«Ερεβος στην ομίχλη». Αυτόν τον πρωτοσέλιδο τίτλο είχε αφιερώσει η γαλλική «Figaro» στην άτυπη σύνοδο υπουργών Εξωτερικών, που έγινε τον Μάρτιο του 1994 κάτω από τη χειμωνιάτικη καταχνιά των Ιωαννίνων, θέλοντας να καυτηριάσει ένα βυζαντινής σύλληψης συμβιβασμό που προωθούσε η –τρίτη– τότε ελληνική προεδρία.
Τέτοια εντυπωσιακά πρωτοσέλιδα δεν προσδοκά και δεν επιδιώκει η 5η ελληνική προεδρία στην Ε.Ε., που ξεκινάει επισήμως την Τετάρτη με την πανηγυρική συνεδρίαση του Κολεγίου των Επιτρόπων στο Ζάππειο. Αλλωστε, η αναζήτηση κοινού τόπου ανάμεσα στις κυβερνήσεις των «28» δεν εμπίπτει πλέον στις αρμοδιότητές της. Στο νέο περιβάλλον της συνθήκης της Λισσαβώνας, η προεδρία περιορίζεται στον ρόλο του «έντιμου μεσολαβητή», που διαχειρίζεται την τρέχουσα ευρωπαϊκή νομοθεσία μέσα στο Συμβούλιο και σε συνεργασία με το Ευρωκοινοβούλιο. Και αυτός ο ρόλος, πάντως, είναι ευπρόσδεκτος για την κυβέρνηση.
Επειτα από μία τετραετία αρνητικής δημοσιότητας, η Αθήνα ποντάρει στην προεδρία για να αποτινάξει την εικόνα της προβληματικής χώρας σε κρίση και να πείσει ότι επιστρέφει στην ομαλότητα. Σε αυτό το πνεύμα δήλωσε πρόσφατα ο κ. Αντ. Σαμαράς στις Βρυξέλλες ότι «η ελληνική προεδρία δεν θα είναι η προεδρία της κρίσης, αλλά εκείνη των ευκαιριών», ενώ ο κ. Ευ. Βενιζέλος είδε «μια καλή ευκαιρία να προβάλει η Ελλάδα το πρόσωπο μιας κανονικής, θεσμικά ισότιμης χώρας της Ε.Ε., με άποψη για το μέλλον της». Η αποκατάσταση της διεθνούς εικόνας της Ελλάδας αποτελεί πρωταρχικό στόχο της κυβέρνησης.
Οπως έδειξε η τρομοκρατική επίθεση στην κατοικία του Γερμανού πρέσβη, δύο μέρες πριν από την τυπική έναρξη της προεδρίας, αυτό δεν θα είναι εύκολο εγχείρημα. Η δυσπιστία είναι διάχυτη στον ξένο Τύπο, όπου δίπλα στο ερώτημα κατά πόσον η προεδρία αποτελεί πολυτέλεια για μια χρεοκοπημένη χώρα εκφράζεται και ανησυχία για τυχόν κινητοποιήσεις, ιδιαίτερα στο άτυπο συμβούλιο υπουργών Οικονομικών. Η συγκυρία δεν είναι ιδανική: ο χρόνος που έχει η ελληνική προεδρία στη διάθεσή της θα είναι «κουτσουρεμένος», καθώς το Ευρωκοινοβούλιο «κλείνει» τον Απρίλιο για τις ευρωεκλογές, ενώ ο όγκος της νομοθετικής εργασίας, ένεκα της λήξης της θητείας των επιτρόπων, είναι τεράστιος. Ενας ογκώδης φάκελος με 180 νομοθετήματα που αναζητούν προώθηση έχει φτάσει στα χέρια του συντονιστή του εγχειρήματος της προεδρίας, υφυπουργού Εξωτερικών Δ. Κούρκουλα.
Η απάντηση της Αθήνας στις ευρωπαϊκές ενστάσεις ήταν η διακήρυξη ότι η προεδρία της θα είναι λιτή και ευρωπαϊκή, θα ανταποκρίνεται στις ανάγκες των Ευρωπαίων πολιτών. Πράγματι, με εξαίρεση την Ολοκληρωμένη Θαλάσσια Πολιτική (ΟΘΠ), που ενδιαφέρει σε μεγαλύτερο βαθμό τις παραθαλάσσιες χώρες, οι υπόλοιπες τρεις από τις τέσσερις προτεραιότητες της ελληνικής προεδρίας (Προώθηση της ανάπτυξης, απασχόλησης και συνοχής, Ολοκλήρωση Τραπεζικής και Δημοσιονομικής Ενωσης, Αντιμετώπιση μεταναστευτικών ρευμάτων) θα μπορούσαν να είναι προτεραιότητα κάθε χώρας. Η Ελλάδα δεν έβαλε ελληνική ατζέντα στην προεδρία της. Ούτε καν βαλκανική σφραγίδα, αν και η πρώτη κρίσιμη ημερομηνία για το ΥΠΕΞ είναι η διακυβερνητική της 21ης Ιανουαρίου με αντικείμενο την έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων με τη Σερβία.
