Η Μαυριτανία δεν κρατά πλέον τα θλιβερά πρωτεία ως η χώρα με το μεγαλύτερο ποσοστό ανθρώπων που ζουν παγιδευμένοι σε καθεστώς σκλαβιάς, σύμφωνα με την έκθεση της μη κερδοσκοπικής αυστραλιανής οργάνωσης Walk Free – από 4% επί του συνολικού πληθυσμού που ήταν το 2014, σήμερα είναι «μόλις» 1%. Τη θέση της βορειοαφρικανικής χώρας κατέλαβε η Βόρεια Κορέα, όπου ένας στους πέντε κατοίκους πιστεύεται ότι είναι υπόδουλος. Οπως διαπιστώνει η έκθεση της Walk Free, 45,8 εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως αναγκάζονται να υποστούν κάποια μορφή σύγχρονης δουλείας. Στο φαινόμενο παρατηρήθηκε αύξηση 28% σε σχέση με την προηγούμενη έκθεση της οργάνωσης το 2014. Πώς ορίζεται όμως η σύγχρονη δουλεία; Σύμφωνα με τη Walk Free είναι «καταστάσεις εκμετάλλευσης που ένα άτομο δεν μπορεί να αρνηθεί και από τις οποίες δεν μπορεί να φύγει λόγω απειλών, βίας, εξαναγκασμού, κατάχρησης εξουσίας ή εξαπάτησης».
Πόρνες, υπηρέτες, εργάτες ορυχείων κ.ά.
«Η σύγχρονη δουλεία δεν είναι μόνο εκτενές φαινόμενο αλλά και περίπλοκο. Τα θύματά της περιλαμβάνουν γυναίκες και κορίτσια φυλακισμένα σε οίκους ανοχής στην Ταϊλάνδη. Παιδιά που αναγκάζονται να γίνουν υπηρέτες σε σπίτια στην Αϊτή. Κονγκολέζους άνδρες και αγόρια που αναγκάζονται να δουλέψουν σε ορυχεία για εταιρείες ηλεκτρονικών ειδών στη Δύση. Νεαρά κορίτσια στην Αφρική που πωλούνται σε ηλικιωμένους άνδρες προκειμένου να διευθετηθούν προσωπικές διαφορές» έγραψε ο Νικ Γκρόνο, διευθύνων σύμβουλος της φιλανθρωπικής οργάνωσης Freedom Fund και πρώην επικεφαλής της οργάνωσης Walk Free, στο περιοδικό του Πανεπιστημίου του Στάνφορντ, «Social Innovation Review».
«Δεν είναι υπόθεση του παρελθόντος»
«Η δουλεία δεν είναι υπόθεση του παρελθόντος και πρέπει να σταματήσουμε να πιστεύουμε κάτι τέτοιο» αναφέρει σε ανακοίνωσή της που δημοσιεύεται στο αμερικανικό ειδησεογραφικό δίκτυο CNN η οργάνωση Walk Free. «Η ίδια η φύση της σύγχρονης δουλείας σημαίνει ότι είναι μυστική και αθέατη, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν βρίσκεται παντού. Αφορά όλες τις χώρες του κόσμου». Η οργάνωση χρησιμοποιεί υπολογιστικά μοντέλα για την εκτίμηση του ποσοστού των σκλάβων σε χώρες όπου δεν μπορεί να διενεργηθεί επί τόπου έρευνα.
Η Walk Free συνεργάστηκε με την Gallup προκειμένου να διεξαγάγει έρευνα στη Μαυριτανία για πρώτη φορά, είπε η Φιόνα Ντέιβιντ, υπεύθυνη της οργάνωσης για την παγκόσμια έρευνα. Περίπου 43.000 άνθρωποι, ή το 1,06% των Μαυριτανών, εκτιμάται ότι έχουν πέσει θύματα καταναγκαστικής εργασίας ή καταναγκαστικού γάμου (το ποσοστό προσαρμόστηκε για να διασφαλιστεί ότι το τυχαίο δείγμα αντανακλούσε τη δημογραφική κατάσταση της Μαυριτανίας). Ρεπορτάζ του CNN για τη δουλεία στη Μαυριτανία από το 2012 αποκάλυψε ότι περίπου το 10% με 20% του πληθυσμού της χώρας έχει πέσει θύμα κάποιου είδους σύγχρονης δουλείας. Μάλιστα σε ορισμένες περιοχές της χώρας η σκλαβιά είναι κληρονομική, με τους πιο σκουρόχρωμους Αφρικανούς να γίνονται σκλάβοι στους πιο ανοιχτόχρωμους Αραβες.
