ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ

Εξωδικαστικός Μηχανισμός Ρύθμισης – Μια πολύφερνη νύφη

εξωδικαστικός-μηχανισμός-ρύθμισης-503608

Της Στέλλας Χαραλαμπίδου, Δικηγόρου – Διαπιστευμένης διαμεσολαβήτριας

Από τα δημοσιεύματα και την τηλεόραση πληροφορήθηκαν οι δανειολήπτες, οι οφειλέτες και γενικά οι εκτεθειμένοι σε οικονομικές συναλλαγές οι οποίες τους έφεραν, με τη σημερινή πραγματικότητα, αντιμέτωπους με την αδυναμία κάλυψης οικονομικών υποχρεώσεων, ότι ήδη έχει ξεκινήσει η λειτουργία του νέου εξωδικαστικού μηχανισμού ρύθμισης οφειλών (Ν. 4738/2020) και στη σχετική πλατφόρμα έχουν υποβληθεί σχετικές αιτήσεις.

Ο νέος αυτός μηχανισμός εμφανίζεται σαν πανάκεια. Υπόσχεται έως 240 δόσεις προς το Δημόσιο και τους Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης και έως 420 δόσεις προς τους Χρηματοδοτικούς Φορείς.

Μένει να δούμε ποιοι και πόσοι θα κατορθώσουν τελικά να ενταχθούν στις ρυθμίσεις του και πόσοι θα καταφέρουν εντέλει να τις εξυπηρετήσουν.

Το εύλογο ερώτημα είναι αν είναι το συγκεκριμένο νομοθετικό πλαίσιο ένα νέο πλαίσιο ρύθμισης οφειλών ή απλώς μία αναδιαμόρφωση του προηγούμενου εξωδικαστικού μηχανισμού (Ν. 4469/2017), ο οποίος υπήρξε αρκούντως αναποτελεσματικός και προβληματικός στην αληθή επίλυση της ουσίας του προβλήματος του συνόλου των οφειλετών.

Στο κείμενο που ακολουθεί δίνονται απαντήσεις σε εύλογα ερωτήματα, και καταγράφονται οι θετικές βελτιώσεις του νόμου, αλλά και τα αρνητικά –προβληματικά ζητήματα, ώστε να φωτιστούν τα «σκοτεινά» σημεία, αυτά που ο κάθε οφειλέτης πρέπει να λάβει υπόψη του πριν υποβάλλει την αίτησή του.

1/ Ποια χρέη ρυθμίζονται;

Θετικό

Οι οφειλές στο Δημόσιο και τους Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης μπορούν να ρυθμισθούν σε έως και 240 δόσεις, ενώ για τις Τραπεζικές οφειλές οι δόσεις μπορούν να φτάσουν και τις 420.

Αν κάποιος οφείλει μόνο στο Δημόσιο μπορεί να υποβάλλει αίτηση για να ρυθμίσει.

Αρνητικό

Αν κάποιος οφείλει σε Δημόσιο και Τράπεζες δεν μπορεί να επιλέξει ποια οφειλή θα ρυθμίσει: η ρύθμιση γίνεται για το σύνολο των οφειλών του.

Περαιτέρω, να τονιστεί ότι δεν μπορεί να υποβάλει αίτηση για υπαγωγή στη διαδικασία εξωδικαστικής ρύθμισης οφειλών, αν το 90% των συνολικών οφειλών σε χρηματοδοτικούς φορείς (Τράπεζες), στο Δημόσιο και στους Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης οφείλεται σε έναν χρηματοδοτικό φορέα (π.χ. συνολική οφειλή σε Τράπεζες και Δημόσιο 100.000 € με οφειλή προς τη μία Τράπεζα 90.000 €) ή το σύνολο των οφειλών δεν υπερβαίνει το ποσό των δέκα χιλιάδων (10.000) ευρώ.

2/ Υποβάλλει ο οφειλέτης πρόταση ρύθμισης;

Θετικό

Στην αίτηση που υποβάλλει ο Οφειλέτης πλέον δεν θα συμπεριλαμβάνεται, ως προαπαιτούμενο για την υποβολή της, η πρόταση αποπληρωμής. Δηλαδή, πλέον, η αίτησή του θα είναι επί της ουσίας μία απλή γνωστοποίηση προς τους Πιστωτές ότι επιθυμεί την ρύθμιση των οφειλών του χωρίς ενεργά από τη μεριά του να ζητάει κάποια συγκεκριμένη ρύθμιση, καθώς η εμπειρία έδειξε ότι οι οφειλέτες δεν μπορούσαν να καταρτίσουν προτάσεις που να πληρούν τις προϋποθέσεις της νομοθεσίας

Αρνητικό

Όμως εδώ τίθεται το ζήτημα, πώς μπορούν οι Τράπεζες και το Δημόσιο να γνωρίζουν εξατομικευμένα σε κάθε περίπτωση οφειλέτη ποια ρύθμιση μπορεί αυτός να υποστηρίξει, ενώ περαιτέρω ο νόμος δίνει στις Τράπεζες το δικαίωμα να απορρίψουν την αίτηση και να μην καταθέσουν πρόταση ρύθμισης. Να σιωπήσουν απλώς δηλαδή κι έτσι η πρόταση να πέσει στο κενό, κάτι που γίνονταν κατά κόρον με τον προηγούμενο εξωδικαστικό

