ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ

Γιατί τα μικρά παιδιά μαθαίνουν ξένες γλώσσες γρηγορότερα και καλύτερα  

γιατί-τα-μικρά-παιδιά-μαθαίνουν-ξένες-398656

Του Δημήτρη Αντωνίου,

Καθηγητή Αγγλικής Β.Α.,

Kατόχου Masters Παιδαγωγικής και Γλωσσολογίας

aglo.academia@gmail.com

Πολύχρονη επιστημονική κατάρτιση, μακρόχρονη εμπειρία, επιστημονικές παρατηρήσεις, αλλά και συστηματικές μελέτες και εφαρμογές έχουν αποδείξει, πέραν από οποιαδήποτε αμφιβολία και αμφισβήτηση, ότι: Α) Η διδασκαλία των ξένων γλωσσών απαιτεί ορισμένες προϋποθέσεις και κριτήρια στα οποία οι διδάσκοντες ή διδάσκουσες, πρέπει απαρέγκλιτα να ανταποκρίνονται, και Β) Τα μικρά παιδιά μαθαίνουν ξένες γλώσσες γρηγορότερα και καλύτερα. Στο παρελθόν, όχι και πολύ απώτερο, και βέβαια τοπικά, εκατοντάδες μικροί μαθητές, 11, 12 και 13 ετών αποκτούσαν τίτλους γλωσσομάθειας τα γνωστά Lower και Proficiency και το σημαντικότερο, αρκετά χρόνια αργότερα οι ίδιοι μαθητές μιλούν ακόμα και σήμερα τη δεύτερη γλώσσα σαν τη μητρική τους. Για την ιστορία (for the record) υπάρχουν κατάλογοι εκατοντάδων μικρών μαθητών, με τις ηλικίες τους, ονόματα και φωτογραφίες τους που δημοσιεύονταν στον τοπικό τύπο, ώστε η γνησιότητα και αυθεντικότητα των αποτελεσμάτων να μην αποτελεί αντικείμενο αμφισβήτησης και διερεύνησης.

Τι ήταν όμως το μυστικό ή συνταγή αυτής της επιτυχίας και αυτών των αποτελεσμάτων; Τα ολιγομελή και ομοιογενή τμήματα, η συνεχής χρήση της Αγγλικής και η απόλυτη έλλειψη της μητρικής γλώσσας από την πρώτη στιγμή που οι μαθητές γίνονταν δεκτοί στα εκπαιδευτήρια, οδηγούσαν στα αναφερόμενα αποτελέσματα. Η συνεχής ταξινόμηση και αξιολόγηση των μαθητών ώστε να εξασφαλίζεται η ομοιογένεια των τμημάτων, κατ’ αυτόν τον τρόπο η πρόοδος για όλους τους μαθητές ενός τμήματος ήταν σχεδόν ομοιόμορφη ή απόλυτα ομοιόμορφη.

Η Δανειστική Βιβλιοθήκη. Τα εκπαιδευτήρια διέθεταν μια πλήρη βιβλιοθήκη με 1.500 βιβλία Αγγλικών για όλα τα επίπεδα, για όλες τις ηλικίες και κυρίως για όλα τα ενδιαφέροντα. Κάθε βιβλίο συνοδευόταν από μία περίληψη ότι αφορούσε το περιεχόμενο του βιβλίου. Επιπλέον χιλιάδες άλλα βιβλία γενικού και ειδικού ενδιαφέροντος ήταν στη διάθεση τόσο των μαθητών όσο και των εκπαιδευτικών. Στο σύνολό της η βιβλιοθήκη διέθετε μερικές χιλιάδες βιβλία, περιοδικά, εγκυκλοπαίδειες και το σημαντικότερο μία βιβλιοθηκάριο που ήταν προθυμότατη και ευγενική να εξυπηρετήσει όλους τους αναγνώστες, μικρούς και μεγάλους.

Πώς λοιπόν πρέπει να διδάσκονται τα Αγγλικά προφανώς και άλλες γλώσσες σε παιδιά μικρής ή και πολύ μικρής ηλικίας; Καθώς βλέπετε, συγκεκριμενοποιούμε το θέμα στα μικρά παιδιά, ώστε να είμαστε πιο σαφείς. Άλλωστε ένα σωστό και αξιόπιστο πρόγραμμα πρέπει να είναι πολύ συγκεκριμένο και να μην πλατειάζει σε γενικότητες, εικασίες, αοριστολογίες και θεωρίες. Οι θεωρίες πρέπει να ανταποκρίνονται στην εφαρμογή, διαφορετικά είναι απλές εικασίες και λόγια οποιουδήποτε.

