ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ

Ο εφιάλτης των ελληνικών σιδηροδρόμων

ο-εφιάλτης-των-ελληνικών-σιδηροδρόμω-920359

Tης Έλενας Βατάλα*

Εδώ και αρκετά χρόνια υπάρχουν όλα τα διαθέσιμα στοιχεία που αποδεικνύουν ότι ένα δυστύχημα στους ελληνικούς σιδηροδρόμους ήταν απλώς θέμα χρόνου να συμβεί, με την ευθύνη να υπερβαίνει το ανθρώπινο λάθος μιας μοναδικής στιγμής. Η έλλειψη σηματοδότησης και τηλεδιοίκησης αναδεικνύεται ως το βασικό πρόβλημα στην ασφάλεια του δρομολογίου Αθήνας – Θεσσαλονίκης, με την κυκλοφορία να ρυθμίζεται από τον ανθρώπινο παράγοντα. Το ακανθώδες αυτό ζήτημα σε συνάρτηση με ένα δαιδαλώδες γραφειοκρατικό σύστημα, μέσα από το οποίο λειτουργούν οι ελληνικοί σιδηρόδρομοι ως υπηρεσία έχει έρθει στο φως μέσα από δημοσιογραφική έρευνα που πραγματοποιήθηκε ήδη από το 2019.

Δαιδαλώδες σύστημα

Στην έρευνα αυτή, οι ελληνικοί σιδηρόδρομοι περιγράφονται ωςμια υπηρεσία μη ανταγωνιστική, η οποία λειτουργεί στη βάση ενός δαιδαλώδουςσυστήματος με τις αρμοδιότητεςνα μοιράζονται ανάμεσα σε αναδόχους, πολιτική ηγεσία, εργαζομένους καιφορείς υλοποίησης, με αποτέλεσμα να προσφέρονται κακής ποιότητας υπηρεσίες. Από τη γενικότερη υποστελέχωση σε ανθρώπινο δυναμικό, τις συχνές βλάβες, τη μη τήρηση των ωραρίων, το υψηλό κόστος και την υπερφόρτωση του δικτύου κατά παράβαση των κανόνων ασφαλείας, η ανάγκη επιχειρησιακής εξυγίανσης των ελληνικών σιδηροδρόμων καθίσταται επιτακτική ανάγκη. Στην ίδια έρευνα επισημαίνεται η ανάγκη ανάπτυξης ενός βελτιωμένου συστήματος ελέγχου των ανεξάρτητων αρχών, όπως η ΡΑΣ (Ρυθμιστική Αρχή Σιδηροδρόμων), κατά τα ευρωπαϊκά πρότυπα, όπως η περίπτωση της βρετανικήςTransportFocus, που θα συγκεντρώνει αναλυτικά και με διαφάνεια την ικανοποίηση των επιβατών για την ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών και θα προβαίνει στις αντίστοιχες κυρώσεις. Πρότυπο στην κατεύθυνση αυτή αποτελούν οι γερμανικοί και βρετανικοί σιδηρόδρομοι.

