Του Σίμου Ανδρονίδη, διδάκτορος στο Τμήμα Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ
Μία ενδιαφέρουσα εξέλιξη προέκυψε στο κομματικό-πολιτικό σκηνικό της Γερμανίας, εξέλιξη που συνδέεται με την επιλογή της Αναλένα Μπέρμποκ, από το κόμμα των Πρασίνων, για την θέση της υποψήφιας καγκελάριου της Γερμανίας.
Όπως διαβάζουμε σχετικά στην διαδικτυακή έκδοση της εφημερίδας Καθημερινή: «Η 40χρονη συμπρόεδρος των Πρασίνων Αναλένα Μπέρμποκ έλαβε το πρωί της Δευτέρας το χρίσμα της υποψήφιας Καγκελάριου του κόμματος για τις ομοσπονδιακές βουλευτικές εκλογές της 26ης Σεπτεμβρίου στη Γερμανία. Είναι η πρώτη φορά στην ιστορία τους που οι Πράσινοι ορίζουν υποψήφιο Καγκελάριο, καθώς μέχρι τώρα των προεκλογικών εκστρατειών ηγούνταν οι δύο επικεφαλής της Κοινοβουλευτικής Ομάδας».[1]
Σε αυτό το πλαίσιο, θα αναφέρουμε πως η επιλογή της Αναλένα Μπέρμποκ δεν αποτελεί μία ιδιαίτερη «συνέχεια» της καγκελαρίου Μέρκελ η θητεία της οποίας λήγει τον προσεχή Σεπτέμβριο, «συνέχεια» που ισοδυναμεί με την επιλογή μίας γυναίκας πολιτικού για την θέση της υποψήφιας καγκελάριου, αλλά, αντιθέτως, αντανακλά τις βαθύτερες διεργασίες και αλλαγές που έχουν συντελεσθεί τα τελευταία χρόνια στο Γερμανικό κομματικό-πολιτικό σύστημα.
Και μία εξ αυτών των διεργασιών αφορά την κοινωνική και πολιτική ισχυροποίηση και την αύξηση της δυναμικής του κόμματος των Πρασίνων, όπως εκφράζεται και εκλογικά, σε κρατιδιακό αλλά και σε Ομοσπονδιακό επίπεδο (βλέπε τις ευρωεκλογές του 2019), την δυνατότητα τους να συναρθρώνουν ή αλλιώς να εντάσσουν το καταστατικά φιλο-περιβαλλοντικό πρόσημο που διέπει τον πολιτικό τους λόγο εντός μίας ευρύτερης πολιτικής- μεταρρυθμιστικής στρατηγικής (και με όρους αντιμετώπισης των ανισοτήτων), κομίζοντας πλέον, και αυτό είναι σημαντικό, πρόταση διακυβέρνησης με σαφείς όρους.
Διότι, η για πρώτη φορά ξεκάθαρη στάση έτσι όπως εκφράζεται μέσω της επιλογής υποψήφιας καγκελάριου, θέτει στο επίκεντρο το ό,τι το κόμμα των Πρασίνων, είκοσι και παραπάνω χρόνια μετά την συγκυβέρνηση του με το Σοσιαλδημοκρατικό κόμμα, επιδιώκει να καταστεί κόμμα που θα διεκδικεί την κυβερνητική εξουσία, άλλως πώς, κόμμα εξουσίας, αφού πλέον, έχοντας παραμείνει για χρόνια στην αντιπολίτευση, έχουν καταφέρει να προσδώσουν στην πολιτική τους προγραμματικό βάθος.
Και το στοιχείο που διαφοροποιεί το κόμμα των Πρασίνων από το πρόσφατο πολιτικό τους παρελθόν, έγκειται στο γεγονός ό,τι το στοιχείο της διαμαρτυρίας που τους χαρακτήριζε, ενίοτε με κινηματικούς όρους (και σε επίπεδο βάσης και κοινών δράσεων με κοινωνικά κινήματα), έχει μετεξελιχθεί σε σημείο που ναι μεν δεν έχει χάσει τις αιχμές ή τις κριτικές του γωνίες, αλλά από την άλλη δε, έχει ισορροπήσει έως υποχωρήσει χάριν μίας πολιτικής στρατηγικής, όχι ‘άλωσης’ αλλά δημοκρατικής κατάκτησης της εξουσίας.