Η διδασκαλία των ξένων γλωσσών πρέπει να αρχίζει από πολύ μικρή ηλικία, ακόμη και προσχολική, αρκεί να χρησιμοποιείται η σωστή μέθοδος, τα σωστά βιβλία ή άλλα μέσα διδασκαλίας αλλά κυρίως οι σωστοί και κατάλληλα καταρτισμένοι εκπαιδευτικοί. Οι πλέον κατάλληλοι για αυτό το επίπεδο είναι οι νηπιαγωγοί, εφόσον έχουν υποστεί την πρέπουσα και κατάλληλη εκπαίδευση, η οποία θα πρέπει να περιλαμβάνει πρωτίστως: τέλεια άρθρωση και προφορά της ξένης γλώσσας.

Γιατί η μικρή ηλικία. Ο άνθρωπος από τη φύση του είναι το πλέον μιμητικό πλάσμα στον κόσμο και η απόκτηση της γλώσσας είναι από τις πρώτες δεξιότητες που αποκτά. Με όση ευχέρεια μαθαίνει τη μητρική του γλώσσα ένα παιδί, με την ίδια ακριβώς ευχέρεια μπορεί να μάθει και μια άλλη γλώσσα. Στα σπίτια όπου ομιλούνται δύο γλώσσες, τα παιδιά μαθαίνουν ταυτόχρονα δύο γλώσσες χωρίς να το συνειδητοποιούν, αρκεί, και πρέπει να τονισθεί, ότι οι δύο γλώσσες να μην μιλιούνται ταυτόχρονα και από τους δυο γονείς, δηλ. η μαμά θα μιλάει μια γλώσσα και ο μπαμπάς θα μιλάει μια άλλη. Το παιδί θα μάθει να χρησιμοποιεί την κατάλληλη γλώσσα, ανάλογα σε ποιον απευθύνεται. Οι διάφορες θεωρίες και μύθοι ότι δηλαδή το παιδί θα μπερδευτεί με τις δύο γλώσσες είναι απλά μύθοι και δεν έχουν καμία επιστημονική τεκμηρίωση.

Προφορά – άρθρωση και μικρή ηλικία. Όταν αναφερόμαστε στην έμφυτη ικανότητα παιδιών να μιμούνται, εξυπακούεται πως μπορούν να υιοθετούν και την οποιαδήποτε προφορά σε οποιαδήποτε γλώσσα.

Τα παιδιά αρχίζουν να καταλαβαίνουν ό,τι ακούνε πολύ ενωρίτερα από τότε που αρχίζουν να μιλούν. Πριν ακόμα τα παιδιά πάνε στα νήπια, καταλαβαίνουν πάρα πολύ περισσότερα πράγματα από ότι μπορούν να αρθρώσουν. Εφόσον τα παιδιά εκτεθούν σε δύο γλωσσικά περιβάλλοντα θα μπορούν κάλλιστα να ανταποκρίνονται ανάλογα, χωρίς να συνειδητοποιούν τη διαφορά του ενός ή του άλλου περιβάλλοντος.

Εφαρμόζοντας ένα πρόγραμμα χωρίς τη χρήση της μητρικής γλώσσας τα παιδιά μυούνται στο να σκέπτονται απευθείας στην δεύτερη γλώσσα και να μην καταφεύγουν στη χρήση της μητρικής τους, που είναι ο αντίπαλος, και πολλές φορές ο εχθρός της δεύτερης γλώσσας. Δυστυχώς μερικοί πιστεύουν πως η μητρική γλώσσα είναι απαραίτητη προκειμένου να καταλαβαίνουν καλύτερα οι μαθητές. Αυτή η άποψη είναι τελείως εσφαλμένη και δεν υπάρχει καμία επιστημονική τεκμηρίωση.

Γλώσσα και παιδεία (culture). Οι δύο αυτές έννοιες είναι απόλυτα συνυφασμένες μεταξύ τους και η μία, δηλαδή η γλώσσα ενός λαού χωρίς την παιδεία είναι ελλιπής. Στη γλώσσα μας θεωρείται τελείως φυσιολογικό να πούμε, δωσ’ μου ένα ποτήρι νερό, κανένας γηγενής Αγγλόφωνος δεν θα διανοείτο να ζητήσει κάτι χωρίς να συνοδεύεται από το μπορώ ή μου επιτρέπεται να έχω ένα ποτήρι νερό. Οι Αγγλόφωνοι έχουν δύο ρήματα το can που σημαίνει μπορώ, έχω την ικανότητα, δηλαδή μπορώ να μιλάω αγγλικά, I can speak English, μπορώ να δακτυλογραφώ, I can type, και επίσης έχουν το may που σημαίνει άδεια, δηλαδή όταν κάνουμε έκκληση ή αν ζητούμε κάτι (request), May I use your phone please?, δηλαδή Μου επιτρέπετε να χρησιμοποιήσω το τηλέφωνό σας παρακαλώ;, May I speak to you please?, Μου επιτρέπετε να σας μιλήσω παρακαλώ; Καθώς βλέπετε το παρακαλώ είναι τελείως απαραίτητο να συνοδεύεται με οποιαδήποτε έκκληση (request).