Η καταδίκη της Ελλάδας

Το δικό της «ως εδώ και μη παρέκει» είπε η Ευρωπαϊκή Ένωση παραπέμποντας στις 15 Φεβρουαρίου 2023 την Ελλάδα στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, για μη συμμόρφωση με την οδηγία δημιουργίας ενιαίου ευρωπαϊκού σιδηροδρομικού χώρου (2012/34/ΕΕ). Η χώρα μας δεν έχει κατορθώσει να συνάψει την προβλεπόμενη συμφωνία με την διαχειρίστρια εταιρεία, δηλαδή τον ΟΣΕ, κάτι που θα διευκόλυνε στη διαφάνεια των κονδυλίων, των έργων υποδομών και την εξυγίανση του τρόπου λειτουργίας των υπηρεσιών των ελληνικών σιδηροδρόμων προς το συμφέρον των πολιτών. Παρόλα αυτά, η Ελλάδα έχει ενσωματώσει στη νομοθεσία της (ν. 4632/2019) τις Οδηγίες 2016/797, 2016/798 και 2016/2370 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, με τη Ρυθμιστική Αρχή Σιδηροδρόμων αρμόδια για την εφαρμογή των παραπάνω οδηγιών, μια εξίσου υποστελεχωμένη υπηρεσία, η οποία κατά καιρούς προβαίνει σε κυρώσεις προς τηHellenicTrain (πρώην ΤΡΑΙΝΟΣΕ), του ιταλικού ομίλου Ferrovie dello Stato Italiane. Η εξαγορά από τον συγκεκριμένο όμιλο έφερε την ενίσχυση του στόλου με τα ταχύτατα ηλεκτροκίνητα ETR 740, για τα οποία έχει ασκηθεί έντονη κριτική. Στην πράξη μια τέτοια αλλαγή, παρά τα όποια οφέλη, αυξάνει το κόστος των επιβατών, ενισχύει τη μη ανταγωνιστικότητα του μέσου και αυτοαναιρείται από την υφιστάμενη κατάσταση του σιδηροδρομικού δικτύου και των προδιαγραφών ασφαλείας που θα επιτρέπουν την απρόσκοπτη όσο το δυνατόν τήρηση των ωραρίων.

Τραγική ειρωνεία

«Νιώθω ένοχη», μου είπε μια συνεπιβάτρια φίλη την επόμενη μέρα του δυστυχήματος εμφανώς σοκαρισμένη. «Οι γονείς θα σκέφτονται γιατί ζήσαμε εμείς κι όχι τα παιδιά τους». Το μοιραίο βράδυ της Τρίτης 28/2επιβιβάστηκα στην αμαξοστοιχία Intercity (IC 63), η οποία αναχωρούσε αργά το απόγευμααπό Θεσσαλονίκη με τελικό προορισμό την Αθήνα. Εγώ θα κατέβαινα στη Λάρισα κι από εκεί για Βόλο. Μια διαδρομή που κράτησε τεσσεράμισι ώρες, λόγω μηχανικής βλάβης. Κάποιοι επιβάτες έκαναν χιούμορ, κάποιοι με προορισμό την Αθήνα είχαν χάσει την υπομονή τους, γιατί δεν θα είχαν μέσο να επιστρέψουν σπίτια τους, κάποιοι άλλοι με συχνότερη εμπειρία από εμένα επιβεβαίωναν πως επρόκειτο για μια συνηθισμένη κατάσταση, με αφόρητη ταλαιπωρία. Κι όλα ίσως να μοιάζουν με πολυτέλεια, αλλά σε όλους εμάς με το προμήνυμα ενός μεγάλου κακού που δεν συνέβηγια διαφορά λίγης ώρας, πάνω στη γραμμή καθόδου που κινούμασταν κι οι δυο.Μια σειρά παραμέτρωνπου υπερβαίνουν τον ανθρώπινο έλεγχο άλλους τους γλίτωσε κι άλλους τους πήρε τη ζωή. Αυτή είναι η αλήθεια των ελληνικών σιδηροδρόμων, ένα παιχνίδι κορώνα γράμματαόπου οι τύχες μας δεν είναι στα χέρια μας, αλλά στις πλείστες μεταβλητές που χορεύουν πάνω από τη μοίρα μας. Όταν αργά το βράδυ έφτασα στον Βόλο ήμουν πεπεισμένη πως οι σιδηρόδρομοι αποτελούν το πλέον αναξιόπιστο μέσο. Λίγα λεπτά αργότερα θα αποδεικνυόταν πως πρόκειται και για το πιο επικίνδυνο. Κάποιοι δεν θα γυρνούσαν ποτέ.

*Η Έλενα Βατάλα είναι φιλόλογος, με μεταπτυχιακές σπουδές στην Εφαρμοσμένη Γλωσσολογία και τη Σημειωτική

Εγγραφείτε στο Newsletter του Ταχυδρόμου