Τοποθετούμε το όλο ζήτημα σε ένα ευρύτερο πλέγμα, θα λέγαμε πως, έχοντας ανα-συγκροτήσει την κοινωνική τους συμμαχία,[2] αποσπώντας υποστηρικτές και από το Σοσιαλδημοκρατικό αλλά και από το Χριστιανοδημοκρατικό κόμμα,[3] έχοντας αποκτήσει κυβερνητική εμπειρία σε τοπικό επίπεδο συγκυβερνώντας με το Χριστιανοδημοκρατικό και το Σοσιαλδημοκρατικό κόμμα, και βοηθούσης της συγκυρίας, πραγματοποιούν ένα βήμα προς τα εμπρός πολιτικά, επιλέγοντας υποψήφια ώστε να αξιολογηθούν έμπρακτα στο πεδίο της κυβερνητικής αποτελεσματικότητας.
Χωρίς, κατά την τρέχουσα περίοδο, όπως και κατά την διάρκεια της προεκλογικής περιόδου που θα διαρκέσει τους θερινούς μήνες, να εγκαταλείψουν ένα μοτίβο που άπτεται της όλης πολιτικής λειτουργίας, εκεί όπου αναδεικνύοντας συμμετοχικά χαρακτηριστικά και επιπλέον, ο συγκερασμός των θέσεων και των πολιτικοϊδεολογικών προτάσεων στο ηγετικό επίπεδο.
Και αναφερόμαστε έτσι στη μη εγκατάλειψη του μοντέλου της διαρχίας. «Όπως διευκρινίστηκε πάντως κατά την ανακοίνωση του χρίσματος, η προεκλογική εκστρατεία θα διεξαχθεί και από τους δύο επικεφαλής, την κα Μπέρμποκ και τον Ρόμπερτ Χάμπεκ, ισότιμα».[4]
Λίγο πιο πάνω έγινε λόγος στο ό,τι οι Πράσινοι έχουν ευνοηθεί πολιτικά από την συγκυρία. Κάτι που ουσιωδώς σημαίνει πως η συγκυρία η οποία και συνδέεται με την σημασία που πλέον αποδίδεται σε ζητήματα καθαρής ενέργειας και ορθής περιβαλλοντικής κρίσης, στο ίδιο το
επίδικο της κλιματικής αλλαγής,[5] καθίσταται εκείνο το βάθρο από το οποίο αντλούν οι Πράσινοι δυναμική, όντας εκείνο το κόμμα που έχει διασφαλίσει την έξωθεν καλή μαρτυρία διότι απέδιδε ιστορικά πρωτεύουσα σημασία σε περιβαλλοντικά ζητήματα.
Σε μία περίοδο όπου το Χριστιανοδημοκρατικό κόμμα και το συμμαχικό κόμμα των Χριστιανοκοινωνιστών της Βαυαρίας ερίζουν για το ποιος εκ των προέδρου του πρώτου Άρμιν Λάσετ και του πρωθυπουργού του κρατιδίου της Βαυαρίας με την υποστήριξη του δεύτερου, Μάρκους Ζέντερ, θα είναι ο υποψήφιος καγκελάριος του συντηρητικού μπλοκ, οι Πράσινοι επέλεξαν ένα πρόσωπο που διακρίνεται και για ό,τι μπορεί να απευθυνθεί σε δύο επιμέρους κατηγορίες συνεπεία των χαρακτηριστικών του, ήτοι στους νεότερους σε ηλικία και στις γυναίκες.
Στο ενδεχόμενο συμμετοχής του σε κυβέρνησης συνεργασίας μετά τις εκλογές του Σεπτεμβρίου του 2021, ενδεχόμενο που παραμένει ανοιχτό[6] το κόμμα των Πρασίνων θα είναι σε θέση να κατέλθει με τις δικές του προτάσεις και θέσεις, τμήμα των οποίων οικειοποιούνται και άλλοι χώροι, δίχως αυτό να τους στερεί ελκτική δύναμη.