3/Ποιος αποφασίζει για τον αριθμό των δόσεων;

Θετικό

Σημαντική αλλαγή στο νόμο είναι ότι πλέον για τη διαμόρφωση της πρότασής τους για τη ρύθμιση των οφειλών το Δημόσιο και οι Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης χρησιμοποιούν υπολογιστικό εργαλείο. Επιπρόσθετα, πλέον το Δημόσιο και οι Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης θα αποδέχονται αυτόματα κάθε πρόταση ρύθμισης από την μεριά των Χρηματοδοτικών Φορέων (Τράπεζες), η οποία θα έχει προταθεί από τους Χρηματοδοτικούς Φορείς, αλλά θα έχει προκύψει από την χρήση του συγκεκριμένου υπολογιστικού εργαλείου.

4/Εχει γραφειοκρατία η διαδικασία;

Θετικό

Περιέχει κατά βάση ηλεκτρονικές διαδικασίες που δεν απαιτούν την υποβολή εγγράφων, αφού δίνοντας αρχικά τη συναίνεσή του ο οφειλέτης αίρεται το τραπεζικό και φορολογικό απόρρητο (σε Ελλάδα και εξωτερικό) και γίνεται αυτόματη αναζήτηση στοιχείων.

Αρνητικό

α/ Τα δεδομένα που συλλέγονται παραμένουν στη βάση δεδομένων της Ειδικής Γραμματείας Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους: ακόμα κι αν η υποβολή της αίτησης δεν οδηγήσει σε ρύθμιση οφειλής, κάτι που είναι πολύ πιθανό, καθώς οι Τράπεζες δεν έχουν υποχρέωση να υποβάλλουν πρόταση, τα προσωπικά δεδομένα του οφειλέτη θα παραμείνουν για 3 χρόνια στη βάση δεδομένων.

β/ η αίτηση πρέπει να συνοδεύεται από πλήρη κατάλογο κινητών και ακινήτων και πλήρη περιγραφή βαρών και εξασφαλίσεων (είδος, ποσό, σειρά, δημόσιο βιβλίο), όχι μόνο του αιτούντος, αλλά και του-ης συζύγου και εξαρτώμενων μελών και είναι στοιχεία που απαιτούν σχετικό έλεγχο από δικηγόρο σε Υποθηκοφυλακεία και Κτηματολόγιο, γεγονός που δημιουργεί πρόσθετη δαπάνη .

5/Υπάρχει κίνδυνος πλειστηριασμών;

Θετικό

Από την υποβολή της αίτησης και μέχρι την ολοκλήρωση της διαδικασίας αναστέλλονται τα αναγκαστικά μέτρα και η συνέχιση της διαδικασίας αναγκαστικής εκτέλεσης

Αρνητικό

Η αναστολή δεν καταλαμβάνει τη διενέργεια πλειστηριασμού, ο οποίος έχει προγραμματισθεί εντός τριών μηνών από την ημερομηνία υποβολής της αίτησης, αλλά και διαδικαστικές προπαρασκευαστικές πράξεις: πράγμα που σημαίνει ότι παρά την υποβολή αίτησης, μπορεί να επιβληθεί κατάσχεση.

6/ Εχει δυνατότητα διαπραγμάτευσης ο οφειλέτης;

Θετικό

Στην περίπτωση που μετά την υποβολή της αίτησης ο οφειλέτης λάβει πρόταση, μπορεί εντός δέκα ημερών να υποβάλλει αίτημα διαμεσολάβησης: είναι ένα πραγματικά χρήσιμο «εργαλείο», καθώς ο οφειλέτης έχει τη δυνατότητα με την παρουσία ενός τρίτου, ουδέτερου προσώπου, το διαμεσολαβητή, να προβεί σε συζητήσεις και να διαμορφώσει ρύθμιση προσαρμοσμένη στα δικά του δεδομένα.

Αρνητικό

Απόκειται στη βούληση και τη διακριτική ευχέρεια των χρηματοδοτικών φορέων (Τραπεζών) να δεχτούν τη σχετική πρόταση. Και ερωτάται πλέον στο σημείο αυτό: όταν οι τράπεζες δεν υποχρεώνονται από το νόμο, θα προσέλθουν σε ένα τραπέζι συζητήσεων με τον οφειλέτη για να διαπραγματευτούν; Να επισημάνω ότι οι Τράπεζες ευκολότερα διαπραγματεύονται «μεγάλα» δάνεια, τα οποία δεν έχουν επαρκείς εξασφαλίσεις (υποθήκες και εγγυήσεις που να καλύπτουν την οφειλή).

