Του Θεοχάρη Νικ. Σαρίκα
Σεισμοί γίνονταν από τους παλαιολιθικούς ακόμα χρόνους, και μάλιστα ιδιαιτέρως ισχυροί. Δεν είναι παράδοξο να ισχυριστεί κάποιος ότι η σημερινή διαμόρφωση του εδάφους της γης είναι αποτέλεσμα και της δράσης των μεγάλων σεισμών του μακρινού παρελθόντος.
Γιατί συμβαίνουν όμως οι σεισμοί; Οι επιστήμονες έχουν διατυπώσει κατά καιρούς πολλές απόψεις. Κατά την Αγία Γραφή, όλο το φυσικό κακό, επομένως και οι σεισμοί, είναι αποτέλεσμα των αμαρτιών των ανθρώπων. Τίποτα δεν είναι ανεξάρτητο και άσχετο από τη συμπεριφορά του ανθρώπου απέναντι στον Θεό. Όλα έχουν σχέση με τη συμπεριφορά αυτή. Οι επιστήμονες θεωρούν τον σεισμό ως ένα απλό φυσικό φαινόμενο και διατυπώνουν πάνω σε αυτό διάφορες θεωρίες. Τα φυσικά όμως φαινόμενα δεν είναι ανεξάρτητα και ανεξέλεγκτα από αυτή τη σχέση ανθρώπου και Θεού.
Πράγματι από την προ Χριστού εποχή, στους χρόνους δηλαδή της Παλαιάς Διαθήκης και της ειδωλολατρίας, οι άνθρωποι απέδιδαν τα φυσικά φαινόμενα στη θεία βούληση και σήμαιναν τα μεν ευεργετικά κάποια ευαρέσκεια και ευμένεια των θεών, αντιθέτως δε τα καταστρεπτικά σε δυσμένεια των θεών, που έπλαθαν με τη φαντασία των. Σήμερα όμως ξέρουμε ότι οι θεότητες του αρχαίου κόσμου ήταν ανύπαρκτες, δημιουργήματα της φαντασίας των. Σήμερα όμως που έχει αποκαλυφθεί ο Θεός ο αληθινός, ξέρουμε ποιανού ενέργειες είναι οι σεισμοί. Σήμερα ξέρουμε ότι δεν υπήρξε ποτέ ο εγκέλαδος, ο γίγαντας εκείνος που στη γιγαντομαχία φονεύτηκε από τον Δία, και κλεισμένος στον τάφο του, προκαλεί τους σεισμούς και τις εκρήξεις των ηφαιστείων. Τα φυσικά φαινόμενα δεν δρουν ανεξέλεγκτα, αλλά υπακούν στην ανεξιχνίαστη θέληση του Θεού. Και όπως λέει η Καινή Διαθήκη, ούτε μια τρίχα, ούτε ένα φύλλο δεν πέφτουν χωρίς τη θέληση του Θεού. Αυτή η εμπειρία του λαού εκφράζεται και με ένα απλό ποίημα:
«Θεέ μεγαλοδύναμε,
Μεγάλο το όνομά σου,
Φύλλο δεν πέφτει απ’ το δεντρί
Χωρίς το θέλημά σου».
Συνεπώς δεν είναι σωστός ο ισχυρισμός ότι ο σεισμός είναι άσχετος με τη θέληση του Θεού. Μια τέτοια αντίληψη έρχεται σε αντίθεση με την Αγία Γραφή, αλλά και με την πίστη, την εμπειρία του λαού. Και ο λαός κάτι ξέρει!
Ποιος όμως είναι ο σκοπός του Θεού; Είναι ο σωφρονισμός των ανθρώπων για τις ασέβειες και τις παραβάσεις του θείου νόμου. Ο Θεός κινεί τη γη, για να μας επαναφέρει στον ίσιο δρόμο. Ο σκοπός του Θεού, που εκδηλώνεται μέσω των σεισμών δεν είναι η εκδικητική μανία, αλλά η πατρική μέριμνα και η αγάπη προς τον άνθρωπο. Συμβαίνει κάτι παρόμοιο με τον δάσκαλο που επιπλήττει τον μαθητή για κάποιο παράπτωμά του, όπως οι γονείς τιμωρούν τα παιδιά τους για συμμόρφωσή των. Έτσι λοιπόν και ο Θεός αφήνει τη φύση να παρεκτραπεί για ελάχιστα δευτερόλεπτα, για να διορθωθούμε, να οδηγηθούμε στη μετάνοια, στην εγκατάλειψη της υπερηφάνειας και να σωθούμε, και αμέσως μετά η φύση ησυχάζει.
Βλέπουμε π.χ. στην περίπτωση των σεισμών να αποκαλύπτονται σωρεία κακοτεχνιών και παραλείψεων, που έπραξαν ασυνείδητοι μηχανικοί και εργολάβοι, που αν δεν συνέβαινε ο σεισμός θα εξακολουθούσαν να δρουν ανεξέλεγκτα, δημιουργώντας πολύ περισσότερα θύματα, με μικρότερη ένταση σεισμών. Προσωποποιώντας τη φύση, λέω ότι η φύση βλέποντας τον άνθρωπο να επαναστατεί μέσω της αμαρτίας προς τον ευεργέτη του Θεό, επαναστατεί και αυτή εναντίον του ανθρώπου.
