Της Πηνελόπης Ι. Παπαθανασίου, Δικηγόρου Παρ’εφέταις LLM διεθνές και ευρωπαϊκό οικονομικό δίκαιο
Στα αδικήματα ενδοοικογενειακής βίας καθιερώθηκε με τον Ν. 3500/2006, όπως αυτός τροποποιήθηκε εν συνεχεία με το Ν. 4531/2018 και ο θεσμός της ποινικής διαμεσολάβησης. Ειδικότερα ως ενδοοικογενειακή βία θεωρείται η τέλεση αξιόποινης πράξης, σε βάρος μέλους της οικογένειας, είτε αυτή αποτελείται από συζύγους είτε από πρόσωπα που συνδέονται με σύμφωνο συμβίωσης ή γονείς και συγγενείς πρώτου και δεύτερου βαθμού εξ αίματος ή εξ αγχιστείας καθώς και τα εξ υιοθεσίας τέκνα τους. Το δε μέλος της οικογένειας που προξενεί σε άλλο μέλος, σωματική κάκωση ή βλάβη της υγείας του ή με συνεχή συμπεριφορά προξενεί εντελώς ελαφρά κάκωση ή βλάβη της υγείας αυτού, τιμωρείται με φυλάκιση, τουλάχιστον, ενός έτους. Από το νέο αυτό θεσμό συνάγεται ότι ο σκοπός του που είναι η αντιμετώπιση του φαινομένου της ενδοοικογενειακής βίας, θύματα του οποίου είναι πρωτίστως οι γυναίκες, οι ανήλικοι, οι υπερήλικοι, αλλά και οι εν γένει ανάπηροι, επί τη βάσει των αρχών της ελευθερίας, της αυτοδιάθεσης και της αξιοπρέπειας του ατόμου, ώστε να ενισχυθεί η αρμονική συμβίωση των προσώπων στο πλαίσιο της οικογένειας.
Σε περίπτωση που το αδίκημα αποτελεί πλημμέλημα ο αρμόδιος για την άσκηση ποινικής δίωξης Εισαγγελέας διερευνά τη δυνατότητα διαμεσολάβησης υπό την προϋπόθεση υποβολής ανεπιφύλακτης δήλωσης εκ μέρους του προσώπου στο οποίο αποδίδεται η τέλεση του εγκλήματος, ότι είναι πρόθυμο σωρευτικά:
α) να υποσχεθεί ότι δεν θα τελέσει στο μέλλον οποιαδήποτε πράξη ενδοοικογενειακής βίας (λόγος τιμής) και ότι, σε περίπτωση συνοίκησης, δέχεται να μείνει εκτός οικογενειακής κατοικίας για εύλογο χρονικό διάστημα, εάν το προτείνει το θύμα. Για την υπόσχεση αυτή συντάσσεται σχετική έκθεση.
β) να παρακολουθήσει ειδικό συμβουλευτικό – θεραπευτικό πρόγραμμα για την αντιμετώπιση της ενδοοικογενειακής βίας σε δημόσιο φορέα, σε όποιον τόπο και για όσο χρονικό διάστημα κρίνεται τούτο αναγκαίο από τους αρμόδιους θεραπευτές. Ο υπεύθυνος του προγράμματος πιστοποιεί την ολοκλήρωση της παρακολούθησής του. Το σχετικό πιστοποιητικό επισυνάπτεται στο φάκελο της δικογραφίας. Αναφέρονται δε σε αυτό, αναλυτικά, το αντικείμενο του συμβουλευτικού – θεραπευτικού προγράμματος και ο αριθμός των συνεδριών που παρακολούθησε ο ενδιαφερόμενος. Σε περίπτωση μη ολοκλήρωσης της παρακολούθησης του προγράμματος διακόπτεται η διαδικασία και επέρχεται η αναδρομική άρση των επελθόντων αποτελεσμάτων. Στην περίπτωση αυτή ο εισαγγελέας ανασύρει τη δικογραφία από το αρχείο, η δε ποινική διαδικασία συνεχίζεται κατά τις οικείες διατάξεις του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας, χωρίς να επιτρέπεται πλέον η υποβολή νέου αιτήματος για ποινική διαμεσολάβηση.
γ) να άρει ή να αποκαταστήσει, εφόσον είναι δυνατόν, αμέσως τις συνέπειες που προκλήθηκαν από την πράξη και να καταβάλει εύλογη χρηματική ικανοποίηση στον παθόντα.
Από την στιγμή που κινηθεί η παραπάνω διαδικασία αναβάλλεται η εκδίκασης της υπόθεσης. Επιπλέον καθόλη τη διάρκεια της ποινικής διαμεσολάβησης αναστέλλεται η παραγραφή του αδικήματος, ενώ με την ολοκλήρωση της διαδικασίας εκδίδεται διάταξη από το αρμόδιο Εισαγγελέα, η οποία καταχωρίζεται σε ειδική μερίδα στο ποινικό μητρώο του δράστη. Έτσι από την έκδοση της διάταξης και για διάστημα 3 ετών ο δράστης πρέπει να τηρεί τους όρους της ποινικής διαμεσολάβησης οπότε και επέρχεται η εξάλειψε του άδικου χαρακτήρα της πράξης.
Με τη εισαγωγή του παραπάνω θεσμού η Πολιτεία προσπάθησε να ελαφρύνει την υπό αυστηρή έννοια ποινική διαδικασία. Ωστόσο εμποδίζεται πολλές φορές η εφαρμογή του θεσμού καθόσον υφίσταντο πολλές ελλείψεις στις δομές των θεραπευτικών προγραμμάτων και καθίστα δυσχερής τόσο η επικοινωνία όσο και η εμπλοκή των αρμόδιων υπηρεσιών.