[1] Βλέπε σχετικά, ‘Γερμανία: Την Αναλένα Μπέρμποκ προτείνουν για καγκελάριο οι Πράσινοι,’ Διαδικτυακή έκδοση εφημερίδας ‘Η Καθημερινή,’ 19/04/2021, https://www.kathimerini.gr/world/561336205/germania-tin-analena-mpermpok-proteinoyn-gia-kagkelario-oi-prasinoi/ Οι πολιτικοί-προγραμματικοί άξονες πάνω στους οποίους θα κινηθεί η προεκλογική εκστρατεία των Πράσινων είναι οι εξής: «Η προστασία του κλίματος, η ψηφιακή εποχή, η παιδεία και η κοινωνική συνοχή». Οπότε, έχουμε να κάνουμε με ένα συνεκτικό πλέγμα προτάσεων με βάση τις οποίες θα διεκδικήσει την υποστήριξη των πολιτών το κόμμα. Βλέπε σχετικά, Παππάς Γιώργος, ‘ «Ο κύβος ερρίφθη»,’ Εφημερίδα ‘Τα Νέα,’ 21/04/2021, σελ. 41.
[2] Οι Πράσινοι διαθέτουν ένα έντονο φιλο-ευρωπαϊκό προφίλ, γεγονός που τους κατατάσσει πολιτικά-τυπολογικά στη χορεία των φιλο-ευρωπαϊκών κομμάτων που επιζητούν την πραγματοποίηση (και την επιτάχυνση της ευρωπαϊκής ενοποίησης) στοχευμένων μεταρρυθμίσεων στο εσωτερικό και στη λειτουργία της.
[3] Δεν θα επισημάναμε πως το κόμμα των Πράσινων ακολούθησε την τακτική του διμέτωπου αγώνα ενάντια σε Χριστιανοδημοκράτες και Σοσιαλδημοκράτες, σε κεντρικό, Ομοσπονδιακό επίπεδο. Το σημείο που εν προκειμένω εστίασε ήταν σταδιακά να αναδειχθεί σε θέση εναλλακτικής πολιτικής δύναμης που ομιλεί για ζητήματα καθημερινά και αξιακά, καταθέτει μία δέσμη προτάσεων ώστε να αναδειχθούν οι αντιφάσεις των δύο κομμάτων, νοηματοδοτώντας ένα διττό πρόσημο: Έτσι, αφενός μεν απέφυγε να πέσει στην παγίδα του να αποδεικνύει συνεχώς τι κόμμα είναι (να αποδεικνύει πολιτικά ό,τι ‘δεν είναι ελέφαντας’), και, αφετέρου δε, απέφυγε την εύκολη καταγγελία, την οιονεί απαξίωση θεσμών και προσώπων, διανθίζοντας τα με μία ρητορική αυθεντικότητας.
[4] Βλέπε σχετικά, ‘Γερμανία: Την Αναλένα Μπέρμποκ προτείνουν για καγκελάριο οι Πράσινοι…ό.π.
[5] Συσχετίζοντας το εθνικό με το ευρωπαϊκό και το διεθνικό στοιχείο περιβαλλοντικά, οι Πράσινοι προσέδωσαν στις περιβαλλοντικές τους αφηγήσεις και στην εφαρμογή περιβαλλοντικών πολιτικών την διάσταση του άμεσα επείγοντος, έχοντας καταφέρει να μην κλυδωνιστούν από την ορθή πολιτική κίνηση της καγκελαρίου Μέρκελ, το 2011, μετά το σοβαρό ατύχημα στο πυρηνικό εργοστάσιο της Φουκουσίμα στην Ιαπωνία, που προκλήθηκε από τον σεισμό και το τσουνάμι που ακολούθησε, να κλείσει σταδιακά τα εργοστάσια παραγωγής πυρηνικής ενέργειας της Γερμανίας. Μάλιστα, περισσότερο ωφελήθηκαν από την απόφαση-τομή, διότι η απόφαση αυτή προσελήφθη ως δική τους ‘δικαίωση,’ εισάγοντας τους από την κεντρική θύρα, στο επίκεντρο του κομματικού-πολιτικού συστήματος.
[6] Τα σενάρια εδώ είναι αρκετά.
