Του Θωμά Στραβέλη, συγγραφέα – πανεπιστημιακού
44o
Κάποιες στιγμές, αρχίζω να χάνω την αίσθηση του χώρου και του χρόνου και πλανιέμαι στον κόσμο τού ονείρου. Αισθάνομαι την ανάγκη να υμνήσω κάποιο εξωπραγματικό ον, έναν άγγελο, ας πούμε. Συχνά, οι εικόνες ευτυχίας επιβάλλονται, αλλά η αγάπη αποκλείεται, γιατί κάθε αίσθημα έχει νεκρωθεί στην καρδιά των ανθρώπων. Βρίσκομαι ξανά στη φύση. Ο γαλάζιος ουρανός κι ένα στρώμα φύλλα, το χαμόγελο των αστεριών και το τραγούδι τής θάλασσάς μου είναι αρκετά, για να νιώθω ευτυχισμένος, γιατί στη μοναξιά μου γίνομαι πια ένα πράγμα με τη γη. Θυμάμαι, απ’ τις σπουδές μου, ότι οι παλαιότεροι συγγραφείς, που τους συγκρίναμε με τους σύγχρονους, ψυχρούς και σκεπτικιστές, που δεν πιστεύουν πλέον σε τίποτε, ήταν ψυχές ρομαντικές κι ανθρώπινες. Υπάρχουν κι εκείνοι οι συγγραφείς, που μαστιγώνουν τους ψευτοπατριώτες, που χάνονται μέσα στη διαφθορά μιας πόλης. Ο σημερινός κόσμος κλείνει μέσα του μία τρέλα, που σκοτώνει το νου. Κάποιοι άλλοι θρηνούν, γιατί η ελληνική γη καταπατήθηκε από ένα πνεύμα σύγχρονης πνευματικής υποδούλωσης. Θέτουμε στον εαυτό μας μία σειρά ερωτημάτων, σχετικά με τους λόγους τής ύπαρξής μας, που μένουν, όμως, χωρίς απάντηση. Η ζωή είναι δύσκολη, και ακόμη περισσότερο για τον άνθρωπο του πνεύματος, που δεν βρίσκει κατανόηση, και θα ήθελε, πολλές φορές, να απαρνηθεί την ιδιότητά του και να παύσει πλέον να είναι μόνος. Οι καλοί συγγραφείς δημιουργούν μία νέα πεζογραφική γλώσσα από τον πλούτο τής γλώσσας τής πατρίδας μας, την αρμονία και πρωτοτυπία των ρυθμών της κι έτσι ανυψώνουν τη σκέψη και το βάθος τού αισθήματος του λαού μας. Καλό είναι να αναρωτηθούμε, όπως οι αρχαίοι Έλληνες, ποια εμπιστοσύνη μπορούμε να έχουμε στην εικόνα τού κόσμου, που δίνουν οι αισθήσεις. Οι Ελεάτες φιλόσοφοι, Ζήνων και Παρμενίδης, κηρύσσουν την απόλυτη δυσπιστία στις αισθήσεις. Απ’ αυτές, λένε, απορρέουν παντοειδείς πλάνες, που τυφλώνουν τους ανθρώπους, και μόνο ο νους είναι ο αξιόπιστος οδηγός προς την αλήθεια. Ο Πλάτωνας έδωσε ακόμα μεγαλύτερη έμφαση στα πρωτεία τού λόγου. Όμως, την εμπειρική άποψη υποστηρίζουν ο Δημόκριτος και, αργότερα, η σχολή των Στωϊκών! Κατά τον Δημόκριτο, οι αισθήσεις είναι τα παράθυρα της ψυχής, ανοιχτά στον κόσμο των αντικειμένων. Έτσι, αποκτά η συνείδηση τις γνώσεις της. Οι Στωϊκοί, δίνοντας μεγαλύτερη ένταση στην αισθησιαρχία τού Δημόκριτου, θα πουν ότι ο νους είναι άγραφος χάρτης, που δεν περιέχει τίποτα. Πάνω σ’ αυτόν, θα καταγραφούν τα δεδομένα των αισθήσεων. Για μένα, τα στοιχεία τού κόσμου δεν είναι τα πράγματα ή τα σώματα, αλλά το περιεχόμενο της ανθρώπινης συνείδησης (ήχοι, χρώματα, χρόνος, χώρος, κλπ.). Είναι αδύνατο να νοηθεί αντικείμενο χωρίς υποκείμενο. Προσωπικά, αγαπώ τους συγγραφείς, που ανησυχούν (και γράφουν) για τις αιώνιες μορφές τής κοινωνίας και της κοινωνικής ζωής: πατρίδα, οικογένεια, παιδεία, ελευθερία, αγάπη, μοναξιά, αλληλεγγύη, παραγωγή και νέες δυνάμεις εργασίας και δημιουργίας.
