Της Βασιλείας Γιασιράνη – Κυρίτση
Περιδιαβαίνοντας τους έρημους πλακοστρωμένους διαδρόμους του κοιμητηρίου των Ταξιαρχών λίγο απόμερα από το κέντρο του, προς το αγγλικό τμήμα αναζητώντας «ξεχασμένους θησαυρούς» συνάντησα μια επιτάφια πλάκα με μισοσβησμένα γράμματα «ΣΠΥΡΟΣ ΣΤΑΥΡΑΚΗΣ …ΑΝΝΑ ΣΠ. ΣΤΑΥΡΑΚΗ 1939. Το όνομα Σταυράκη κάτι μου έλεγε, μα δεν θυμόμουν και γυρίζοντας ανέτρεξα στις πηγές μου…
Ήταν Φεβρουάριος του 1921. Η τιμή του ψωμιού ανέβηκε και πάλι, λόγω των σκανδαλωδών, επιπλέον εξόδων εκφόρτωσης ενός μεγάλου φορτίου αλεύρων στο λιμάνι του Βόλου. Στις 15 Φεβρουαρίου 1921 η «Πανεργατική Ένωση Βόλου» ΠΕΒ κάλεσε συλλαλητήριο τον κόσμο, με ομιλητές τον Θωμά Αποστολίδη, γραμματέα της Πανεργατικής Ένωσης και τον Σπύρο Σταυράκη, στέλεχος της ΠΕΒ και του ΣΕΚΕ. Τελικά αποφασίστηκε να μιλήσει και ο Αβραάμ Μπεναρόγια, εκτελεστικός επίτροπος της ΓΣΕΕ, που βρισκόταν εκείνες τις ημέρες στη Θεσσαλία, για να συμμετέχει εκ μέρους της ΓΣΕΕ στο εργατοαγροτικό συνέδριο, στην Καρδίτσα. Η αγανάκτηση και η προσέλευση του κόσμου ήταν πρωτοφανής, η αστυνομία εκτίμησε ότι συγκεντρώθηκαν πάνω από 10 χιλιάδες. Στο μπαλκόνι της ΠΕΒ παρουσιάστηκαν οι ομιλητές και άλλα συνδικαλιστικά στελέχη, μεταξύ των οποίων, κατά τον «Ταχυδρόμο» υπήρχαν και γυναίκες. Πρώτος μίλησε ο Αβραάμ Μπεναρόγια, του οποίου η ομιλία του ήταν καθαρά πολιτική, με αναφορές σε θεωρητικά και ιδεολογικά ζητήματα, μια «κομμουνιστική» διαφώτιση. Μίλησε για το κομμουνισμό, για την ταξική πάλη, τις αιτίες της κρίσης και την ανάγκη ειρήνης με τη Ρωσία.
Στη συνέχεια το λόγο πήρε ο Θωμάς Αποστολίδης, γραμματέας της Πανεργατικής και στέλεχος του ΣΕΚΕ. Ο Θ. Αποστολίδης, τυπογράφος στο επάγγελμα ήταν ικανότατο συνδικαλιστικό και πολιτικό στέλεχος.. Στην ομιλία του ασχολήθηκε κυρίως με το ζήτημα του ψωμιού και το σκάνδαλο των αλεύρων, ως πολιτικό σκάνδαλο. Τελευταίος ομιλητής ήταν ο Σπύρος Σταυράκης, καπνεργάτης από τον Πειραιά, με καταγωγή από τη Σμύρνη, παντρεμένος με την Άννα Φωστήρα (1894-1939), «ψαροποιος»;; ουζοροποιός;;(κακογραμμένο το επάγγελμα στη ληξ. πράξη θανάτου) γνωστός για τις ρητορικές του ικανότητες και την ικανότητα να ενθουσιάζει τους εργάτες με ποιήματα. Μίλησε κυρίως για τα δεινά του πολέμου και την επιστράτευση, με δυνατή φωνή και χαρακτηριστικές μαχητικές κινήσεις, έτσι ώστε ενθουσίασε το πλήθος. Το σύνθημά του ήταν «Θέλουμε φθηνό ψωμί και δουλειά»
Ο λόγος του Σταυράκη ήταν μια λυρική και ταυτόχρονα μαχητική κραυγή ενάντια στον πόλεμο και με την αντίθεση που χρησιμοποίησε, για το θάνατο και τις θυσίες των φαντάρων, ενώ οι γυναίκες και οι κόρες τους θα γίνονταν πόρνες των πλουσίων, εξέφραζε την αγωνία των διαδηλωτών και τα προσωπικά του βιώματα. Η πορεία προς το τηλεγραφείο, όπως συνηθιζόταν εκείνη την εποχή, μετά τα συλλαλητήρια, ήταν πολύ μικρότερη της διαδήλωσης και πολλοί από αυτούς ήταν «αγυιόπαιδαι» παιδιά του δρόμου και μαθητές. Οι διαδηλωτές με επικεφαλής τους Μπεναρόγια, Αποστολίδη, Σταυράκη και Θέο, και ένοπλη συνοδεία αστυνομίας, πορεύτηκαν στην οδό Δημητριάδος, προς την πλατεία Γεωργίου Α, το σημερινό πάρκο του Αγ. Κωνσταντίνου, πέρασαν μπροστά από το φρουραρχείο και λιμεναρχείο, χωρίς κανένα επεισόδιο, ωστόσο το πλήθος έσπασε τα τζάμια του εργοστασίου «Σκαρίμπα» και συνέχισε να σπάει τζάμια καταστημάτων και γραφείων στην παραλία, στην οδό Δημητριάδος, στην Ερμού, σε όλο το κέντρο του Βόλου οι διαδηλωτές έσπασαν τα τζάμια και ύστερα τα τζάμια του καφενείου Ακταίον (πολυκατοικία «Κύματα»). Από εκεί και ύστερα, ένας χείμαρρος λαού 6.000-7.000 ατόμων ξεχύθηκε στην παραλία ασυγκράτητος.
