Του Ευθύμιου Ζιγγιρίδη
BEng MSc AMIEE MILT Συμβούλου Επενδύσεων
Η διεθνής εταιρεία διαχείρισης χαρτοφυλακίου Black Rock κατέγραψε και προέβλεψε, πρόσφατα, μία αρκετά ευνοϊκή εικόνα για την πορεία των επενδύσεων στη χώρα μας. Επιπλέον ανέφερε ότι η Ελλάδα σύντομα θα μπορεί να επωφεληθεί από το πρόγραμμα της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας προκειμένου να ωφεληθεί από χαμηλότοκα δάνεια.
Η εταιρεία Goldman Sachs περιέγραψε σε έκθεση της, ότι η Ελληνική Οικονομία παρουσιάζει σημεία σταθερότητας και στα πλαίσια αυτής της σταθερότητας η ανάπτυξη για το τρέχον έτος θα κυμανθεί σε μικρά νούμερα. Δύο από τους κύριους λόγους της μικρής ανάπτυξης είναι και η προβληματική κατάσταση του ελληνικού τραπεζικού συστήματος και η υψηλή φορολογία.
Οι τρείς μεγαλύτεροι οίκοι αξιολόγησης Moody’s, S. and P. και Fitch αναβάθμισαν την πιστοληπτική ικανότητα της Ελλάδας τον Ιούνιο, Ιούλιο και Αύγουστο αντιστοίχως. Οι οίκοι παρουσιάζουν την ελληνική οικονομία ως σταθερή με θετικές προοπτικές αφού πιστεύουν ότι οι ιδιωτικοποιήσεις καθώς και όλες οι δημοσιονομικές και λοιπές μεταρρυθμίσεις θα υλοποιηθούν όπως έχουν σχεδιαστεί. Συγκεκριμένα οι κύριοι λόγοι αναβάθμισης της πιστοληπτικής ικανότητας της Ελλάδας είναι:
1. Επιτυχής ολοκλήρωση της δεύτερης επανεξέτασης στο πλαίσιο του προγράμματος προσαρμογής της Ελλάδας. Πέραν του βραχυπρόθεσμου αντίκτυπου της δυνατότητας της Ελλάδας να αποπληρώσει τις επερχόμενες προθεσμίες, θεωρούμε ότι το πόρισμα της αναθεώρησης αποτελεί θετικό μήνυμα σχετικά με τη μελλοντική πορεία του προγράμματος, καθώς απαιτούσε από την ελληνική κυβέρνηση να νομοθετήσει ορισμένα σημαντικά μεταρρυθμιστικά μέτρα.
2. Βελτιωμένες δημοσιονομικές προοπτικές στο τέλος της δημοσιονομικής απόδοσης του 2016, που αναμένεται να οδηγήσουν σύντομα στην αντιστροφή της τάσης του δημόσιου χρέους της χώρας. Η κυβέρνηση κατέγραψε πρωτογενές πλεόνασμα άνω του 4% του ΑΕΠ κατά 2016 ευρώ έναντι στόχου 0,5% του ΑΕΠ. Η Moody’s αναμένει ότι ο δείκτης δημόσιου χρέους θα σταθεροποιηθεί φέτος στο 179% του ΑΕΠ και θα μειωθεί από το 2018 και μετά, λόγω των συνεχιζόμενων σημαντικών πρωτογενών πλεονασμάτων.
3. Τυχαία σημάδια σταθεροποίησης της οικονομίας. Ενώ είναι πολύ νωρίς για να καταλήξουμε στο συμπέρασμα ότι η οικονομική ανάπτυξη θα διατηρηθεί, οι οίκοι αξιολόγησης αναμένουν να σημειωθεί ανάπτυξη φέτος και μετά από τρία χρόνια στασιμότητας και σωρευτική απώλεια παραγωγής άνω του 27% από την έναρξη της κρίσης στην Ελλάδα.
Η αξιοπιστία των Οίκων ελέγχεται
Τρία είναι τα κυριότερα ζητήματα, που έχουν δημιουργήσει αμφιβολίες σχετικά με την αξιοπιστία των οίκων αξιολόγησης. Το ολιγοπώλιο των αξιολογητών, η έλλειψη ανεξαρτησίας και η έλλειψη προβλεψιμότητας.
Ειδικότερα,
Ι. Οι οίκοι αξιολόγησης Moody’s, Standard & Poor’s και Fitch κατέχουν περίπου το 90% της παγκόσμιας αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας, με τους δύο πρώτους να μοιράζονται περίπου το 80%. Η διάρρηξη αυτής της ολιγοπωλιακής κατάστασης αποτελεί νομοθετικό στόχο των Η.Π.Α. και της Ε.Ε., όπως κατωτέρω εκθέτουμε.