Ο ψαλμωδός Δαβίδ, βλέποντας την προσβολή του Θεού από τον άνθρωπο γράφει: «Ο επιβλέπων επί την γην και ποιών αυτήν τρέμειν, ο απτόμενος των ορέων και καπνίζονται» (Ψαλμ. 103, 32). Ο λαός δε ομολογώντας το ευεργετικό αποτέλεσμα των σεισμών, που είναι η μετάνοια του ασεβούς ανθρώπου, λέει: «Στην απελπισία μου με τον Θεό μαλώνω, κάνει σεισμό και τρέμει η γη, και τότε μετανιώνω».
Μήνυμα μετάνοιας λοιπόν εκπέμπει ο σεισμός. Είναι όμως και σημείο δηλωτικό ότι πλησιάζουν οι έσχατοι χρόνοι. Ο ίδιος ο Κύριος είπε προφητικά ότι : «Και έσονται … σεισμοί κατά τόπους» (Μτθ. 24, 7). Και το προφητικό βιβλίο της Αποκάλυψης σε πολλά χωρία προφητεύει σεισμούς.
Είναι γεγονός ότι ο σεισμός δεν είναι πάντοτε κακός και καταστροφικός. Έτσι στην πόλη των Φιλίππων, δίπλα στην Καβάλα, υπήρχε στα χρόνια των αποστόλων μια φυλακή, όπου κλείστηκαν μεταξύ των άλλων και δύο απόστολοι: ο απόστολος Παύλος και ο απόστολος Σίλας. Το έγκλημά των ήταν ότι κήρυτταν τον Χριστό. Εκεί στην πόλη των Φιλίππων ήταν και μια γυναίκα δαιμονισμένη, που «έφερε πνεύμα πύθωνος». Αυτή η γυναίκα απαντούσε στα ερωτήματα που της έθεταν με πληρωμή. Ήταν δηλαδή μια πυθία, σαν την αρχαία πυθία του μαντείου των Δελφών. Όταν πήγε εκεί ο απόστολος Παύλος και ο Σίλας, ο Παύλος με τη βοήθεια του Χριστού έβγαλε από τη γυναίκα το «πνεύμα πύθωνος» και έτσι θεραπεύτηκε η γυναίκα. Έπαψε πλέον να «προφητεύει» και τα αφεντικά της έχασαν τα κέρδη των προφητειών της. Βλέποντας αυτό οι προστάτες της πήγαν στις αρχές και κατήγγειλαν τους δύο αποστόλους. Συνελήφθησαν λοιπόν αυτοί και κλείστηκαν στο πιο εσωτερικό κελί της φυλακής σε ένα σκοτεινό μπουντρούμι και έδεσαν τα πόδια τους σε ένα ειδικό ξύλο, για να μην μπορούν να φύγουν. Η φυλακή των Φιλίππων σώζεται μέχρι σήμερα στα ερείπια της αρχαίας πόλης. Από το σκοτεινό αυτό μέρος τους έβγαλε ο Θεός. Πώς; «Άφνω σεισμός εγένετο μέγας, ώστε σαλευθήναι τα θεμέλια του δεσμωτηρίου» (Πρ. 16, 26).Ο σεισμός ήταν τόσο δυνατός ώστε και οι πόρτες ακόμα έφυγαν από τη θέση των, άνοιξαν όλα τα κελιά, οι βαριές και σφικτές αλυσίδες των κρατουμένων έπεσαν και τώρα όλοι οι δούλοι ήταν πλέον ελεύθεροι να δραπετεύσουν.
Ο δεσμοφύλακας βλέποντας όλους τους κρατούμενους να είναι χωρίς αλυσίδες, φοβήθηκε, γιατί νόμισε ότι θα δραπετεύσουν. Ο ρωμαϊκός νόμος ήταν πολύ αυστηρός σε τέτοιες περιπτώσεις, της δραπέτευσης δηλαδή των κρατουμένων από τις φυλακές. Ο Ρωμαίος φύλακας έβγαλε μαχαίρι για να αυτοκτονήσει. Και τότε μέσα από το βάθος της φυλακής ακούγεται η φωνή του Παύλου, που τον προτρέπει να μην κάνει κακό στον εαυτό του, γιατί όλοι είναι στη φυλακή, αν και ήταν πλέον χωρίς τις αλυσίδες. Τότε ο φύλακας κατάλαβε ότι είχε να κάνει με άγιους ανθρώπους, και αφού τους έβγαλε έξω, πέφτοντας στα πόδια, τους ρωτάει τι πρέπει να κάνει για να σωθεί. Και αυτοί του απάντησαν: «Πίστευσον επί τον Κύριον Ιησούν Χριστόν, και σωθήση συ και ο οίκος σου» (Πραξ. 16, 31). Πίστεψε, λοιπόν, ο δεσμοφύλακας, βαπτίστηκε ο ίδιος και όλο του το σπίτι. Τέτοια αποτελέσματα φέρνει ένας θεόσταλτος σεισμός.
