Tου Περικλή Βασιλού
Εχω στα χέρια μου το χριστιανικό περιοδικό «Ο ΣΩΤΗΡ», που πάντοτε διάβαζα με περισσή ευχαρίστηση, για την ποικιλία των θεμάτων του, τις εύστοχες τοποθετήσεις του σε κοινωνικά και όχι μόνο ζητήματα, κι αυτή την εβδομάδα το θέμα του με τίτλο «Να αγαπήσουμε τους ελέγχους» με εντυπωσίασε, άγγιζε όλα αυτά που συζητάμε στις καθημερινές παρέες μας, συμπεριφορές και στάσεις ζωής που μοιάζει σχεδόν αδύνατο να διορθώσουμε εμείς, οι «ελεγχόμενοι» – που «έχουν πάντα δίκιο» – και η κουβέντα ξεστρατίζει σε «δευτερεύοντα» με «κατάσβεση του πυρός»…
Παραθέτω αυτούσιο το απόσπασμα με λίγα – επί τη ευκαιρία – σχόλια:
«Κάθε φορά που κάποιος γνωστός μας, φίλος, συγγενής, αδελφός, παρατηρήσει ένα λάθος μας και ελέγξει τον τρόπο μας, τα λόγια, τη συμπεριφορά και τις ενέργειές μας, ή έστω μας υποδείξει έναν τρόπο καλύτερης αντιμετωπίσεως μιας καταστάσεως, μας δημιουργεί πρόβλημα. Ναι! Η πρώτη αντίδραση της ψυχής μας συνήθως είναι αρνητική. Μια δυσφορία γεννιέται μέσα μας, και ένας μηχανισμός αμύνης και υπερασπίσεως του εαυτού μας ενεργοποιείται: Γιατί να μου το πει αυτό; Γιατί να μου το πει με τρόπο ελεγκτικό; Γιατί θέλει να επεμβαίνει διαρκώς στη ζωή μου; Γιατί θέλει σε όλα να έχει γνώμη; Γιατί να βλέπει παντού λάθη; Ένας προβληματισμός πρέπει να μας απασχολήσει σ’ αυτές τις περιπτώσεις: Γιατί και εγώ να αντιδρώ μ’ αυτό τον τρόπο στις παρεμβάσεις, στις παρατηρήσεις, στις υποδείξεις των άλλων; Τι συμβαίνει μέσα μου και αγανακτώ σε κάθε έλεγχο της ζωής και της συμπεριφοράς μου; Γιατί αυθόρμητα ξεπηδά από την ψυχή μου μια ανυποχώρητη διάθεση να υπερασπισθώ τον εαυτό μου και τις πράξεις μου;
Ίσως αυτό συμβαίνει διότι θεωρώ ότι όλα τα κάνω σωστά και είμαι αυτός που πρέπει. Ίσως πάλι διότι γνωρίζω πολύ καλά ότι δεν είμαι αυτός που πρέπει, αλλά αυτό δεν θέλω να το ξέρουν οι άλλοι, να το διαπιστώνουν και να μου το λένε, έτσι που να γίνεται φανερό όχι μόνο στα μάτια τους αλλά και στα δικά μου μάτια.
Προτιμώ δηλαδή να διατηρώ μια καλή εικόνα για τον εαυτό μου, όχι μόνο στους άλλους αλλά και στον ίδιο τον εαυτό μου. Και τρέμω μη χαλάσει η εικόνα αυτή, μήπως γίνει φανερή η ανεπάρκειά μου, η ανικανότητα και ατέλειά μου, η μικρότητα και αμαρτωλότητά μου. Κάθε παρατήρηση, κάθε υπόδειξη που δέχομαι, κάθε έλεγχος, θέτει υπό αμφισβήτηση τον εαυτό μου. Και αυτό είναι οδυνηρό. Δεν είμαι αυτός που θα έπρεπε ή που θα ήθελα και θα μπορούσα να είμαι. Και όσο όλα τα αρνητικά που λένε οι άλλοι για τον εαυτό μου τα απωθώ, δείχνω ότι δεν τολμώ να δω κατάματα τη θλιβερή πραγματικότητα, δεν επιθυμώ να την βελτιώσω και προτιμώ να ζω με ψέματα και αυταπάτες – δηλαδή να κοροϊδεύω όχι μόνο τους άλλους αλλά και τον ίδιο τον εαυτό μου. Αλλά αυτό δεν είναι αφροσύνη;
«Οδοί αφρόνων ορθαί ενώπιον αυτών, εισακούει δε συμβουλίας σοφός», γράφει ο βασιλιάς Σολομών στο βιβλίο των Παροιμιών (ιβ [12] 15). Οι δρόμοι που βαδίζουν οι άφρονες, φαίνονται σ’ αυτούς λόγω του σκοτισμού τους ορθοί και ασφαλείς. Αντίθετα, ο φρόνιμος και συνετός άνθρωπος, επειδή είναι ταπεινός, δεν έχει εμπιστοσύνη στην κρίση του και γι’ αυτό προσέχει τις συμβουλές των άλλων.
