων. Στην συντριπτική πλειονότητα των αναφορών, η χρήση ηλεκτρονικού τσιγάρου αφορούσε απλή δοκιμή (μία-δύο φορές), ενώ τα αγόρια ανέφεραν σημαντικά υψηλότερα ποσοστά της χρήσης ηλεκτρονικού τσιγάρου από ό,τι τα κορίτσια.
Κατανάλωση αλκοόλ: ένας στους τρεις ήπιε τον τελευταίο μήνα
Σημαντικό είναι και το ποσοστό των εφήβων που καταναλώνει αλκοόλ. Σχεδόν ένας στους 3 εφήβους ηλικίας 11-15 (30,0%) κατανάλωσε αλκοόλ τον τελευταίο μήνα, το 5,2% περισσότερες από 5 ημέρες του τελευταίου μήνα, ενώ ένας στους 10 εφήβους (9,1%) ανέφερε ότι σε μια συνηθισμένη περίσταση πίνει τουλάχιστον 3 ποτά (20,5% στους 15χρονους). Ενώ τα αγόρια καταναλώνουν αλκοόλ σε υψηλότερα ποσοστά από ό,τι τα κορίτσια.
Επίσης 1 στους 8 15χρονους απάντησε ότι έχει μεθύσει τουλάχιστον μία φορά κατά τον τελευταίο μήνα, ένας στους 5 εφήβους (20,6%) είχε τουλάχιστον ένα περιστατικό μέθης στη ζωή του (4,9% στους 11χρονους), ενώ σε ποσοστό 5,9% οι έφηβοι μαθητές είχαν μεθύσει κατά τον τελευταίο μήνα (11,9% στους 15χρονους).
Μείωση στην κατανάλωση αλκοόλ παρατηρείται διαχρονικά. Την τετραετία 2010-2014 μειώθηκε σημαντικά το ποσοστό των εφήβων που ανέφεραν πρόσφατη κατανάλωση αλκοόλ (από 41,5% σε 30,0%), ενώ σταθερή παρέμεινε η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ και η μέθη.
Σε ποσοστό 27,1% οι 15χρονοι προτιμούν την μπίρα, τα ποτά με υψηλή περιεκτικότητα αλκοόλ (21,9%) και το κρασί (19,5%). Στις μικρότερες ηλικίες η σειρά προτίμησης στα αλκοολούχα ποτά διαφέρει από αυτή των 15χρονων. Συγκεκριμένα, οι 13χρονοι ανέφεραν, κατά σειρά, κατανάλωση μπίρας (11,7%), κρασιού (10,3%), αλκοολούχων αναψυκτικών (8,3%), ισχυρών οινοπνευματωδών (7,4%) και τσίπουρου ή ούζου (4,0%), ενώ οι 11χρονοι κρασιού (3,4%), ούζου ή τσίπουρου (1,7%), μπίρας (1,5%), αλκοολούχων αναψυκτικών (1,0%) και ισχυρών οινοπνευματωδών (0,7%).
Κάνναβη: Διαδεδομένη στα μεγάλα αστικά κέντρα
Ένας στους δέκα 15χρονους (9,6%) απάντησε ότι έχει κάνει χρήση κάνναβης, τη δημοφιλέστερη ουσία χρήσης στον εφηβικό πληθυσμό, σχεδόν οι μισοί εξ αυτών (4,9%) είχαν κάνει χρήση τις τελευταίες 30 ημέρες. Αγόρια και μαθητές της Αττικής και Θεσσαλονίκης αναφέρουν σε υψηλότερο ποσοστό χρήση κάνναβης, συγκριτικά με τα κορίτσια και το σύνολο των λοιπών περιοχών της χώρας, αντίστοιχα.
Μετά το 2006 έχει αυξηθεί η χρήση κάνναβης στους 15χρονους, την τετραετία 2010-2014 η αύξηση αυτή αφορά κυρίως στα κορίτσια.
Όπως επισημαίνει η επιστημονική υπεύθυνη της έρευνας στο ΕΠΙΨΥ, κυρία Άννα Κοκκέβη, λόγω του ότι υλοποιούνται σε μεγάλα αντιπροσωπευτικά δείγματα του μαθητικού πληθυσμού, οι έρευνες αυτές προσφέρουν πολύτιμες πληροφορίες στους χαράσσοντες πολιτική στην Ελλάδα οι οποίες μπορούν να κατευθύνουν τις πολιτικές πρόληψης και προαγωγής της υγείας που απευθύνονται στην ευαίσθητη αυτήν ηλικιακή ομάδα του πληθυσμού.
