Της Ελενας Αντωνοπούλου
Στο Αφγανιστάν συνεχίζεται η επέλαση των Ταλιμπάν, οι οποίοι από την αποχώρηση των συμμαχικών δυνάμεων την Πρωτομαγιά μέχρι σήμερα έχουν καταλάβει αρκετές επαρχιακές πόλεις και ελέγχουν τουλάχιστον 160 από τις συνολικά 407 περιφέρειες της χώρας. Προχθές Κυριακή Αφγανοί αντάρτες κατέλαβαν την πόλη Κουντούζ, την τέταρτη σε πληθυσμό επαρχιακή πόλη της χώρας, με ιδιαίτερη στρατηγική σημασία λόγω της γεωγραφικής της θέσης.
Συγκλονισμένη από την ταχύτατη επέλαση των Ταλιμπάν δήλωσε Γερμανίδα υπουργός: «Πολεμήσαμε εκεί με τους συμμάχους, Γερμανοί στρατιώτες έχασαν τη ζωή τους». Η υπουργός διαβεβαίωσε ωστόσο ότι παρά την αποχώρηση της γερμανικής δύναμης από τη χώρα, η Γερμανία θα «συνεχίσει να κάνει πολλά για το Αφγανιστάν» και αναφέρθηκε μεταξύ άλλων στο πρόγραμμα μεταφοράς στη Γερμανία Αφγανών, οι οποίοι εργάστηκαν για τον γερμανικό ομοσπονδιακό στρατό, μαζί με τις οικογένειές τους. Από αυτούς ήδη έχουν φθάσει 1.700 στη Γερμανία.
Σύμφωνα με το γερμανικό υπουργείο Εξωτερικών μέχρι σήμερα έχουν εκδοθεί περίπου 2.400 βίζες. Προς το παρόν ωστόσο περίπου 1.000 Αφγανοί και συγγενείς τους παραμένουν στο Αφγανιστάν περιμένοντας την έκδοση βίζας που θα τους επιτρέψει να έρθουν στη Γερμανία. Όμως η διαδικασία έκδοσης καθυστερεί μιας και η γερμανική πρεσβεία στην Καμπούλ παραμένει κλειστή για λόγους ασφαλείας.
Ο λοχαγός Μάρκους Γκρότιαν, επικεφαλής του δικτύου για τους Αφγανούς εργαζόμενους στο γερμανικό στρατό, θεωρεί ότι το γερμανικό υπουργείο Εξωτερικών έπρεπε να κάνει περισσότερα για εκείνους που συνέβαλλαν καθοριστικά στην επιτυχία της γερμανικής αποστολής στο Αφγανιστάν. Σημειώνει ότι εδώ και δύο περίπου μήνες δεν έχει εκδοθεί νέα βίζα: «Αν λάβουμε υπόψη ότι η διαδικασία έκδοσης διαρκεί τρεις, στη καλύτερη περίπτωση, δύο μήνες γίνεται σαφές σε ποια δραματική κατάσταση βρίσκονται οι εν λόγω Αφγανοί και οι συγγενείς τους». Προσθέτει μάλιστα ότι μέχρι να ολοκληρωθεί η διαδικασία οι Ταλιμπάν θα ελέγχουν ακόμα μεγαλύτερα τμήματα της χώρας.
Η κατάσταση στο Αφγανιστάν είναι τραγική. Αρκεί να αναλογιστούμε ότι σύμφωνα με τον συντονιστή ανθρωπιστικής βοήθειας για την προστασία του πληθυσμού των Ηνωμένων Εθνών στο Αφγανιστάν Μάρτιν Γκρίφιθς μόνο τον Ιούλιο οι τραυματίες και οι νεκροί σε επιθέσεις στις επαρχίες Χελμάντ, Κανταχάρ και Χεράτ ξεπέρασαν τους 1.000.
