Του Θωμά Στραβέλη, συγγραφέα – πανεπιστημιακού
Τώρα, θα σας μιλήσω λίγο και για το νόημα της δικής μου ζωής, αλλά, για να είμαι ειλικρινής, δεν μ’ ενδιαφέρει και τόσο το νόημα, που δίνουν στη ζωή τους οι άλλοι. Οι άλλοι είναι οι άλλοι, αλλά και τελείως… άλλοι στα μάτια μου. Εμένα με νοιάζει μόνο (και μου αρκεί να το πιστεύω)ότι οι αφορμές, που μου έδωσε η ζωή, τη χαρά τής γης και τον πόνο να ζήσω και με τρικυμίες να παλέψω, με κάνανε να νιώθω όλη την καρδιά μου δοσμένη στο φως και ελευθερωμένη. Ίσως βιάζομαι λίγο, αλλά θά’ θελα να σας ρωτήσω αν έχετε μακροημερεύσει τόσο όσο εγώ, προσπαθήστε, όπως εγώ, ν’ αγαπήσετε τη ζωή… Και κάθε τρόπος ζωής είναι ευτυχία, όταν παραμένουμε ό,τι είμαστε. Παντού «γυμνή η ζωή», και μαςκαλεί. Παντού Σειρήνα η ζωή, και μας παραπλανεί. Κι εμείς μπορούμε ν’ ανταποκρινόμαστε στην πρόσκληση. Πόσο είναι παράδοξα και θαυμάσια πολύμορφη η ζωή – πικρή και γλυκιά συγχρόνως!
Εγώ σπούδασα φιλοσοφία, φιλολογία και γλωσσολογία. Αλίμονό μου – ξέχασα να σας πω – και ψυχολογία! Όλα με κόπο και με ιώβεια υπομονή. Και, τώρα, να’ ναι ενώπιόν σας, με τόσα φώτα, σ’ έναν κόσμο μωρό και σκοτεινό, που μου γυρίζει προκλητικά τα νώτα… Ψυχαναγκάστηκα κι εγώ «να μην έχω τα βιβλία για άγια βρύση, όπου για πάντα ξεδιψά κανείς», και παραδέχτηκα, τελικά, πως «ποτέ σου τη δροσιά δε θα τη βρεις, αν μέσα απ’ την ψυχή σου δεν αναβρύσει».
Το λέω συχνά: Η φλόγα τής αγάπης, ό,τι κακό πλησιάζει, το κατακαίει! Έτσι, η πάλη μεταξύ καλού και κακού αποτελεί την κοσμοθεωρία μου. Ίσως να πρόκειται για την πάλη μεταξύ τής άνοιξης και του χειμώνα ή μεταξύ τού ήλιου και του φωτός, από τη μια, και του σκότους, από την άλλη. Εγώ ήθελα πάντα στο δρόμο μου τον ήλιο και το φως. Έναν ηλιακό Θεό αποζητούσα, κι έτσι μόνο μπόρεσα να δώσω στη ζωή ένα νόημα ηθικό και μία ενσάρκωση του Καλού.
Απαλλαγμένος, λοιπόν, απ’ αυτό το τυραννικό τέρας και κρατώντας, επιτέλους, στα χέρια μου το μέγα όπλο τού Καλού, προχωρούσα, ξέροντας πάντα ότι όποιος σκοντάψει και δεν πέσει, πάει δύο βήματα προς τα εμπρός. Αυτή η σκέψη πολύ με παρηγορούσε. Πίστευα, επίσης, ότι παραμένουμε αδύναμοι μπρος στην ανοικτίρμονα πορεία του Κακού και ότι η γοητεία τού απατηλού στη ζωή δεν κατορθώνει ποτέ να εξαφανιστεί. Είναι δε φανερό ότι το κακό, η μοχθηρία, η πλάνη, η ασχήμια, η αχαριστία και η ηλιθιότητα παίζουν το ρόλο τους, έναν σκοτεινό, ύπουλο και καταχθόνιο ρόλο. Ωστόσο, τελικά, το μίσος τής ζωής πολλαπλασιάζει τη δύναμη της ζωής!
Τι κρίμα, όμως, να είναι τόσο νέα η Ιστορία τού Ανθρώπου! Τι κρίμα, να μη μπορούμε ν’ αγκαλιάσουμε εκατό χιλιάδες χρόνια (ή και περισσότερα) – χρόνια τής καταπληκτικής περιπέτειάς μας πάνω στη γη, για να δείξουμε, εν τέλει, ότι δεν έχουμε καθόλου αλλάξει!