Θετική πάντως εξέλιξη αποτελεί ότι το κάπνισμα και η κατανάλωση αλκοόλ εμφανίζουν διαχρονικά μειούμενη τάση στη χώρα μας, όπως άλλωστε είχε παρατηρηθεί και από προηγούμενες έρευνες. Οι τάσεις αυτές ενδεχομένως συνδέονται με την αύξηση των τιμών πώλησης των προϊόντων καπνού και οινοπνευματωδών, σε συνδυασμό με την οικονομική κρίση των τελευταίων ετών η οποία περιόρισε τις δυνατότητες πρόσκτησης των προϊόντων αυτών από μέρος του πληθυσμού στην Ελλάδα.
«Στην ερμηνεία των παραπάνω τάσεων θα πρέπει να αναφερθεί και η πιθανή συμβολή των προγραμμάτων πρόληψης και προαγωγής της υγείας, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά την αλλαγή στις στάσεις και συμπεριφορές των εφήβων απέναντι στον καπνό και το αλκοόλ και τις επιπτώσεις από τη χρήση των ουσιών αυτών στην υγεία» αναφέρουν οι συγγραφείς της έρευνας.
«Αντίθετα, αύξηση παρατηρείται στο ποσοστό των εφήβων στη χώρα μας που έχουν δοκιμάσει ή εξακολουθούν να κάνουν χρήση κάνναβης, γεγονός που θα πρέπει να μας κρατήσει σε εγρήγορση. Μάλιστα μία μικρή αλλά σημαντική μερίδα εφήβων (το 2,1% των 15χρονων) -εκτός από το ότι έχουν χρησιμοποιήσει κάνναβη- καπνίζουν τσιγάρα καθημερινά και καταναλώνουν αλκοόλ συχνά. Οι έφηβοι αυτοί διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο για συνέχιση της χρήσης, κατάχρηση και εξάρτηση από τις ουσίες αυτές καθώς και υιοθέτησης άλλων συμπεριφορών υψηλού κινδύνου, καθιστώντας συνεπώς επιτακτική την ανάγκη ανάπτυξης επικεντρωμένων παρεμβάσεων πρόληψης προσαρμοσμένων στα χαρακτηριστικά του πληθυσμού αυτού» συνεχίζουν οι συγγραφείς της έρευνας.
Έρευνα υπό την αιγίδα του ΠΟΥ
Η «Έρευνα για τις συμπεριφορές που συνδέονται με την υγεία των εφήβων μαθητών» διεξάγεται στο πλαίσιο του διεθνούς προγράμματος «Health Behaviour in School-Aged Children» (HBSC, www.hbsc.org) υπό την αιγίδα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ). Η έρευνα επαναλαμβάνεται ανά τετραετία σε περισσότερες από 40 χώρες παρέχοντας πολύτιμες πληροφορίες για τον τρόπο ζωής των εφήβων και τους κινδύνους που απειλούν την υγεία τους. Με σκοπό τα αποτελέσματα να κατευθύνουν τις πολιτικές πρόληψης των κρατών που συμμετέχουν στο πρόγραμμα.
Στην Ελλάδα το πρόγραμμα πραγματοποιείται από το Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγιεινής (ΕΠΙΨΥ) από το 1998 με την επιστημονική ευθύνη της ομότιμης καθηγήτριας του Πανεπιστημίου Αθηνών κυρίας Κοκκέβη.
Στην εφετινή έρευνα συμμετείχαν 4.141 μαθητές εφηβικής ηλικίας από τις Στ΄ Δημοτικού, Β΄ Γυμνασίου και Α΄ Λυκείου από 245 σχολικές μονάδες. Οι μαθητές απάντησαν σε ανώνυμο ερωτηματολόγιο μέσα στις τάξεις τους.
Η έρευνα υλοποιήθηκε χάρη στη μερική οικονομική ενίσχυση από τη Unicef και στην εθελοντική συμβολή μελών και φοιτητών ΑΕΙ και ΤΕΙ της χώρας.
tovima.gr