Η σκληρότητα και αποφασιστικότητα των ισλαμιστών μαχητών γίνεται εμφανής και από την επίθεση στους χώρους φιλοξενίας του αφγανού υπουργού Άμυνας Μπισμιλά Μοχαμέντι στο κέντρο της Καμπούλ κατά τη διάρκεια της οποία έχασαν τη ζωή τους 13 άνθρωποι, ενώ οι τραυματίες ξεπέρασαν τους 20. Ο Αφγανός υπουργός, ο οποίος ανέλαβε τα καθήκοντά του μόλις τον περασμένο Ιούνιο, επέζησε. Οι επιθέσεις εναντίον υψηλόβαθμων κυβερνητικών αξιωματούχων ωστόσο συνεχίζονται. Την περασμένη Παρασκευή δολοφονήθηκε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Νταβά χαν Μεναπάλ κατά τη διάρκεια της προσευχής.
Ας σημειωθεί ότι το πρώτο εξάμηνο του 2021 τα περισσότερα θύματα μεταξύ του άμαχου πληθυσμού προκλήθηκαν από αυτοσχέδιους εκρηκτικούς μηχανισμούς. Στη δεύτερη θέση έρχονται οι παράπλευρες απώλειες ενόπλων συγκρούσεων και στην τρίτη οι εκτελέσεις από «αντικυβερνητικές δυνάμεις».
Ο Μάρκους Γκρότιαν, επικεφαλής του δικτύου για τους Αφγανούς εργαζόμενους στον γερμανικό στρατό, θεωρεί ότι το Βερολίνο θα πρέπει να δρομολογήσει και τη μεταφορά επιπλέον 2.000 Αφγανών, οι οποίοι εργάζονταν μέχρι το 2018 για το γερμανικό υπουργείο Εξωτερικών, αλλά και το υπουργείο Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης. Τα άτομα αυτά, όπως και όσοι εργάζονταν ως μάγειρες, οδηγοί ή άλλο βοηθητικό προσωπικό δεν έχουν ωστόσο κανένα «δικαίωμα» σε έκδοση βίζας. Για τον γερμανό λοχαγό είναι σαφές ότι η ζωή αυτών των ανθρώπων κινδυνεύει, μιας και οι Ταλιμπάν θεωρούν προδότες όλους όσους συνεργάστηκαν με τις στρατιωτικές δυνάμεις της Δύσης.
Η ισχύς των κυβερνητικών δυνάμεων και των Ταλιμπάν
Διαθέτοντας μια μεγαλύτερη δύναμη, που αριθμεί στα χαρτιά τουλάχιστον 300.000 άνδρες (στρατός, αεροπορία και αστυνομία), η κυβέρνηση του Αφγανιστάν θα έπρεπε θεωρητικά να έχει το πάνω χέρι στις συγκρούσεις, αλλά η πραγματικότητα είναι πολύ διαφορετική. Οι Ενοπλες Δυνάμεις έχουν μακρά ιστορία μεγάλων προβλημάτων με υψηλό αριθμό απωλειών, αυτομολήσεις και διαφθορά, με ορισμένους διεφθαρμένους διοικητές να τσεπώνουν τους μισθούς «στρατιωτών-φαντασμάτων».
Στην τελευταία έκθεση που υπέβαλε στο Κογκρέσο των ΗΠΑ ο ειδικός γενικός επιθεωρητής για το Αφγανιστάν, εξέφρασε «σοβαρές ανησυχίες για τις διαβρωτικές επιπτώσεις της διαφθοράς και την αμφισβητήσιμη ακρίβεια των στοιχείων για την πραγματική ισχύ των κυβερνητικών δυνάμεων», ενώ ο Τζακ Γουάτλινγκ της βρετανικής δεξαμενής σκέψης Royal United Services Institute σημειώνει ότι ούτε οι Ενοπλες Δυνάμεις του Αφγανιστάν γνωρίζουν επακριβώς πόσους άνδρες διαθέτουν, πέραν των δυσκολιών που αντιμετωπίζουν να διατηρήσουν τον εξοπλισμό τους και υψηλό το ηθικό του στρατού. Πολλοί στρατιώτες στέλνονται συχνά σε περιοχές που δεν έχουν συγγενείς ή γνωστούς, ένας από τους λόγους που εξηγεί πιθανώς γιατί εγκαταλείπουν τόσο γρήγορα και αμαχητί τις θέσεις τους.
