Από τη Μαίρη Τσακνάκη – Γαβαλά
Ο κόσμος έγινε θετικά διαφορετικός μετά τον Μάη του 1968. Μπορεί να μην ευοδώθηκαν τα προστάγματά του, αλλά ο κόσμος έπειτα απ’ αυτόν δεν έγινε χειρότερος. Εμεινε ανοιχτός σε άλλες προοπτικές, δημιουργήθηκαν κινήματα και πραγματοποιήθηκαν αρκετές αλλαγές στο σύστημα και την κοινωνία. Τι διεκδίκησε και τι κατάφερε το μυθικό κίνημα;
Ενα σημαντικό γεγονός που συνήθως ξεχνιέται και πρέπει να έχει κάποιος υπόψη του όταν ασχολείται με τον Μάη του ’68 είναι ότι, όταν αυτός συνέβη, είχε αντιπάλους και εχθρούς το καπιταλιστικό σύστημα, τη Δεξιά του Ντε Γκολ, το Κέντρο, το Κομμουνιστικό Κόμμα Γαλλίας, την ελεγχόμενη από το τελευταίο μεγαλύτερη Εργατική Συνομοσπονδία της Γαλλίας, την CGT, πράγμα που σημαίνει και τους διανοούμενους και τα μέσα προπαγάνδας όλων αυτών των δυνάμεων.
Οταν τελείωσε ο Μάης, οι εχθροί του προσπάθησαν να μειώσουν τη σημασία του, να διαστρεβλώσουν το νόημά του, να απαξιώσουν το χαρακτήρα του με πλήθος δηλώσεων, ομιλιών, βιβλίων, άρθρων σε εφημερίδες, περιοδικά και διαδίκτυο.
Σε τέτοιες κομβικές ιστορικές στιγμές μπορεί κάποιες ιδέες να έπαιξαν καταλυτικό ρόλο, αλλά η εξέγερση δεν έγινε από τους διανοούμενους ούτε από κάποιο αριστερό κόμμα, ούτε από το κομμουνιστικό, ούτε από το προλεταριάτο. Εγινε από τους ίδιους τους φοιτητές, τους μαθητές, τους νέους, τους εργαζόμενους, τους καλλιτέχνες.
Το πρόβλημα που τίθεται εδώ είναι σαφώς το ζήτημα της εξουσίας. Ορθώς οι φοιτητές και οι εργαζόμενοι δεν επιχείρησαν, ούτε έβαλαν ζήτημα άμεσης κατάληψης της εξουσίας. Πώς θα μπορούσαν άλλωστε, όντας μειοψηφία και άοπλοι; Οταν η υπόλοιπη κοινωνία δεν επιθυμεί κάτι τέτοιο πώς θα μπορούσαν οι φοιτητές να προχωρήσουν με μειοψηφικές ενέργειες σε ζητήματα που αφορούσαν σε όλη την κοινωνία και μπορούσαν να διευθετηθούν μόνο με την πλειοψηφική βούληση και συναίνεση; Θα μπορούσαν εύκολα τις ημέρες που υπήρχε κενό εξουσίας να είχαν καταλάβει το Δημαρχείο, το Κοινοβούλιο ή κάποια υπουργεία. Αλλά δεν είχαν τέτοιους στόχους, διότι το εύλογο ερώτημα ήταν μετά τι γίνεται; Ενα από τα σημαντικά διδάγματα της εξέγερσης είναι ότι υπερέβη την παλαιοκομμουνιστική αντίληψη και τακτική για «κατάληψη της εξουσίας» από κάποιες μειοψηφίες, ένοπλες ή μη, βιαίως και με εμφύλιο πόλεμο. Το ουσιαστικό ήταν η ίδια η κοινωνία να φθάσει στο σημείο να υπερβεί, να «καταστρέψει» μέσα της και στο φαντασιακό της την υπάρχουσα μορφή εξουσίας, δηλαδή την αλλοτριωτική, την κρατική, και να διεκδικήσει τη δημοκρατική μορφή της.
Ο Μάης ήταν γιορτή. Γιορτή της συμμετοχής, του πάθους και της δράσης. Η Αρεντ έλεγε για τα κινήματα της δεκαετίας του ’60: «Το πρώτο πράγμα που μου κάνει εντύπωση είναι ο προσανατολισμός του κινήματος προς τη δράση, η χαρά που ενυπάρχει μέσα σε αυτή τη δράση, η βεβαιότητα του ατόμου ότι είναι ικανό να αλλάξει τα πράγματα μόνο με τις δικές του προσπάθειες. Η χαρά λοιπόν, κύριο συστατικό της γιορτής, η χαρά της δράσης, ήταν αυτό που έφερε ο Μάης και τα άλλα κινήματα.
Οι εξεγέρσεις γίνονται για θεμελιώδεις αρχές και πολύτιμες αξίες. Ο Αριστοτέλης το εκφράζει πολύ καλά: «Γίγνονται μεν ουν αι στάσεις ου περί μικρών αλλ’ εκ μικρών, στασιάζουσι δε περί μεγάλων».
Ετσι και η ελευθερία, η ισότητα, η δικαιοσύνη, η αυτοκυβέρνηση, η αυτοδιαχείριση, η άμεση δημοκρατία και η αυτονομία έχουν εκφρασθεί από πολιτικά και κοινωνικά κινήματα (και από τον Μάη του ’68), άρα είναι κοινωνικά και πολιτικά προστάγματα, δεν είναι ουτοπίες.
Τα άτομα που αγωνίζονται και διακινδυνεύουν δεν πιστεύουν σε μια ιδανική κοινωνία ούτε προτείνουν μία ιδεατή πολιτεία χωρία προβλήματα και αντιφάσεις, και ασφαλώς δεν επιδιώκουν να «πραγματοποιήσουν την ουτοπία», αλλά μία πιο δίκαιη κοινωνία, καλύτερη από αυτή που βιώνουν.
Αποτιμώντας τον Μάη, ας σημειώσουμε ότι αυτός «συμπύκνωσε» μια ολόκληρη εποχή, μια σύντομη αλλά καθοριστική περίοδο της σύγχρονης ανθρωπότητας. Συγχρόνως σηματοδότησε και μια καμπή της ιστορίας, γιατί ο κόσμος πριν και μετά δεν είναι ο ίδιος. Με αυτήν ακριβώς την έννοια πρέπει να εξεταστεί: «ως ένα εμβληματικό γεγονός και ένα ιστορικό ορόσημο». Γιατί ο Μάης είναι εμβληματικό γεγονός και ιστορικό ορόσημο
