Αρθρο της
Κατερίνας Μπαρμπουδάκη
Αντιπρόεδρος της ΚΕΚΠΑ / ΔΙΕΚ
του Δήμου Βόλου
Στην Ελλάδα το φαινόμενο έλλειψης στέγης μετρά ήδη τρείς δεκαετίες και περισσότερους από 20.000 συμπολίτες μας που διαβιούν στο δρόμο ή σε ακατάλληλες συνθήκες στέγασης, ενώ πολλοί περισσότεροι είναι εκείνοι που βρίσκονται σε άμεσο κίνδυνο έλλειψης στέγης.
Λόγω της οικονομικής κρίσης και της ανεργίας το τελευταίο διάστημα διαπιστώνεται ότι το φαινόμενο της έλλειψης στέγης στη χώρα μας διαφοροποιείται και ποσοτικά αλλά και ποιοτικά. Υπάρχει σαφής αυξητική τάση, ενώ παράλληλα αλλάζει το προφίλ των ανθρώπων που διαβιούν στο δρόμο ή σε ανεπαρκείς και ακατάλληλες συνθήκες στέγασης. Η αλλαγή αυτή καταγράφει αυτό που δόκιμα ονομάζεται ως «νέα γενιά αστέγων», ανθρώπων ή και οικογενειών που μέχρι πρότινος είχαν ένα επαρκές βιοτικό επίπεδο και βρέθηκαν στη δυσμενή αυτή κατάσταση λόγω ανεργίας και χαμηλών ή ακόμη και ανύπαρκτων εισοδημάτων με αδυναμία στήριξης από το οικογενειακό ή ευρύτερο κοινωνικό τους περιβάλλον. Πρόκειται για άτομα παραγωγικών ηλικιών από 30-50 ετών αλλά και νεότεροι που δεν μπορούν να συντηρήσουν μια κατοικία καθώς επίσης και άτομα που έχασαν τη δουλειά τους λίγο πριν τη σύνταξη.
Οι άστεγοι στην Ελλάδα πολύ πρόσφατα (Ν4052/2012) αναγνωρίσθηκαν θεσμικά ως ειδική ευάλωτη κοινωνική ομάδα που χρήζει ειδικών μέτρων προστασίας. Ωστόσο μέχρι και σήμερα η πλειονότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών αφορούν σε φιλανθρωπικού τύπου παροχές χωρίς δράσεις που να στοχεύουν στην πρόληψη του φαινομένου και κυρίως στην ένταξη των αστέγων στην αγορά εργασίας και στην αποκατάσταση του στον κοινωνικό ιστό.
Δεδομένου των ανωτέρω η ΚΕΚΠΑ – ΔΙΕΚ ήδη από της συστάσεως της τον Ιούνιο του 2011 δρομολόγησε τις ανάλογες και απαραίτητες ενέργειες προκειμένου να συσταθούν ολοκληρωμένες δράσεις για την καταπολέμηση του φαινομένου των αστέγων στο πλαίσιο του Δήμου Βόλου, τουλάχιστον στο βαθμό των δυνατοτήτων της. Στο εύρος των δράσεων της κατά του κοινωνικού αποκλεισμού η ΚΕΚΠΑ – ΔΙΕΚ, ασχολείται ενεργά και με το πρόβλημα της εκτός στέγης διαβίωσης υλοποιώντας μια ολοκληρωμένες δράσεις παροχής εξειδικευμένων υπηρεσιών σε άστεγους συμπολίτες μας.
Η κύρια δράση αφορά στη φιλοξενία 18 ατόμων (μοναχικών και οικογενειών) στον Κοινωνικό Ξενώνα Διαβίωσης Αστέγων ο οποίος λειτουργεί υποδειγματικά από τον Δεκέμβριο του 2012 και εν συνεχεία περιλαμβάνει επιμέρους δραστηριότητες οι οποίες περιλαμβάνουν την έρευνα, την πρόληψη, την ευαισθητοποίηση, street work, κάλυψη βασικών αναγκών επιβίωσης και υπηρεσίες ψυχοκοινωνικής ενδυνάμωσης. Παράλληλα η ΚΕΚΠΑ – ΔΙΕΚ παρεμβαίνει με προτάσεις τόσο προς το Δήμο όσο και προς άλλους αρμόδιους φορείς της πολιτείας στο πλαίσιο σχεδιασμού πολιτικών για την αντιμετώπιση του φαινομένου της έλλειψης στέγης.
Ειδικότερα σε ότι αφορά στον Κοινωνικό Ξενώνα Διαβίωσης Αστέγων παρέχεται η δυνατότητα βραχύχρονης διαμονής σε ενήλικα άτομα που διαβιούν εκτός στέγης ανεξαρτήτως φύλου, εθνικότητας, θρησκείας κ.λπ. Η ΚΕΚΠΑ – ΔΙΕΚ, συνεπής στις αρχές και στην φιλοσοφία της για την ισότιμη συνύπαρξη των ανθρώπων πέρα από κάθε διάκριση, παρέχει εκτός από προσωρινή στέγη, πολύπλευρη υποστήριξη επιχειρώντας να καλύψει το σύνολο των αναγκών των αστέγων (στέγη, διατροφή, ένδυση, ατομική και ομαδική συμβουλευτική, ψυχολογική και ιατρική φροντίδα, επίλυση διαπροσωπικών προβλημάτων, διεκπεραίωση και επίλυση κοινωνικοπρονοιακών ζητημάτων όπως έκδοση ταυτότητας, επιδομάτων, βιβλιαρίων πρόνοιας, συντάξεων, νομική αρωγή, κοινωνικοποίηση, επαγγελματική αποκατάσταση, κ.λ.π) η οποία είναι εξατομικευμένη και προσαρμοσμένη στις ανάγκες του κάθε φιλοξενούμενου. Ο Ξενώνας δεν αποτελεί παροχή ενός μόνιμου καταλύματος στους ενοίκους του, αλλά μία περίοδο «ανασυγκρότησης» προκειμένου να αντιμετωπιστούν κατά το δυνατόν οι παράγοντες που οδήγησαν στην απώλεια στέγης (ανεργία, ψυχοκοινωνικά προβλήματα, προβλήματα στις ενδοοικογενειακές ή/και διαπροσωπικές σχέσεις κ.λ.π). με απώτερο στόχο την κοινωνική τους επανένταξη.
