Του Γιάννη Ν.Καλαντζή [email protected]
Ο χρόνος διενέργειάς τους: Εθνικοί λόγοι, κομματικό συμφέρον και… Απλή Αναλογική
Μετά την αθέμιτη εκλογή Σαρτζετάκη ως ΠτΔ, ο Αν.Παπανδρέου επικαλείται και εκείνος εθνικούς λόγους και αναγγέλλει βουλευτικές εκλογές στις 2 Ιουνίου 1985, τέσσερις μήνες προτού συμπληρωθεί η τετραετία. Τις κερδίζει ξανά το ΠαΣοΚ (45,84%-έδρες 161). Ακολουθούν η Ν.Δ. (40,84%-126), το ΚΚΕ (9,89%-12) και το ΚΚΕ εσωτερικού (1,84%-1). “Τώρα πάλι ΠαΣοΚ, για ακόμα καλύτερες ημέρες”, “Δεν είμαστε καλά, δεν έχουμε μυαλό, είμαστε άρρωστοι με τον Κώστα τον ψηλό”, “Οχι στο δικομματισμό, ναι στην αλλαγή” και “Ελπίδα τώρα του λαού, ΚΚΕ εσωτερικού” βροντοφωνάζουν οι οπαδοί των 4 κομμάτων.
Οι επόμενες εκλογές διεξήχθησαν στις 18 Ιουνίου του 1989, μετά από τέσσερα χρόνια, αλλά η Α.Α., (παραλλαγή της “εφηύρε” ο Ακης Τσοχατζόπουλος), δεν έδωσε αυτοδυναμία σε κανένα κόμμα. Η ΝΔ έλαβε 44,3% (145 έδρες), το ΠαΣοΚ 39,1% (125) και ο Συνασπισμός της Αριστεράς και της Προόδου 13,1% (28–Πρόεδρος ο 75χρονος Χαρ.Φλωράκης). Από 1 έδρα έλαβαν η Δημοκρατική Ανανέωση (ΔΗ.ΑΝΑ) με αρχηγό τον 63χρονο, τον αποχωρήσαντα από τη ΝΔ, Κωστή Στεφανόπουλο και ένας Μουσουλμάνος.
Μετά τις αλλεπάλληλες διερευνητικές εντολές, την 1η Ιουλίου επιτυγχάνεται συμφωνία ΝΔ και Συνασπισμού και συγκροτείται κυβέρνηση με πρόεδρο τον Τζαννή Τζαννετάκη. Σχηματίζεται αυτή για να μην παραγραφούν τα υπουργικά αδικήματα που συνδέονταν με το σκάνδαλο Κοσκωτά! Η θητεία της διαρκεί μόνο 3 μήνες, καθώς τα κόμματα, που την αποτελούν, αποφασίζουν νέες εκλογές. Ηδη, στις 11 Οκτωβρίου είχε ορκιστεί υπηρεσιακή κυβέρνηση υπό τον πρόεδρο του Αρείου Πάγου Ιωάν.Γρίβα.
Για μια ακόμη φορά, κανένα κόμμα δεν κέρδισε την αυτοδυναμία. Ακολούθησαν πάλι διερευνητικές εντολές και αλλεπάλληλες συσκέψεις, ώσπου στις 23 Νοεμβρίου τα τρία μεγάλα κόμματα (ΠαΣοΚ, Ν.Δ. και ΣΥΝ) αποφάσισαν να στηρίξουν νέα κυβέρνηση, με πρωθυπουργό τον οικονομολόγο και ακαδημαϊκό Ξεν.Ζολώτα. Ο σχηματισμός της αποφασίστηκε για να αποφευχθεί τέταρτη συνεχόμενη εκλογική διαδικασία, λόγω μη εκλογής ΠτΔ.
