Έπειτα από 20 χρόνια προσπαθειών του ΟΗΕ, δύο εβδομάδες διαπραγματεύσεων και μερικές άγρυπνες νύχτες, εκπρόσωποι σχεδόν 200 χωρών πλησιάζουν σε μια ιστορική συμφωνία για κλίμα που θα επηρεάσει τις ισορροπίες του πλανήτη.
Η συμφωνία θα είναι «δίκαιη […] και νομικά δεσμευτική» δήλωσε το μεσημέρι του Σαββάτου ο γάλλος υπουργός Εξωτερικών Λορέν Φαμπιούς, προεδρεύων της Συνόδου για το Κλίμα στο Παρίσι, παρουσιάζοντας το τελικό σχέδιο της συμφωνίας.
Το κείμενο των 31 σελίδων, γραμμένο στη νομική, δυσνόητη γλώσσα που διαμορφώθηκε έπειτα από χρόνια διπλωματικών προσπαθειών, θέτει ως κεντρικό στόχο τη συγκράτηση της ανόδου της θερμοκρασίας έως τα τέλη του αιώνα «αρκετά κάτω» (well below) από τους δύο βαθμούς Κελσίου, και καλεί τη διεθνή κοινότητα να «προσπαθήσει να τη μειώσει» (endeavoυr to limit) ακόμα περισσότερο, στον 1,5 βαθμό.
Ακόμα, το σχέδιο της συμφωνίας προβλέπει ότι μέσα στο δεύτερο μισό του αιώνα οι κυβερνήσεις θα πρέπει να πετύχουν μια ισορροπία ανάμεσα στις ανθρωπογενείς εκπομπές αερίων του θερμοκηπίο και την απορρόφηση διοξειδίου του άνθρακα από τα δάση. Οι περισσότεροι αναλυτές, αναφέρει το Reuters, ερμηνεύουν αυτή τη δέσμευση ως μηδενικές καθαρές εκπομπές άνθρακα.
Μεγάλο αγκάθι στις διαπραγματεύσεις ήταν βέβαια και το χρήμα: το τελικό σχέδιο προβλέπει ότι οι ανεπτυγμένες οικονομίες θα προσφέρουν οικονομική βοήθεια το λιγότερο 100 δισ. δολαρίων το χρόνο προκειμένου να μπορέσει ο αναπτυσσόμενος κόσμος να στραφεί σε καθαρότερες μορφές ενέργειας και να αντιμετωπίσει τα προβλήματα που φέρνει η αλλαγή του κλίματος.
Αναγνωρίζει επίσης ότι πολλές νησιωτικές και άλλες ευάλωτες χώρες θα αντιμετωπίσουν φυσικές καταστροφές λόγω της ανόδου της θερμοκρασίας. Δεν προβλέπει όμως σύστημα για την απόδοση οικονομικών αποζημιώσεων.
Το σχέδιο της συμφωνίας, τέλος, επιτυγχάνει έναν συμβιβασμό στον καταμερισμό των ευθυνών ανάμεσα στις πλούσιες και τις φτωχές του πλανήτη. Οι αναπτυσσόμενες οικονομίες υποστήριζαν ότι οι πλούσιες χώρες, όπως ορίστηκαν σε Συνθήκη του 1992, θα πρέπει να συνεχίσουν να ηγούνται τις προσπάθειας. Οι ανεπτυγμένες οικονομίες αντέτειναν ότι πολλές από τις χώρες αυτές, όπως η Σιγκαπούρη και η Νότιος Κορέα, είναι πλέον πλούσιες και πρέπει να μοιραστούν τα βάρη. Το νέο κείμενο διατηρεί τον διαχωρισμό πλούσιων και μη χωρών, καλεί όμως τις αναδυόμενες οικονομίες να συνδράμουν κι αυτές οικονομικά σε εθελοντική βάση.
«Τελειώστε τη δουλειά»
Σε περίπτωση που η συμφωνία δεν εφαρμοστεί, η ανθρωπότητα θα έρθει αντιμέτωπη με πρωτοφανείς ξηρασίες, πιο φονικούς καύσωνες, μαζικές εξαφανίσεις ειδών και εκτοπισμό εκατοντάδων εκατομμυρίων ανθρώπων από τις ακτές λόγω της ανόδου της στάθμης της θάλασσας.
Ήδη ο πλανήτης είναι περίπου 1,0 βαθμό Κελσίου θερμότερος σε σχέση με τη μέση επιφανειακή θερμοκρασία πριν από τη Βιομηχανική Επανάσταση.
Οι διαπραγματευτές είχαν περιθώριο λίγων ωρών για να μελετήσουν το κείμενο πριν προωθηθεί για ψηφοφορία στην ολομέλεια της συνόδου αργότερα το Σάββατο.
«Η Γαλλία σας καλεί να υιοθετήσετε την πρώτη παγκόσμια συμφωνία για το κλίμα» δήλωσε ο γάλλος πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ.
Και ο γγ του ΟΗΕ Μπαν Γκι-μουν κάλεσε τους ηγέτες και υπουργούς που θα συμμετάσχουν στην ολομέλεια να «τελειώσουν τη δουλειά».
«Πρέπει να προστατεύσουμε τον πλανήτη που μας συντηρεί» είπε.
Μετά την υπογραφή της από τις 196 χώρες-μέλη της Συνθήκης-Πλαισίου του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή, η συμφωνία θα πρέπει να επικυρωθεί από ένα μεγάλο αριθμό χωρών προκειμένου να εφαρμοστεί.
Όπως όλα δείχνουν η πολιτική βούληση για εφαρμογή μιας διεθνούς συμφωνίας πλέον υπάρχει, σε αντίθεση με ότι συνέβη στο Πρωτόκολλο του Κιότο, το οποίο υπογράφηκε μεν από τις ΗΠΑ αλλά δεν επικυρώθηκε ποτέ λόγω του φόβου του τότε προέδρου Μπιλ Κλίντον ότι δεν θα κέρδιζε την έγκριση του Κογκρέσου.
Και αυτή τη φορά, η ρεπουμπλικανική πλειοψηφία στο Κογκρέσο είχε ξεκαθαρίσει ότι δεν θα αποδεχόταν μια συμφωνία στη μορφή Διεθνούς Συνθήκης, όπως αυτή ορίζεται από το διεθνές δίκαιο.
Πολλές ακόμα χώρες, όπως η Κίνα και η Ινδία, επίσης τάχθηκαν οποιουδήποτε δεσμευτικού στόχου για μείωση των εγχώριων εκπομπών άνθρακα. Ως αποτέλεσμα, οι στόχοι για μείωση των εκπομπών είναι εθελοντικοί.
Ενόψει της Συνόδου, σχεδόν 190 χώρες είχαν υποβάλλει σχέδια για μείωση των εκπομπών από την ενεργοποίηση της συμφωνίας το 2020. Αναλυτές εκτιμούν ωστόσο ότι οι δεσμεύσεις αυτές δεν επαρκούν για το στόχο των 2 βαθμών.
Το σχέδιο της συμφωνίας προβλέπει επανεξέταση αυτών των «εθνικά καθοριζόμενων συμφωρών» το 2023 και μετά ανά πενταετία.
Βαγγέλης Πρατικάκης
Newsroom ΔΟΛ