ΙΙ. O ρόλος των Οίκων εστιάζεται στη διαμεσολάβηση μεταξύ δανειστών-επενδυτών και όσων αναζητούν την άντληση κεφαλαίων. Οι αξιολογήσεις διακρίνονται σε αυτές που γίνονται κατόπιν παραγγελίας (με εντολή) και σε αυτεπάγγελτες (χωρίς εντολή). Ουσιαστικά, οι οίκοι αξιολόγησης πληρώνονται για την τελική έκθεση αξιολόγησης. Έχει παρατηρηθεί ότι αν ο αξιολογούμενος δυσαρεστηθεί από την αξιολόγηση δεν επανέρχεται ως πελάτης, μπορεί δε και να μην αποπληρώσει τις υπηρεσίες που έλαβε. Έτσι, η ευθύνη και η δεοντολογία των Οίκων κάμπτεται από την ανάγκη πληρωμής τους, αναδεικνύοντας ένα σοβαρό ζήτημα σύγκρουσης συμφερόντων και εν τέλει έλλειψης ανεξαρτησίας
ΙΙΙ. Η ασιατική κρίση του 1997 θεωρείται ως κατ’ εξοχήν απόδειξη της έλλειψης προβλεψιμότητας της επερχόμενης κρίσης, αφού οι οίκοι αξιολόγησης κατηγορήθηκαν για την έλλειψη οποιασδήποτε διορατικότητας, καθότι ακολουθούσαν την πλειοψηφούσα άποψη των διαμορφωτών της αγοράς, ενώ στη συνέχεια έκαναν ραγδαίες αξιολογήσεις και υποβιβασμούς πιστοληπτικής ικανότητας τραπεζών και επιχειρήσεων, με αποτέλεσμα την υπερδιόγκωση των δυσμενών οικονομικών επιπτώσεων στην οικονομία κρατών, επιχειρήσεων και λαών.
Οι τρεις μεγάλοι οίκοι πιστοληπτικής αξιολόγησης (Moody’s, Fitch και Standard & Poor’s) προχώρησαν σε 33 ανακοινώσεις υποβάθμισης ή προειδοποιήσεις για μελλοντική υποβάθμιση της ελληνικής οικονομίας εώς το 2013, είναι λογικό αρκετοί να πιστεύουν ότι η στάση τους ήταν ένα σαφές παράδειγμα αυτοεκπληρούμενης προφητείας για την κατάσταση στην οποία περιήλθε η χώρα. Και ειδικά όταν η αντίδραση των οίκων ήρθε πολύ καθυστερημένα, καθώς εάν δεχτεί κανείς ότι τα προβλήματα της ελληνικής οικονομίας ήταν τόσο εμφανή ώστε να δικαιολογούν τη συγκεκριμένη στάση, θα περίμενε από τους «ειδικούς» να τα είχαν προβλέψει πολύ νωρίτερα από το 2009.
Είναι προφανές από τα παραπάνω ότι πολλές φορές παίζονται διεθνή πολιτικά παιχνίδια με οικονομικές προεκτάσεις σχετικά με τις αξιολογήσεις αυτών των Οίκων ή άλλων ιδιωτικών χρηματιστηριακών εταιρειών. Η ελληνική οικονομία τα τελευταία χρόνια έχει «βιώσει» τα αποτελέσματα των αναβαθμίσεων και υποβαθμίσεων αυτών των Οίκων. Αναμφίβολα είναι ενθαρρυντικό το γεγονός ότι μετά την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση πολλοί επενδυτές τηρούν επιφυλακτικότερη στάση έναντι των αξιολογήσεων των μεγάλων οίκων και μερικές φορές τείνουν να τις αγνοούν αναζητώντας εναλλακτική πληροφόρηση. Η διεθνοποίηση των χρηματιστηριακών προϊόντων και η νέοι μέθοδοι οικονομικών συναλλαγών έχουν οδηγήσει σε εικονικές αξιολογήσεις οι οποίες βασίζονται σε μη διαφανή κριτήρια.
Η ελληνική κυβέρνηση φυσικά οφείλει να μη μείνει αμέτοχη στα αποτελέσματα των διεθνών οίκων, ωστόσο θα πρέπει να φροντίσει να τακτοποιήσει τα εσωτερικά προβλήματα της οικονομίας σε πραγματικό χρόνο, με ρεαλιστικές πολιτικές οι οποίες δεν πρέπει δημιουργούνται απλά για να παρουσιαστεί μία καλή εικόνα της οικονομίας στις αγορές, αλλά για να ανακουφιστεί ο Έλληνας πολίτης και να δοθούν αληθινές προοπτικές στο επενδυτικό μέλλον της χώρας μας.