Πάντως, ο ευρωπαϊκός μανδύας και η διακηρυγμένη πρόθεση της Ελλάδας να ασκήσει όσο το δυνατόν καλύτερα τον ρόλο του «έντιμου διαμεσολαβητή» (έτσι δήλωσε στην «Bild» ο κ. Κούρκουλας), αφήνοντας κατά μέρος τα δικά της προβλήματα, δεν θα πρέπει να παρερμηνεύονται. Και μέσα στις ευρωπαϊκές προτεραιότητες υπάρχουν ζητήματα ιδιαίτερου ελληνικού ενδιαφέροντος, για τα οποία η Αθήνα θα δώσει μάχη να προχωρήσουν.
Ετσι, σε ό,τι αφορά την προτεραιότητα για την αντιμετώπιση των μεταναστευτικών ρευμάτων, επιδιώκει να είναι έτοιμες προς έγκριση στο Συμβούλιο του Ιουνίου οι νέες στρατηγικές κατευθυντήριες γραμμές για την αναθεώρηση του «Προγράμματος της Στοκχόλμης 2014 – 2018». Το ότι η δέσμευση αυτή υιοθετήθηκε και στο Συμβούλιο Κορυφής του Δεκεμβρίου την κάνει να πιστεύει ότι αυτό είναι εφικτό. Αντίστοιχη είναι η εικόνα σε ό,τι αφορά την ΟΘΠ, όπου στόχος της Αθήνας είναι η υιοθέτηση κειμένου τον Ιούνιο για θαλάσσιες πολιτικές, τόσο σε ό,τι αφορά την ανάπτυξη (εδώ υπεισέρχεται το θέμα των αποκλειστικών οικονομικών ζωνών) όσο και σε ό,τι αφορά την ασφάλεια (με σημαντικότερη παράμετρο για την Αθήνα τη μετανάστευση).
Μήνυμα λιτότητας από το Ζάππειο
Το 1994 ο τότε ΥΠΕΞ Κάρολος Παπούλιας είχε κρίνει σκόπιμο να μεταφέρει το «γκλάμουρ» ενός άτυπου συμβουλίου υπουργών Εξωτερικών (Gymnich στην κοινοτική ορολογία) στην ιδιαίτερη πατρίδα του, τα Ιωάννινα. Στη σύνοδο κορυφής της Ρόδου, το 1988, ο κ. Πάγκαλος είχε στρώσει για το αποχαιρετιστήριο γεύμα στους ηγέτες ασημένια σερβίτσια, τα οποία έκλεβαν βγαίνοντας από την αίθουσα κάποιοι αστυνομικοί. Στη Χαλκιδική, το 2003, επιστρατεύθηκε ό,τι πιο χλιδάτο διέθετε η περιοχή, το Πόρτο Καρράς και ελικόπτερα Σινούκ για τη μεταφορά των ηγετών.
υτά ανήκουν στο παρελθόν. Η κυβέρνηση αποφάσισε συνειδητά να αποφύγει κάθε συγχρωτισμό με πανάκριβα τουριστικά θέρετρα, πισίνες και σπατάλες. Προσφορές από ξενοδόχους σε τουριστικούς προορισμούς, που προσφέρθηκαν να φιλοξενήσουν άτυπα συμβούλια υπουργών, είχε. Ηθελε όμως να εκπέμψει ένα μήνυμα λιτότητας με αποδέκτη την κοινή ευρωπαϊκή κοινή γνώμη. Οι 125 συναντήσεις και τα 13 από τα συμβούλια υπουργών –με μοναδική εξαίρεση το Gymnich– θα γίνουν στο Ζάππειο. Επίσης, δεν θα δωρηθούν οι καθιερωμένες 20.000 γραβάτες στους επισκέπτες. Δώρα στους υπουργούς θα γίνουν, θα προέλθουν όμως από χορηγίες, όπως χορηγία (της Cοsmocar A.E.) θα είναι και τα αυτοκίνητα με τα οποία θα γίνουν οι μετακινήσεις.