Το ζαχαροπλαστείο «Πανελλήνιο», το πρακτορείο Αξελού, το εστιατόριο της «Γαλλίας» έγιναν λίμπα. Ύστερα οι διαδηλωτές προχώρησαν προς τα ψαράδικα όπου έσπασαν τα γραφεία του Λούλη και τις αποθήκες Αδαμόπουλου. Και ύστερα στη Δημητριάδος, την Αντωνοπούλου, την Ερμού όπου επίσης έσπαζαν τζάμια. Ωστόσο καθώς οι διαδηλωτές επέστρεψαν στα γραφεία της Πανεργατικής, ο Αβρ. Μπεναρόγιας μιλώντας ξανά, τους ζήτησε να σταματήσουν.
Οι διωκτικές αρχές εξέλαβαν το εκτεταμένο σπάσιμο τζαμιών ως «κομμουνιστική επανάσταση» και έκαναν λόγο για κομμουνιστική κατάληψη της πόλης, ή έλεγχο της πόλης από τους εργάτες κλπ. Όμως η αλήθεια ήταν ότι το πλήθος και ειδικά οι νεότεροι της διαδήλωσης παρά τις προσπάθειες των οργανωτών αντέδρασαν αυθόρμητα με καταστροφές. Την επόμενη των επεισοδίων αυτών, έγιναν 109 συλλήψεις και μετά τις ανακρίσεις κρίθηκαν προφυλακιστέοι οι Αβρ. Μπεναρόγιας, Βασ. Κανάβας, Σπ. Σταυράκης, Γ. Ποδάρας, Δ. Αδαμίδης, Σ. Σάββας, Δ. Μπαμπούλας, Α. Σβώλος, Β. Μαράβας, Ν. Παπακωνσταντίνου, Γ. Καρανίκας, Α. Σαρόγλου, Ι. Ρηγόπουλος, Κ. Παπακώστας, Κ. Σέγκος, Ε. Φράγκος, Δ. Κατσαλής, Α. Φερετζής, Χ. Γάτος. Σ. Ραφαήλ, Θ. Αποστολίδης, Β. Παπανικολάου, Ι. Καμπουρόπουλος.
Το μεγαλύτερο σκάνδαλο της υπόθεσης, ήταν η δίχρονη προφυλάκιση 15 εργατών και ειδικά της συνδικαλιστικής ηγεσίας, ενώ ήταν προφανές ότι οι συνδικαλιστές όχι μόνο δεν πρωτοστάτησαν στις καταστροφές αλλά προσπάθησαν να τις αποτρέψουν. Οι δεκαπέντε προφυλακισμένοι, Μπεναρόγια, Αποστολίδης, Παπανικολάου, Σαρόγλου, Θέος, Λέτος, Κάτσικας, Φασούλας, Τσαντός, Ρηγανάς, Φράγκος, Κανάβας, Αδαμίδης, Σταυράκης έμειναν στη φυλακή, χωρίς δίκη, με διάφορα προσχήματα. Από τους φυλακισμένους, εκτός του Μπεναρόγια, εκτελεστικού επιτρόπου της ΓΣΕΕ και του Θ. Αποστολίδη, γραμματέα της ΠΕΒ, ξεχώρισε ο Β. Παπανικολάου, επίτροπος της Καπνεργατικής Ομοσπονδίας Ελλάδος, ο Κ. Θέος, Γ.Γ. της Ενωτικής ΓΣΕΕ και του Εργατικού ΕΑΜ και ο Σταυράκης, που μην αντέχοντας τα βασανιστήρια ένα χρόνο, τρελάθηκε και αυτοκτόνησε στη φυλακή μετά από πολλές ανεπιτυχείς προσπάθειες στις 27 Φεβρουαρίου 1922. Ο Σπύρος Σταυράκης έμενε στην οδό Κοραή και στη ληξιαρχική πράξη θανάτου έγραφε την εξής αιτία θανάτου «απαγχονισθείς μόνος» στην οικία του. Ήταν μόλις 40 χρονών και τον θάνατό του στο ληξιαρχείο τον δήλωσε ο υποδηματοποιός Αθανάσιος Κονταράς. Η γυναίκα του Άννα πέθανε πολλά χρόνια αργότερα στις 18 Δεκεμβρίου 1939, σε ηλικία 45 χρονών, « εκ βρογχικού άσθματος» και ετάφη στον οικογενειακό που είχε ταφεί ο Σπύρος … Επιβεβαιωνόταν ακόμη μια φορά πως το κοιμητήριο ήταν η ζωντανή ιστορία της πόλης μας.
Πηγές: Ομιλία του δρ. Κοινωνιολογίας Σταύρου Κατσούρα https://www.taxydromos.gr. https://magnesianews.gr/Ληξιαρχείο Βόλου. Ληξιαρχική πράξη θανάτου, 135/ 28 Φεβρουαρίου 1922, 705/19 Δεκεμβρίου 1939.