Η γλώσσα και ο πολιτισμός ενός λαού, θα έπρεπε να διδάσκονται ταυτόχρονα, αλλά κανένας δεν μπορεί να διδάξει αυτό που ο ίδιος δεν γνωρίζει και βέβαια δεν έχει διδαχθεί. Συνήθως διδάσκουμε με τον τρόπο που διδαχθήκαμε και αν αυτός ήταν λάθος, εμείς απλά διαιωνίζουμε το λάθος.

Η υποκριτική στη διδασκαλία των ξένων γλωσσών είναι ένας άλλος τομέας που δυστυχώς είναι τελείως παραμελημένος. Μόνο μία φορά στα καλλιτεχνικά δρώμενα του Βόλου, κάποια εκπαιδευτήρια ανέβασαν ένα ολόκληρο έργο στο Δημοτικό Θέατρο στα Αγγλικά με μαθητές της Αγγλικής γλώσσας. Δυστυχώς δεν έχει παρατηρηθεί κάτι παρόμοιο για αρκετά χρόνια. Εξίσου παραμελημένη φαίνεται να είναι και η μουσική και το τραγούδι στη διδασκαλία των ξένων γλωσσών. Ξένη γλώσσα δεν σημαίνει μόνο προφορική ή γραπτή επικοινωνία σημαίνει διείσδυση σε όλους τους τομείς πολιτισμού και καθημερινότητας της άλλης γλώσσας.

Προσπαθήσαμε να παρουσιάσουμε μία διαφορετική προσέγγιση και μία πιο ολοκληρωμένη άποψη σε σχέση με την διδασκαλία και εκμάθηση μιας δεύτερης γλώσσας, εν προκειμένω της Αγγλικής. It is high time, καιρός είναι, όχι μόνο η πολιτεία αλλά και ο ιδιωτικός τομέας να υιοθετήσουν σύγχρονους τρόπους διδασκαλίας και εκμάθησης των ξένων γλωσσών.

Σχεδόν όλα τα αναφερόμενα στο κείμενο που προηγήθηκε κατά καιρούς εφαρμόσθηκαν και αποδείχθηκαν ωφέλημα τόσο γλωσσολογικά, όσο και παιδαγωγικά και πολιτισμικά. Με άλλα λόγια δεν πρόκειται για θεωρίες, ιδέες ή σκέψεις, αλλά για πράγματα που εφαρμόστηκαν και απέδωσαν.

Στην ξένη γλώσσα δεν είναι απαραίτητο να αποστηθίζουμε κανόνες γραμματικής και λεξιλόγιο, διότι τα παιδιά, μόλις δύο και τριών ετών, ξέρουν πληθώρα πραγμάτων, χωρίς ποτέ να τα έχουν διδαχθεί, απλά το είχαν ακούσει και αυτό είναι αρκετό.

Όσον αφορά τώρα τη διδασκαλία του λεξιλογίου, τα σύγχρονα βιβλία είναι τόσο κατατοπιστικά στα παραδείγματά τους, που η προσφυγή στη μητρική γλώσσα είναι περιττή. Τα παιδιά, με τα διάφορα Companions που συνοδεύουν τα βιβλία τους, στο σπίτι τους μπορούν να τα συμβουλεύονται, άλλωστε εκεί δεν μπορούμε και να τα απαγορεύσουμε, αλλά άλλο είναι να συμβουλεύονται τα Companions στο σπίτι τους και άλλο να μιλούν και να ακούν τη μητρική τους γλώσσα μέσα στην τάξη.

Αυτές οι ιδιαιτερότητες δεν δικαιολογούν την τακτική να αναγκάζονται οι μαθητές να αποστηθίζουν δεκάδες λέξεις σε κάθε μάθημα, προκειμένου να περάσουν στο τέλος κάποιας περιόδου κάποιες εξετάσεις για την απόκτηση κάποιων τίτλων γλωσσομάθειας.

Ενδέχεται να υπάρχουν αναγνώστες και κυρίως νηπιαγωγοί που θα ήθελαν διευκρινίσεις σχετικά με τα όσα έχουν γραφεί στο παρόν άρθρο, σε αυτή την περίπτωση μπορούν να απευθύνουν τις ερωτήσεις τους ή απορίες στο e-mail: [email protected] και ευχαρίστως να δώσουμε τις δέουσες απαντήσεις.

Εγγραφείτε στο Newsletter του Ταχυδρόμου