Η ασυμφωνία, όμως, των τριών έφερε την πτώση της κυβέρνησης Ζολώτα και αποφασίστηκε… νέα πρόωρη εκλογική αναμέτρηση τον Απρίλιο 1990. Νικήτρια αυτών των εκλογών εξήλθε η Ν.Δ. (46,88% και 150 βουλευτές)! Την κυβέρνηση με πρωθυπουργό τον Κ.Μητσοτάκη στήριξαν, τελικώς, με την ψήφο τους ο βουλευτής της ΔΗ.ΑΝΑ Χρ. Κατσίκης και ο μουσουλμάνος βουλευτής Αχμέτ Σαδίκ. Ετσι εξασφαλίστηκε η κοινοβουλευτική πλειοψηφία (152 έδρες). Στη Βουλή εισήλθαν άλλα 10 κόμματα και πολιτικοί συνδυασμοί! Ενα μήνα μετά, στις 5 Μαΐου, εκλέγεται ΠτΔ ο Κ.Καραμανλής, δεύτερη φορά.
Και η κυβέρνηση, όμως, του Μητσοτάκη δεν συμπλήρωσε την τετραετία στην εξουσία. Η πολιτική κρίση άρχισε με την αποπομπή από το κόμμα του υπουργού Εξωτερικών Αντ.Σαμαρά τον Απρίλιο 1992, ο οποίος ίδρυσε νέο κόμμα, την Πολιτική Ανοιξη. Με την δήλωση ανεξαρτητοποίησης του βουλευτού της Ν.Δ. Γεωργ.Συμπιλίδη, η κυβέρνηση απώλεσε τη δεδηλωμένη και η Βουλή διαλύθηκε.
Διενεργούνται νέες πρόωρες εκλογές στις 10 Οκτωβρίου 1993, στις οποίες πρωτεύει με ευρεία πλειοψηφία το ΠαΣοΚ (46,88%-170 έδρες). Η Ν.Δ. εκλέγει 111 βουλευτές (39,30%), η Πολιτική Ανοιξη 10 (4,88%) και το ΚΚΕ 9 (4,54%). Στους εκλογικούς καταλόγους προστέθηκαν 200.000 νέοι ψηφοφόροι, έτσι οι εγγεγραμμένοι ανήλθαν στους 8.972.258 ψηφοφόρους.
Το αποτελέσμα αυτών των εκλογών, που διεξήχθησαν με τον εκλογικό Νόμο 1907/1990, (τον είχε ψηφίσει η Ν.Δ., δηλαδή ενισχυμένη αναλογική), οδήγησε τον Μητσοτάκη στην παραίτηση από την ηγεσία του κόμματος. Οι εσωκομματικές εκλογές ανέδειξαν νέο πρόεδρο τον Μιλτιάδη Εβερτ. Από τον Συνασπισμό παραιτήθηκε η Μαρία Δαμανάκη και πρόεδρος εξελέγη ο Νίκος Κωνσταντόπουλος.
Ο Παπανδρέου διοίκησε τη χώρα μέχρι τις 15 Ιανουαρίου 1996, οπότε παραιτήθηκε για λόγους υγείας. Πρωθυπουργός ορκίστηκε στις 18 Ιανουαρίου ο Κων.Σημίτης. Στις πρόωρες εκλογές που διεξήχθησαν τον Σεπτέμβριο 1996, νίκησε πάλι το ΠαΣοΚ με τον Σημίτη, ο οποίος εκλέχθηκε πρόεδρος μετά από εσωτερικές κομματικές εκλογές, (δεύτερος ήρθε ο Ακης Τσοχατζόπουλος). “Αν και το κομματικό σκαρί ήταν παλιό, ο νέος καπετάνιος είχε σαφή πορεία πλεύσης: την Ευρώπη”. Η κατανομή των εδρών (ΠαΣοΚ 162, ΝΔ 108, ΚΚΕ 11, ΣΥΝ 10, ΔΗΚΚΙ 9 – αρχηγός ο αποχωρήσας από το ΠαΣοΚ δικηγόρος Δ. Τσοβόλας), έγινε με το προαναφερθέν εκλογικό σύστημα (Ν.1907/1990).