Σε τελευταία ανάλυση, σκοπός τής ζωής είναι να ζούμε. Η ζωή υπάρχει (και χρησιμεύει) για να τη ζούμε. Αυτός είναι ο ουσιαστικός προορισμός μας: Να ζούμε! Όσο για τα πάθη μας, τα αισθήματα, τα ένστικτά μας, όλα συνεργάζονται, συμπράττουν και συνυπάρχουν για να μας αποκαλύπτουν ότι η ανθρώπινη αποστολή μας δεν είναι να επιδοθούμε σε νωχελικούς ρεμβασμούς, αλλά ν’ αποκαλύπτουμε, να πραγματώνουμε τις σκέψεις μας. να δρούμε και να ζούμε. Η δράση δεν είναι μόνο το πεπρωμένο τού ανθρώπου, είναι ο ίδιος ο άνθρωπος. Αλλά για να ζήσει και να δράσει, ο άνθρωπος οφείλει να πιστεύει στη δυνατότητα της δράσης, στην πορεία προς ένα πεπρωμένο, που είναι εφικτό. Να δίνει μεγάλη εμπιστοσύνη στη δύναμη της ακλόνητης και σταθερής θέλησής του.Να είναι άξιος της ελευθερίας του, αλλά να σέβεται και την ελευθερία των άλλων – μία ελευθερία που αποσκοπεί στην επιτυχία κάθε σκοπού. Άλλωστε, ο άνθρωπος εκτιμάται από τις αρετές και τις κακίες του, και πάντα σε σχέση με τον σκοπό, που επιδιώκει.
Ακόμη, ο άνθρωπος πρέπει να πιστεύει ότι υπάρχουν καθήκοντα στη ζωή και ότι μία εσωτερική φωνή, στον κόσμο τούτο, τον προστάζει να τα εκτελέσει. Έτσι, η πίστη στο καθήκον γίνεται η σανίδα σωτηρίας, που παρεμβάλλεται μεταξύ τού ανθρώπου και της αβύσσου, η οποία δημιουργήθηκε από το στοχασμό και στην οποία κινδυνεύει ο άνθρωπος να καταποντιστεί.
Ο κόσμος, στη διάνοια του ανθρώπου, είναι ένα είδος αντιγράφου, δίχως πρωτότυπο, που σχεδιάσθηκε μέσα μας από ένα άγνωστο χέρι: Μία σκιά, που δεν τη ρίχνει κανένα σώμα. Τα αισθήματα, τα πάθη, οι ιδέες μας, είναι τόσο λίγο πραγματικά, όσο και τα φαντάσματα, που δημιουργούνται απ’ τα παραληρήματά μας. Γι αυτό, οι αντιδράσεις, που εκδηλώνονται μέσα μας, εκφράζουν μία ανάγκη δράσης, μία ασυγκράτητη παρόρμηση να εισδύσουμε στην ίδια την πραγματικότητα, που φαίνεται να θρυμματίζεται και να εκμηδενίζεται, μέσα στην ίδια την ανάλυσή της. Αλλά δεν πειράζει. Ο άνθρωπος (πρέπει να πω) δεν είναι το άθυρμα μιας ιδιότροπης τύχης, ούτε δούλος μιας ανεξιχνίαστης ειμαρμένης. Αυτό είναι πια πεποίθηση. Και όταν θεάται κανείς τη ζωή «με τα μάτια τής ψυχής», η ψυχή μένει ελεύθερη και ικανή για τη χαρά. Ας ζούμε, λοιπόν, μέσα σ’ αυτή τη χαρά, Ας καταλάβουμε ότι μία άφθαρτη ευτυχία κρύβεται στο στήθος κάθε ανθρώπινης ύπαρξης.
Τέλος, θα’ θελα να επισημάνω ότι η προσοχή μας πρέπει να είναι στραμμένη προς τις κινήσεις της ίδιας τής ζωής – της ζωής που αποκτά συνείδηση της χαράς μέσα σ’ ένα ερωτικό τραγούδια, στο ρυθμό ενός χορού, στη φυσική άσκηση, όπως το κυνήγι, το ψάρεμα, ο περίπατος, η άθληση, η περιήγηση, η ορειβασία, η κολύμβηση και η κατάδυση στον μαγικό κόσμο τού βυθού των θαλασσών και των ωκεανών. Αλλά και στην απόλαυση των εικόνων και των σκηνών, όπως ο γαλανός ουρανός, η θλιβερή σιωπή των ερειπίων, η βραδινή δροσιά, η σιωπηλή νύχτα, τα περιστέρια που φιλιούνται… Παντού, η ζωή βρίσκεται σε κίνηση και έκσταση: Μορφές, χρώματα και ήχοι, τα πάντα, μετατρέπονται σε κάλλος. Και μέσα σ’ αυτό το κάλλος, μένω κι εγώ, συχνά, μόνος. Εγώ κιο Θεός μου – σε μία μαγική μακαριότητα…