Η φιλοξενία στον Κοινωνικό Ξενώνα Αστέγων είναι προσανατολισμένη στο να στηρίξει τους άστεγους να προχωρήσουν σε ανεξάρτητες μορφές στέγασης. Στοχεύει, δηλαδή, να προσφέρει ένα ενδιάμεσο βήμα προς πιο οριστικές και μακροπρόθεσμες λύσεις και σε κάθε περίπτωση έχει από βραχύ έως μεσοπρόθεσμο ορίζοντα μέχρι 6 μήνες κατ’ ανώτατο όριο.
Το προσωπικό το οποίο απασχολείται στον Κοινωνικό Ξενώνα αστέγων είναι οι κάτωθι: 1 άτομο, με χρέη Επιστημονικά Υπευθύνου της Δομής (Κλινική Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια, Υπεύθυνη του Τμήματος Κοινωνικής Μέριμνας και Αλληλεγγύης), 1 Κοινωνικός Λειτουργός, 1 Κοινωνικός Φροντιστής, 2 άτομα με εποπτικό ρόλο σε ότι αφορά την τήρηση της ησυχίας και του κανονισμού λειτουργίας, όπως επίσης και προσωπικό από το τμήμα Προαγωγής Υγείας της Κ.Ε.Κ.Π.Α. – Δ.Ι.Ε.Κ. το οποίο θα συνδράμει κατά περίπτωση.
Οσον αφορά στην ομάδα, στόχο των εξυπηρετουμένων μπορεί να είναι αυτοεξυπηρετούμενα πλήρως, ενήλικα άτομα, ζευγάρια, μονογονεϊκές οικογένειες και οικογένειες με τα ανήλικα παιδιά τους με παντελή έλλειψη χώρου διαμονής ή διαμένοντα σε ακατάλληλους και επισφαλείς χώρους, που δε διαθέτουν ιδιόκτητη στέγη και στερούνται παντελώς των απαραίτητων οικονομικών πόρων και οικογενειακών, συγγενικών και κοινωνικών σχέσεων για την κάλυψη των αναγκών στέγασης και επιβίωσης τους, βρίσκονται σε έκτακτη κατάσταση ή κρίση και διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο βλάβης με απόλυτη προτεραιότητα:
- Σε όσους διανυκτερεύουν στο δρόμο
- Σε γυναίκες αρχηγούς οικογένειας με ανήλικα παιδιά που αντιμετωπίζουν πρόβλημα στέγασης
- Σε άτομα, ζευγάρια και οικογένειες με τα ανήλικα παιδιά τους σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης λόγω έκτακτης απώλειας στέγης και οικονομικών πόρων
Ως προϋποθέσεις φιλοξενίας ορίζονται οι κάτωθι:
- Να εμπίπτουν στην ομάδα στόχο που περιγράφεται ανωτέρω
- Να αποδέχονται τον εσωτερικό κανονισμό λειτουργίας με έγγραφη δήλωσή τους
- Να αποδέχονται με έγγραφη δήλωσή τους όρους του συμφωνητικού διαμονής
- Να μην κάνουν χρήση παράνομων και εξαρτησιογόνων ουσιών
- Να μην πάσχουν από βαρύ ή άλλο νόσημα που χρήζει ειδικής ιατρικής ή νοσηλευτικής και θεραπευτικής αγωγής ή αυξημένης νοσηλευτικής φροντίδας για χρόνιες παθήσεις
- Να μην πάσχουν από μεταδιδόμενο νόσημα που σύμφωνα με ιατρική γνωμάτευση καθιστά αδύνατη ή επισφαλή τη συμβίωση με άλλα άτομα
- Να μην πάσχουν από ψυχική διαταραχή που να χρήζει αυξημένης ή ειδικής φροντίδας και να δύναται να συμβιώσουν με ασφάλεια με άλλα άτομα
- Να μην προκαλούν με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της προσωπικής τους ζωής τους άλλους ενοίκους (ζητήματα θρησκευτικών και πολιτικών πεποιθήσεων, σεξουαλικός προσανατολισμός)
Για την εισαγωγή στον Κοινωνικό Ξενώνα ακολουθείται συγκεκριμένη διαδικασία εξατομικευμένης προσέγγισης των ωφελούμενων και απόφαση της επιστημονικής επιτροπής που θα αξιολογήσει τον ωφελούμενο και το αίτημα του. Επιπλέον απαιτούνται τα κάτωθι δικαιολογητικά:
- Βασικές ιατρικές εξετάσεις
- Εκθεση Κοινωνικής Έρευνας
- Εκκαθαριστικό σημείωμα του τελευταίου Οικονομικού Έτους, ή υπεύθυνη δήλωση περί μη κατάθεσης φορολογικής δήλωσης
- Αποδοχή και υπογραφή του συμφωνητικού διαμονής
- Υπεύθυνη δήλωση με την οποία δηλώνεται αποδοχή των όρων του εσωτερικού κανονισμού λειτουργίας.