Προτού συμπληρωθεί η τετραετία, διεξήχθησαν από την κυβέρνηση του Κ.Σημίτη εκλογές στις 9 Απριλίου 2000, στις οποίες πρώτο κόμμα εξελέγη το ΠαΣοΚ (43,79%-έδρες 158), δεύτερο η ΝΔ (42,74%-125), τρίτο το ΚΚΕ (5,52%-11) και τέταρτο ο Συνασπισμός (3,20%-6). Η κατανομή των εδρών έγινε με το σύστημα της ενισχυμένης αναλογικής. Ο Σημίτης, χωρίς τις “τρελές” απαιτήσεις της απλής αναλογικής, σχημάτισε κυβέρνηση αμέσως.
Πρόωρες ήταν και οι επόμενες εκλογές της 7ης Μαρτίου 2004 (διενεργήθηκαν με το ίδιο εκλογικό σύστημα). Το αποτέλεσμα, όμως, δεν ήταν όμοιο με την προηγούμενη αναμέτρηση. Αυτή τη φορά νικήτρια ανεδείχθη η ΝΔ, με αρχηγό τον Κώστα Καραμανλή, ο οποίος ορκίστηκε την επόμενη ημέρα, για πρώτη φορά πρωθυπουργός. Τέσσερα κόμματα εισήλθαν στη Βουλή: Η ΝΔ (45.36%, έδρες 165), το ΠαΣοΚ (40,55%-117) με αρχηγό τον Γεώργ.Α.Παπανδρέου, το ΚΚΕ (5,90-12) και ο ΣυΡιΖα (3,26%-6). Ο Κ.Κ. έλαβε εντολή σχηματισμού κυβέρνησης από τον ΠτΔ Κων. Στεφανόπουλο.
Λίγες ημέρες πριν τις καταστροφικές και πολύνεκρες πυρκαγιές της Πελοποννήσου, ο Καραμανλής προκήρυξε τον Ιούλιο 2007 πρόωρες εκλογές, που διεξήχθησαν στις 16 Σεπτεμβρίου 2007 πάλι με το σύστημα της ενισχυμένης αναλογικής. Τις κέρδισε η ΝΔ (41,84%-152) και η εντολή σχηματισμού κυβέρνησης δόθηκε από τον ΠτΔ Κάρολο Παπούλια. Τα άλλα κόμματα ήσαν: ΠαΣοΚ (38,10-102), ΚΚΕ (8.15%-22), ΣυΡιΖα (5,04%-14), ΛΑΟΣ (3.80%-10).
Ο πρωθυπουργός, δυο χρόνια μετά τη δεύτερη εκλογική του νίκη, προκήρυξε εκ νέου πρόωρες εκλογές, επικαλούμενος προβλήματα στην εθνική οικονομία. Η νέα εκλογική αναμέτρηση πραγματοποιήθηκε στις 4 Οκτωβρίου 2009, σύμφωνα με τον εκλογικό νόμο 3231/2004, βάσει του οποίου το πρώτο κόμμα πριμοδοτείται με 40 έδρες. Τα κόμματα που εισήλθαν στη Βουλή ήσαν: ΠαΣοΚ (43,92% και 160 έδρες), ΝΔ (33.47%-91), ΚΚΕ (7,54%-21), ΛΑΟΣ (5.63-15) και ΣυΡιΖα (4,60-13). Πρωθυπουργός ορκίστηκε ο Γεώργ.Α.Παπανδρέου. Σημειωτέον, ότι τον Φεβρουάριο 2008 πρόεδρος του ΣΥΝ εξελέγη ο 34χρονος Αλέξης Τσίπρας και το 2009 πρόεδρος της ΝΔ εξελέγη ο Αντ. Σαμαράς.
Με δεδομένο ότι μόνο τρεις από τις δεκαοκτώ κοινοβουλευτικές περιόδους έληξαν ακριβώς με τη συμπλήρωση των τεσσάρων ετών (κυβέρνηση Ν.Δ. 1977-1981, ΠαΣοΚ 1985-1989 και 2000-2004) ένα ερώτημα παραμένει αναπάντητο: Γιατί διατηρούνται συνταγματικές διατάξεις που δεν τηρούνται; Παράδειγμα προς μίμηση δεν το λες!