Η κυβέρνηση της Μαυριτανίας αρνείται ότι η δουλεία αποτελεί πρόβλημα για τη χώρα. Ερευνητές υποστηρίζουν ότι η μείωση του ποσοστού των σκλάβων στη Μαυριτανία μπορεί να οφείλεται στις εκστρατείες ενημέρωσης κατά της δουλείας. Τον περασμένο χρόνο η κυβέρνηση καθιέρωσε ειδικά δικαστήρια κατά της δουλείας, τα οποία πρόσφατα προχώρησαν στην πρώτη καταδίκη τους (και μόλις τη δεύτερη από το 2007, όταν η πρακτική της κατοχής σκλάβων χαρακτηρίστηκε ποινικό αδίκημα).
Αναφορικά με τη Βόρεια Κορέα, τα πράγματα είναι λιγότερο ξεκάθαρα. «Παρότι είναι δύσκολο να συλλεχθούν πληροφορίες για τη Βόρεια Κορέα, υπάρχουν στοιχεία που καταδεικνύουν ότι οι πολίτες της υποβάλλονται σε καταναγκαστική εργασία από το κράτος, συμπεριλαμβανομένης της καταναγκαστικής εργασίας, ως πολιτικοί κρατούμενοι και εργάτες σε συμβόλαια στο εξωτερικό» αναφέρει η έκθεση της Walk Free.
Η εκμετάλλευση των παιδιών και αυτοί που «γεννιούνται» δούλοι
5,5 εκατομμύρια παιδιά
Η Διεθνής Οργάνωση Εργασίας (ILO) αναφέρει ότι παγκοσμίως περίπου 5,5 εκατομμύρια παιδιά ζουν σε καθεστώς σκλαβιάς ή υφίστανται πρακτικές που προσομοιάζουν σε αυτή. Μεταξύ αυτών είναι: παιδιά που τα εκμεταλλεύονται οικονομικά άλλοι, μέσω της πορνείας, της καταναγκαστικής επαιτείας ή των κλοπών, παιδιά που αναγκάζονται να δουλέψουν σε χωράφια, εργοστάσια και αλλού, παιδιά που αναγκάζονται να συμμετέχουν σε ένοπλες συγκρούσεις και παιδιά που εργάζονται ως οικιακοί βοηθοί.
Ουζμπεκιστάν και Ινδία
Δεύτερο στη λίστα των χωρών με το μεγαλύτερο ποσοστό σκλάβων της Walk Free ήρθε το Ουζμπεκιστάν. Ενώ έχουν ληφθεί κάποια μέτρα για να περιοριστεί το φαινόμενο στη βιομηχανία βάμβακος, η κυβέρνηση εξακολουθεί να υποχρεώνει τους πολίτες της σε καταναγκαστική εργασία για τη συγκομιδή του βαμβακιού κάθε χρόνο. Στην Ινδία ο αριθμός των ανθρώπων που βρίσκονται σε καθεστώς δουλείας πιστεύεται ότι ξεπερνά τα 18 εκατομμύρια. Παρότι και εκεί η κυβέρνηση έχει λάβει μέτρα, ο τομέας των οικιακών υπηρεσιών, της γεωργίας, της αλιείας, της χειρωνακτικής εργασίας, των οικοδομών και της πορνείας παρουσιάζει τα μεγαλύτερα ποσοστά καταναγκαστικής εργασίας.
Και κληρονομική δουλεία
Στη Μαυριτανία, στον Νίγηρα και στο Μάλι είναι πολύ διαδεδομένη η λεγόμενη κληρονομική δουλεία. Ανθρωποι γεννιούνται στην κοινωνική τάξη ή κάστα των δούλων και αντιμετωπίζονται ως τέτοιοι από τα υπόλοιπα μέλη της κοινωνίας τους. Αναγκάζονται να δουλεύουν χωρίς να πληρώνονται για τους «αφέντες» τους, οι οποίοι τους θεωρούν ιδιοκτησία τους ήδη από τη στιγμή που θα γεννηθούν.
HeliosPlus