Η προεδρία έχει έναν προϋπολογισμό 50 εκατ. ευρώ, τον οποίο σκοπεύει να διαχειριστεί σπαρτιάτικα. Από αυτό το ποσό θα καλυφθούν τα έξοδα όλων των υπουργείων, οι δαπάνες όλων των συναντήσεων που θα γίνουν στην Ελλάδα, οι δαπάνες τεχνολογικής αναβάθμισης του Ζαππείου, τα έξοδα διερμηνείας και διαπίστευσης, αλλά και οι πολιτικές εκδηλώσεις που θα οργανώσουν οι πρεσβείες της χώρας στο εξωτερικό. Η προεδρία δεν θα προσλάβει οδηγούς (θα τους αποσπάσει κυρίως από το υπουργείο Αμυνας), ενώ και οι συνοδοί των αποστολών θα είναι 45 αποσπασμένοι δημόσιοι υπάλληλοι.
Πολιτιστικό πρόγραμμα θα υπάρξει, όμως και αυτό προσαρμοσμένο στο πλαίσιο της λιτότητας. Η προεδρία θα ανοίξει με εκδήλωση στο Μέγαρο Μουσικής, με σύνθεση της Ελένης Καραΐνδρου. Εκεί θα γίνει και η τελετή λήξης στις 30 Ιουνίου. Παράλληλα, η εναρκτήρια συναυλία στις Βρυξέλλες θα γίνει από την «Καμεράτα» στις 14 Ιανουαρίου στο Μουσείο Bozar. Στον ίδιο χώρο θα εγκαινιαστεί στις 24.1 έκθεση με τον τίτλο «Nautilus: Navigating Greece», αφιερωμένη στη διαχρονική σχέση της Ελλάδας με τη θάλασσα, ενώ στη Ρώμη, στο πλαίσιο του μεσογειακού έτους (η ιταλική προεδρία διαδέχεται την ελληνική), θα διοργανωθεί έκθεση αρχαιολογικού και εικαστικού περιεχομένου από τον Μάιο έως τον Αύγουστο.
Από μια τόσο μεγάλη εκδήλωση δεν λείπουν, φυσικά, τα παρατράγουδα. Το πιο γνωστό είναι αυτό που συνέβη με τον ιστότοπο eu2014.gr (που θα ήταν η σωστή διεύθυνση για την προεδρία) και τον οποίο κατοχύρωσε κάποιος πολίτης όταν ανακοινώθηκε το πρόγραμμα των προεδριών, δηλαδή από το 2005. Η προεδρία μας υποχρεώθηκε να «μετακομίσει» στον ιστότοπο gr2014.eu, ωστόσο το ίδιο είχαν πάθει πριν από εμάς οι Πολωνοί (το 2011) και οι Κύπριοι (το 2012).
Πιο σοβαρό πρόβλημα ήταν ότι η πύλη των ηλεκτρονικών διαπιστεύσεων στην ιστοσελίδα καθυστέρησε να «ανοίξει», με αποτέλεσμα πολλοί ξένοι δημοσιογράφοι να μη διαπιστευθούν εγκαίρως για τις πρώτες εκδηλώσεις, ενώ και για τη Δημόσια Τηλεόραση υπήρχε στην κυβέρνηση ανησυχία ότι δεν θα είναι εγκαίρως έτοιμη με την εγκατάστασή της στο Ζάππειο. Την πραγματική πρόκληση, πάντως, την αντιμετωπίζει το υπουργείο Εξωτερικών, το οποίο καλείται να συντονίσει και να διαχειριστεί το θεσμό με πολύ λιγότερο κόσμο στη διάθεσή του απ’ ό,τι σε προηγούμενες προεδρίες.
Το Γραφείο της Προεδρίας, που λειτουργεί ήδη υπό τον πρέσβη κ. Τζιρά, διαθέτει 19 αποσπασμένους υπαλλήλους του ΥΠΕΞ, ενώ την τελευταία στιγμή ενεκρίθη από το ΑΣΕΠ η πρόσληψη 9 υπαλλήλων από την αγορά με εξάμηνη σύμβαση έργου, σύνολο δηλαδή 28. Ο Κύπριος Ανδρέας Μαυρογιάννης, που διεκπεραίωσε την κυπριακή προεδρία του 2012, διατύπωσε τον Οκτώβριο σε κλειστή εκδήλωση του ΥΠΕΞ την άποψη ότι δεν αρκούν, η Κύπρος είχε 70.
Ομοίως η μόνιμη αντιπροσωπεία μας στις Βρυξέλλες θα ενισχυθεί από τα 110 άτομα στα 160, πολύ λιγότερα από άλλες προεδρίες. Ομως ο όγκος της δουλειάς, λόγω λήξης της θητείας των επιτρόπων, είναι πολύ μεγαλύτερος: ενδεικτικά, στις νομοθετικές προτάσεις που θα προωθήσει η προεδρία συμπεριλαμβάνονται ο κανονισμός για τα ευρωπαϊκά πολιτικά κόμματα, η οδηγία για το ηλεκτρονικό τσιγάρο, οι δημόσιοι ηλεκτρονικοί πλειστηριασμοί κ.λπ.
kathimerini.gr