Από την άλλη πλευρά, η ισχύς των Ταλιμπάν είναι ακόμη δυσκολότερο να εκτιμηθεί. Σύμφωνα με εκτιμήσεις του αμερικανικού Κέντρου Καταπολέμησης της Τρομοκρατίας της στρατιωτικής ακαδημίας του Γουέστ Πόιντ, εκτιμάται ότι οι Ταλιμπάν διαθέτουν έναν πυρήνα 60.000 μαχητών, αριθμός που μπορεί να υπερβαίνει τις 200.000 με την προσθήκη υποστηρικτών και άλλων παραστρατιωτικών οργανώσεων. Όπως αναφέρει, ωστόσο, στο BBC ο δρ Μάικ Μάρτιν, πρώην αξιωματικός των βρετανικών Ενόπλων Δυνάμεων, οι Ταλιμπάν θυμίζουν περισσότερο «έναν χαλαρό συνασπισμό», ενώ η κυβέρνηση του Αφγανιστάν σπαράσσεται από τοπικά παραταξιακά κίνητρα και η ιστορία της χώρας δείχνει πως οικογένειες, φυλές ακόμη και κυβερνητικοί αξιωματούχοι άλλαξαν στρατόπεδο όχι μόνο για τα χρήματα, αλλά και για λόγους επιβίωσης.
Η πρόσβαση των Ταλιμπάν σε οπλισμό
Η αφγανική κυβέρνηση θα έπρεπε θεωρητικά να υπερτερεί των Ταλιμπάν τόσο σε οπλισμό όσο και σε χρηματοδότηση, αφού έχει λάβει δισεκατομμύρια δολάρια για τον εξοπλισμό και τους μισθούς των στρατιωτών κυρίως από τις ΗΠΑ.
Σύμφωνα με την πρόσφατη έκθεση του ειδικού γενικού επιθεωρητή για το Αφγανιστάν, έχουν δαπανηθεί πάνω από 88 δισ. δολάρια για την ασφάλεια του Αφγανιστάν, αλλά, όπως σημείωνε, «από την έκβαση των μαχών στο έδαφος θα δοθεί η απάντηση κατά πόσο αξιοποιήθηκαν σωστά τα χρήματα αυτά».
Η πολεμική αεροπορία του Αφγανιστάν θα έπρεπε επίσης να αποτελεί ατού για την κυβέρνηση, αλλά αντιμετωπίζει μεγάλα προβλήματα στη συντήρηση και την επάνδρωση των 211 αεροσκαφών της, καθώς οι Ταλιμπάν στοχοποιούν εσκεμμένα τους πιλότους, και αδυνατεί να παράσχει επαρκή υποστήριξη από αέρος στις δυνάμεις στο έδαφος, εξ ου και η πρόσφατη εμπλοκή αμερικανικών μαχητικών σε συγκρούσεις σε πόλεις .
Από την άλλη, οι Ταλιμπάν αξιοποιούν συχνά τα έσοδα από το λαθρεμπόριο ναρκωτικών, αν και έχουν και εξωτερική υποστήριξη, κυρίως από το Πακιστάν. Πρόσφατα κατάφεραν να βάλουν στο χέρι όπλα και εξοπλισμό από τις αφγανικές δυνάμεις ασφαλείας, ανάμεσά τους οπλοπολυβόλα, συστοιχίες πυροβολικού, οβίδες και οχήματα Humvee.
Σημειωτέον ότι υπήρχαν άφθονα όπλα στη χώρα από την εποχή της σοβιετικής εισβολής και οι Ταλιμπάν έχουν αποδείξει ότι ακόμη και με λιγοστά μέσα και καλή γνώση του εδάφους μπορούν να επικρατήσουν έναντι υπέρτερων δυνάμεων.
Η κατάσταση είναι εξαιρετικά κρίσιμη και ήδη έχει ξεκινήσει η αποσταθεροποίηση στην περιοχή.