Ο φρόνιμος και συνετός άνθρωπος, που η Αγία Γραφή τον ονομάζει σοφό, αυτό που καταλαβαίνει πιο καλά από όλα είναι ότι δεν τα καταλαβαίνει καλά όλα. Είμαι άνθρωπος λέει. Άνθρωπος, που ο Θεός με προίκισε με το λογικό, για να σκέπτομαι, να αντιλαμβάνομαι τον κόσμο που με περιβάλλει, να καταλαβαίνω τον εαυτό μου, να συλλογίζομαι και να φθάνω στον Θεό. Αυτό είναι το μεγαλείο μου, το γνώρισμα που με ξεχωρίζει και με τοποθετεί υπεράνω του λοιπού υλικού κόσμου. Το λογικό μου όμως με βοηθά να καταλάβω ότι οι υπέροχες δυνατότητές μου δεν είναι απεριόριστες. Είμαι άνθρωπος μικρός και πεπερασμένος, αδύνατος και συχνά τυφλός μπροστά στην πραγματικότητα που με περιβάλλει. Ούτε τον γύρω μου κόσμο μπορώ τελείως να καταλάβω και αντιληφθώ, ούτε τον μέσα μου κόσμο σαφώς να γνωρίσω. Τα δύο μάτια μου δεν αρκούν για να δω και να καταλάβω που βρίσκομαι, ποιος είμαι, πως βαδίζω και τι μπορώ. Οπωσδήποτε χρειάζομαι βοήθεια, χρειάζομαι και τα μάτια των άλλων. Εκτός από τον φωτισμό του Θεού, τον οποίο πάντοτε ζητώ, έχω ανάγκη τη γνώμη, τη συμβουλή, την παρατήρηση και τον έλεγχο των αδελφών μου.
«Ος απωθείται παιδείαν, μισεί εαυτόν, ο δε τηρών ελέγχους αγαπά ψυχήν αυτού», λέει ο σοφός Παροιμιαστής (ιε’ 32). Όποιος διώχνει μακριά του την παιδαγωγία του νόμου του Θεού, μισεί τον εαυτό του. Ενώ εκείνος που εφαρμόζει τους ελέγχους που είναι σύμφωνοι με το θείο θέλημα, αγαπά την ψυχή του και θα τη σώσει.
Αν ο μεγάλος Απόστολος, ο φλογερός Πέτρος, είχε δεχθεί τις προειδοποιήσεις του Χριστού, δεν θα έπεφτε σ’ εκείνη τη φοβερή άρνηση που τον έθεσε σε έσχατο κίνδυνο και τον έκανε κατόπιν να κλαίει πικρά. Αυτός που αρνείται να δεχθεί υποδείξεις, παρατηρήσεις και ελέγχους, φαίνεται πως υπερασπίζεται τον εαυτό του, στην ουσία όμως υπερασπίζεται το ψεύτικο είδωλό του και καταστρέφει τον εαυτό του` δεν τον αγαπά αληθινά, αλλά στην πραγματικότητα «μισεί εαυτόν».
Αγαπά τον εαυτό του και τον ωφελεί πραγματικά όποιος δέχεται τους ελέγχους, οι οποίοι τον βοηθούν να διορθώνει τον χαρακτήρα του και να φροντίζει σωστά την πορεία της ψυχής του.
Αυτός ο άνθρωπος όχι μόνο δέχεται εκείνους που τον ελέγχουν, αλλά και τους ευγνωμονεί για τη βοήθειά τους, τους αγαπά και τους θεωρεί ευεργέτες του. Και πρόθυμα δέχεται να ακούσει και επιπλέον παρατηρήσεις, ελέγχους και συμβουλές.
Γι αυτό ο σοφός Σολομών συμβουλεύει: «Μη έλεγχε κακούς, ίνα μη μισήσωσί σε` έλεγχε σοφόν, και αγαπήσει σε` δίδου σοφώ αφορμήν, και σοφώτερος έσται` γνώριζε δικαίω, και προσθήσει του δέχεσθαι» (Παρ. θ’ 8-9). Μη ελέγχεις τους κακούς για να μη σε μισήσουν` έλεγχε τον συνετό άνθρωπο, και θα σε αγαπήσει. Δίνε στον σοφό αφορμή διορθώσεως, και θα γίνει σοφότερος και τελειότερος` γνώριζε στον ενάρετο τις ελλείψεις του χαρακτήρα του και θα εξακολουθήσει και στο μέλλον να δέχεται τις υποδείξεις και συμβουλές σου.
Αυτός είναι ο σωτήριος δρόμος στη ζωή».
Ελπίζω να φώτισα λίγο περισσότερο τη μέρα σας και πιστεύω πως όλοι μας κρυφά ή φανερά αποδεχόμαστε την ορθότητα του «ελέγχου» μέσα μας, να τη δεχόμαστε ως δώρο Θεού, για βελτίωση και τελειοποίηση του εαυτού μας, ο κόσμος έτσι γίνεται καλύτερος, όταν οι ίδιοι αποφασίσουμε να τον αλλάξουμε, κι αυτό ξεκινάει πρώτα από εμάς τους ίδιους…
