ΑΛΗΣΤΑ ΣΥΜΒΑΝΤΑ, ΔΥΣΘΡΟΟΙ ΛΟΓΟΙ
Ηρθε ο Δεκέμβριος, πέρασαν τα Χριστούγεννα και η Πρωτοχρονιά του 2023, όλα έγιναν τόσο γρήγορα. H σκέψη, ταλαιπωρημένη, μάλλον, από τη μεγάλη ταχύτητα, πλησίασε ανόρεχτα τη μνήμη, με αποτέλεσμα να μη θυμηθούμε τον λάτρη της αρχαίας ελληνικής γραμματείας και του ορθού λόγου. Δεν μνημονεύσαμε καν τον Αθανάσιο Πέτρου Κανελλόπουλο, τον πολιτικό, το δημοσιογράφο, τον καθηγητή, ο οποίος πέθανε πριν από 28 χρόνια, την 16η Δεκεμβρίου 1994, στην ηλικία των 71 ετών.
Στη νεκρώσιμη ακολουθία στη Μητρόπολη, τους επικήδειους εξεφώνησαν ο πρόεδρος της Βουλής Απόστολος Κακλαμάνη, ο πρόεδρος της Νέας Δημοκρατίας Μιλτιάδης Εβερτ, ο γραμματέας του ΠΑΣΟΚ Ακης Τσοχατζόπουλος, ο πρόεδρος της Πολιτικής Ανοιξης Αντώνης Σαμαράς, ο κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος του ΚΚΕ Μήτσος Κωστόπουλος, ο εκπρόσωπος του Συνασπισμού Γρηγόρης Γιάνναρος και ο πρόεδρος της Ενωσης Συντακτών Δημήτρης Γκλαβάς.
Ο Αθ. Κανελλόπουλος διέπρεψε ως πολιτικός: Εξελέγη βουλευτής Ηλείας επί σειράν ετών και βουλευτής Επικρατείας, διετέλεσε υφυπουργός Συντονισμού, υπουργός Εμπορίου, Οικονομικών, Γεωργίας, Προεδρίας, Δικαιοσύνης και Επικρατείας, αντιπρόεδρος της κυβέρνησης, γενικός γραμματέας της ΚΟ της Ν. Δημοκρατίας.
Σταδιοδρόμησε ως δημοσιογράφος: Υπήρξε διευθυντής του Οικονομικού Ταχυδρόμου και υπεύθυνος οικονομικός συντάκτης στο ΒΗΜΑ και ΤΑ ΝΕΑ, γράφοντας σε αυτές τις εφημερίδες ως “Ακροατής” τους Αντίλαλους, ως “Εύβουλος” πολιτικές αναλύσεις και ως “Πολίτης” τα Ερωτηματικά. Εγραφε, επίσης, το κύριο άρθρο στη Βραδυνή, το Επταήμερο της Αλλαγής στη Μεσημβρινή, τα Παραπολιτικά στην Καθημερινή.
Διακρίθηκε ως επιστήμονας: Διδάκτωρ Πολιτικών και Οικονομικών Επιστημών, ανακηρύχθηκε καθηγητής στην Ανωτάτη Βιομηχανική Σχολή Πειραιώς (παραιτήθηκε το ΄67 αρνούμενος να αναγνωρίσει το νομικό καθεστώς της δικτατορίας). Ετέθη επικεφαλής οικονομικών εμπειρογνωμόνων του ΟΗΕ στη Λιβύη (οικονομικός σύμβουλος της λιβυκής κυβέρνησης). Συνέγραψε πλήθος μελετών για την οικονομία, τη νομική, τη δημόσια διοίκηση, την εκκλησιαστική φιλοσοφία.
Πνεύμα σπινθηροβόλο, υπήρξε λάτρης της αρχαίας ελληνικής γραμματείας και του ορθού λόγου. Οι αναθηματικοί στίχοι, που συνέθεσε στα μαθητικά του χρόνια, ασχολούμενος με την ποίηση, προδίδουν την μετέπειτα πολυσχιδή δραστηριότητά του: “Η εχεμύθεια της γαλήνης αγωνία/ στο αδιαχώρητο του ήχου”.
Τη συνέντευξη, που ακολουθεί, παραχώρησε στη Βίκη Φλέσσα λίγο πριν το θάνατό του, στο σαλόνι του σπιτιού του, στους Αμπελοκήπους, περιτριγυρισμένος από πλήθος βιβλίων. Την ανέσυρα από το αρχείο μου για να εκτιμήσουμε τη φρόνηση, εξυπνάδα και επιστημονική γνώση του, περισσότερο να τη συγκρίνουμε με όλα εκείνα που θα ακουστούν στην εκλογική περίοδο, που αρχίζει οσονούπω. Ο λόγος του, ακόμη και σήμερα, διατηρείται ολοζώντανος, δηκτικός.
«Θα έπρεπε στην Ελλάδα να είχαμε μια διαφορετική αφετηρία στην πολιτική. Να σκεφτόμασταν περισσότερο το γενικό συμφέρον και λιγότερο το ατομικό», λέει χαρακτηριστικά ο Αθ. Κανελλόπουλος, και συνεχίζει: «Το παράλογο σ’ αυτόν τον τόπο είναι ότι όταν κάποιος επιστήμονας επιτυγχάνει, θεωρεί… υποχρέωσή του να πολιτευθεί. Κι έτσι καταστρέφει ό,τι δημιούργησε με την επιστήμη του».