7/ Προβλέπεται κούρεμα οφειλών;

το πλαίσιο της εξωδικαστικής ρύθμισης οφειλών επιτρέπεται το «κούρεμα» του χρέους είτε από τις τράπεζες είτε από το Δημόσιο, το οποίο (Δημόσιο) μάλιστα, εφόσον επιτευχθεί συμφωνία με τις τράπεζες, «υποχρεώνεται» να ακολουθήσει τη συμφωνία. Όμως, οι Τράπεζες ελεύθερα, χωρίς κάποια πρόβλεψη μπορούν να «κουρέψουν» την οφειλή.

8/Είναι χρονοβόρα η διαδικασία;

Θετικό

Η όλη διαδικασία της ρύθμισης ολοκληρώνεται υποχρεωτικά εντός δύο μηνών από την υποβολή της αίτησης.

Αρνητικό

Η αίτηση ρύθμισης είναι ουσία αίτημα ένταξης σε προπτωχευτικό στάδιο.

9/ Τι σημαίνει προπτωχευτικό στάδιο;

Σε περίπτωση που η αίτηση δεν οδηγήσει σε ρύθμιση οφειλών, τότε μπορούν οι πιστωτές υποβάλλουν αίτηση πτώχευσης, εφόσον πληρούνται οι προϋποθέσεις του νόμου: ο οφειλέτης βρίσκεται σε μόνιμη παύση πληρωμών, δεν καταβάλλει δηλαδή τις ληξιπρόθεσμες οφειλές του προς το Δημόσιο, τις Τράπεζες και τα ασφαλιστικά ταμεία, σε ύψος τουλάχιστον 40 % των συνολικών ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεών του, για χρονικό διάστημα 6 μηνών. Και σύμφωνα με το νέο νόμο δεν πτωχεύει μόνον ο έμπορος, αλλά και τα φυσικά πρόσωπα, πράγμα που δεν είναι απαραίτητα αρνητικό. Σε πολλές περιπτώσεις η πτώχευση είναι μία καλή επιλογή, καθώς δίνει τη δυνατότητα μηδενισμού των οφειλών και επανεκκίνησης, αφού όμως ρευστοποιηθεί όλη η ακίνητη περιουσία.

Βασικό συμπέρασμα από τα ανωτέρω: έστω ότι ο καλόπιστος οφειλέτης υποβάλλει αίτηση για να υπαχθεί στη ρύθμιση. Ουδείς όμως υποχρεώνει τις Τράπεζες να υποβάλλουν πρόταση ρύθμισης και έτσι η αίτηση πέφτει στο κενό. Επιπλέον, τα προσωπικά δεδομένα (οφειλέτη και συζύγου) νόμιμα συλλέγονται και διατηρούνται στη σχετική βάση δεδομένων για τα επόμενα τρία χρόνια, ενώ η υποβολή της αίτησης ρύθμισης εντάσσεται στην προπτωχευτική διαδικασία και δύναται υπό προϋποθέσεις να ανοίξει τους «ασκούς» της πτώχευσης, με τα θετικά και αρνητικά αυτής.

Είναι πολύ νωρίς βέβαια για να βγουν οριστικά συμπεράσματα. Έγιναν πράγματι προσπάθειες να γίνουν ουσιαστικές παρεμβάσεις για να αντιμετωπιστούν οι παθογένειες και αδυναμίες του προηγούμενου νομικού πλαισίου. Όμως, τα ζητήματα που είναι ακόμη ανοιχτά είναι πολλά και αναμένουμε πλειάδα διευκρινιστικών εγκυκλίων, όπως είχαν βγει και για το προηγούμενο πλαίσιο. Η βάση όμως και το πνεύμα του νομοθετήματος φαίνεται να έχει παραμείνει η ίδια, ενώ το πολυπόθητο κούρεμα οφειλών θα συναντάται σε ακόμη πιο σπάνιες περιπτώσεις.

Δυστυχώς, η «ελευθερία» κίνησης των Τραπεζών παραμένει μεγάλη και πλέον με ευχολόγια κυρίως ευελπιστούμε ότι θα συμμετάσχουν ενεργά στη διαδικασία αυτή, διότι δεν υποχρεούνται να υποβάλλουν πρόταση ρύθμισης της οφειλής όταν ο οφειλέτης υποβάλλει την αίτησή του. Ουσία δηλαδή η επιτυχία και αυτού του νόμου αφήνεται στις Τράπεζες. Και παραμένει αναπάντητο το ερώτημα:

Γιατί πρέπει ο «λογαριασμός» και αυτήν τη φορά να πληρωθεί μόνον από τους οφειλέτες; Γιατί φταίει μόνον ο οφειλέτης για τα δάνεια που οι Τράπεζες απλόχερα και πολλές φορές με πίεση προσέφεραν; Μην ξεχνάμε ότι τα χρέη που επιδιώκει να ρυθμίσει ο νέος αυτός νόμος είναι τα χρέη της οικονομικής κρίσης της προηγούμενης δεκαετίας, για την οποία κρίση το «μάρμαρο» συνεχίζουν και το πληρώνουν οι ιδιώτες.

Οψόμεθα και διατηρούμε πάντα θετική διάθεση, με πάσα, όμως, επιφύλαξη.

Εγγραφείτε στο Newsletter του Ταχυδρόμου