Αν διαβάζουμε τη Βίβλο και κυρίως τις ερμηνείες των χωρίων της, θα δούμε την ευεργετική επίδραση των σεισμών στη ζωή μας, μέσω της ενίσχυσης της πίστης μας. Θα δούμε τις προφητείες της να εκπληρώνονται, να πραγματοποιούνται όλες.
Ο σεισμός στην Αντιόχεια
Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η Αντιόχεια ήταν σημαντικότατο χριστιανικό κέντρο και εδώ, για πρώτη φορά οι οπαδοί, οι πιστοί της νέας θρησκείας του Ναζωραίου, ονομάστηκαν Χριστιανοί. Εδώ ιδρύθηκε και το παλαίφατο Πατριαρχείο Αντιοχείας το έτος 37 μ.Χ. και είναι το τρίτο σε τάξη πατριαρχείο. Αρχαίες παραδόσεις κάνουν λόγο για την ίδρυση του πατριαρχείου από τον μαθητή του Χριστού τον Πέτρο.
Ο τωρινός καταστρεπτικός σεισμός στην Αντιόχεια δεν είναι ο πρώτος, ούτε ασφαλώς θα είναι ο τελευταίος. Εκκλησιαστικοί άντρες του παρελθόντος έχουν αναφερθεί στους σεισμούς της περιοχής από τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες. Συγκεκριμένα, ο Ευάγριος ο Σχολαστικός γράφει: Κατά το δεύτερο έτος της βασιλείας του Λέοντος (περίπου το 458 μ.Χ.) συνέβη στην Αντιόχεια σφοδρός σεισμός και ταραχή της γης, διότι προηγήθηκαν μεν ορισμένα από το λαό της, που παραδόθηκε σε πλήρη τρέλα αδιαντροπιάς και εξεδήλωσε τελείως θηριώδη διάθεση, κι αυτά ήταν σαν προμηνύματα γι’ αυτές τις συμφορές. (Εκκλησιαστική Ιστορία βιβλ. 2κεφ. Ιβ «Περί του γεγονότος εν Αντιοχεία σεισμού….».
Ο Νικηφόρος Κάλλιστος του Ξανθόπουλου, γράφει: Όταν δε ο Λέων διήνυε το δεύτερο έτος της βασιλείας του, έγινε σφοδρός σεισμός στα έγκατα της γης και τόσο μεγάλη ταραχή, ώστε παντού να συμβούν πολλές κατακρημνίσεις, όλη δε σχεδόν η Αντιόχεια να συγκλονιστεί∙ κι αυτό ήταν σαν προμήνυμα των κακών που θα την εύρισκαν∙ διότι οι κάτοικοι της, αφού απομακρύνθηκαν από τους θείους νόμους, έγιναν τελείως θηριώδεις στις διαθέσεις τους, φθάνοντας σε κάθε αδιάντροπη τρέλα. Διότι ο σεισμός αυτός επέπεσε φοβερότερος από όλους τους μέχρι τότε σεισμούς, το 506ο έτος αφότου κτίστηκε η πόλη». (Εκκλησιαστική ιστορία βιβλ. 15, κεφ. Κ’ Migne E.Π. 147, 60)
O Γεώργιος ο μοναχός γράφει: «Και στην Αντιόχεια΄, όταν έγινε ένας μεγάλος σεισμός επί μία ώρα ακούστηκε από τον ουρανό ένα φοβερό τρίξιμο, και πέθαναν από τη γενική κατάρρευση πέντε χιλιάδες. Και ενώ όλοι έκαναν λιτανεία, αποκαλύφθηκε σε κάποιον άνθρωπο σε όραμα, να πει στους κατοίκους της πόλης, να γράψουν πάνω από τις πόρτες τους: «Ο Χριστός είναι μαζί μας∙ θάρρος!». Κι όταν έγινε αυτό, αμέσως σταμάτησε η δόνηση της γης και κόπασε η οργή του Θεού. Και από τότε η Αντιόχεια ονομάστηκε Θεούπολη. «Περί θανατικών, σεισμών, αστέρων και φόνων» Μigne Ε.Π. 110, 792-796.
Είναι σίγουρο ότι ο τωρινός σεισμός στην Αντιόχεια υπερβαίνει σε ένταση, σε καταστροφές και σε θανάτους όλους τους προηγούμενους. Εκεί που ο ηγέτης μιας χώρας φαίνεται πανίσχυρος και αλαζόνας, επεμβαίνει ο Θεός και τον επαναφέρει στη μικρότητά του. Ας το έχουν αυτό υπόψη τους και ας λογικευτούν.