Θυμίζει ότι η μοίρα του πολιτικού είναι πολύ δύσκολη. Ο πολιτικός δεν έχει ιδιωτική ζωή. Ανήκει στο σύνολο. «Ο βίος του πολιτικού πρέπει να είναι διαφανής», υποστηρίζει και επικαλείται τον Πλούταρχο, ο οποίος στα “Πολιτικά Παραγγέλματα” παραδίδει: «Ο βίος, ο γάμος, τα παιδιά και η κοίτη του πολιτικού πρέπει να ελέγχονται και να κρίνονται από τους πολίτες». Πόσο επίκαιρος! Προσφιλές απόφθεγμα είναι: “Η γυναίκα του Καίσαρος δεν αρκεί να είναι τίμια. Οφείλει και να φαίνεται”. Και αυτό, διότι ο πολιτικός βρίσκεται πάντα στο στόχαστρο της κοινωνίας.
Ο ίδιος δεν εθεάθη ποτέ σε κοσμικά μέρη, όπου όλως τυχαίως ο φακός, “συλλαμβάνει” τους συναδέλφους του. Τα κέντρα ψυχαγωγίας του Αθ. Κανελλόπουλου ήταν πάντα οι βιβλιοθήκες. Σε αυτές – μια σε κάθε όροφο του σπιτιού του και στο γραφείο του – συνυπάρχουν ο Μαρξ με τον Ανταμ Σμιθ, χαρακτηρίζουν το βεληνεκές του πνευματικού ανδρός –, είναι όλα φθαρμένα από τη χρήση. Θα μπορούσε να χτίσει ένα κάστρο με τα βιβλία, διότι, όπως λέει, «Από τα κάστρα μπορείς και πολεμάς».
Εδινε πάντα μάχη για την προάσπιση του ελληνικού πνεύματος. «Τα περισσότερα ξένα βιβλία για τη χώρα μας είναι εχθρικά», υποστηρίζει, έχοντας πλήρη γνώση του αντικειμένου, καθώς έχει συντάξει τόμο 300 σελίδων με τη βιβλιογραφία για την οικονομία των αρχαίων Ελλήνων. «Εμείς οι ίδιοι αγνοούμε πάρα πολλά πράγματα από το παρελθόν μας και την ιστορία μας – ποιος αλήθεια ξέρει ότι οι πρώτοι που μίλησαν για τον αυτοματισμό είναι οι αρχαίοι πρόγονοί μας (Αριστοτέλης); Η άγνοια έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια της εθνικής μας ταυτότητας και υπερηφάνειας» επισημαίνει και προσθέτει:
«Για το σημερινό κατάντημα φταίει η πολιτική, όπως φταίνε και η δημοσιογραφία και η λογοτεχνία. Καθ’ ον μέτρον επικρίνουμε τους πολιτικούς για την έλλειψη οραμάτων, φαντασίας και θάρρους, εκείνου που απαιτείται για την ανάληψη του πολιτικού κόστους, κατά τον ίδιο τρόπο μπορούμε να κατακρίνουμε και τους λογοτέχνες. Ομφαλοσκοπούν και δεν εξεγείρονται. Το λογοτεχνικό έργο δεν είναι εφάμιλλο του συλλογικού ηρωισμού της ελληνικής ιστορίας».
Εξέχουσες μορφές της πολιτικής, άνθρωποι με πνεύμα και φρόνημα υψηλό, είναι κατά τον Αθ. Κανελλόπουλο. ο Κων/νος Τσάτσος, ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος και ο Γεώργιος Παπανδρέου. «Οχι βέβαια πως δεν υπάρχουν στη Βουλή επιστήμονες, κι ας μη διαθέτουν την απαιτούμενη καλλιέργεια», προσθέτει. Με πικρία, όμως, διαπιστώνει, ότι υπάρχουν αρκετοί στο Κοινοβούλιο, οι οποίοι δεν εκτιμούν την επιστήμη και την τέχνη και χαρακτηρίζουν τους ποιητές… λαπάδες. Αραγε πώς θα σχολίαζε, αν ζούσε σήμερα, ακούγοντας τον… παραλοϊσμένο βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ να χαρακτηρίζει, έξω φρενών, τον υπουργό Ανάπτυξης, “κλόουν” και “απατεώνα”΅; (ΑΝΤ1 ΤV – 4/1/23). Προσβλητικές συμπεριφορές, ανείπωτες και άμυαλες, που χαρακτηρίζουν υποκείμενα πεζοδρομίου.
«Δυστυχώς», τονίζει ο Κανελλόπουλος, «αν στη Βουλή συντελείται η γλωσσική δολοφονία του έθνους, στην ελληνική τηλεόραση δεν τηρούνται καν τα προσχήματα. Οι… δήμιοι δρουν απροκάλυπτοι και ανενόχλητοι!». Τελευταία του πνευματική κατάθεση είναι το τρίτομο έργο “Σύγχρονες οικονομικές σκέψεις των αρχαίων Ελλήνων”. Ο θάνατος στάθηκε γενναιόδωρος και ίσα ίσα που πρόλαβε να το ολοκληρώσει.
Για αυτόν τον πολιτικό άνδρα, ο οποίος ξεχώριζε για το ήθος, τις βαθιές γνώσεις, επιστημονικές και ειδικές και τη συνετή στάση και υπευθυνότητα σε όλες τις δημόσιες θέσεις, τον αγαπημένο πατέρα με τις τρεις κόρες και υποστηρικτή της ελληνικής γλώσσας, δεν έγινε κάποια ονοματοδοσία μικρού, έστω, δρόμου προς τιμήν του. Στη διάρκεια της κατοχής εντάχθηκε στο ΕΑΜ και, αργότερα, οδηγήθηκε στην εξορία. Πολιτεύθηκε με κόμματα του Κεντρώου χώρου και στη συνέχεια με τη Ν.Δ.
Του Γιάννη Ν. Καλαντζή, [email protected]
