Της Στέλλας Γ. Χαραλαμπίδου
Δικηγόρου, Διαπιστευμένης διαμεσολαβήτριας,
Εκπαιδευθείσας στην οικογενειακή και ιατρική διαμεσολάβηση
Σημαντική αλλαγή τίθεται σε εφαρμογή από τις 15 Ιανουαρίου στη δικαστική πραγματικότητα με την υποχρεωτική εφαρμογή της διαμεσολάβησης στις υποθέσεις οικογενειακού δικαίου. Ο θεσμός αυτός έχει λειτουργήσει με μεγάλη επιτυχία σε πολλές χώρες και δίνει τη δυνατότητα στους πολίτες να βρουν λύσεις στις διαφορές τους, προσαρμοσμένες στα συμφέροντά τους, γρήγορα και με λιγότερο κόστος και το κυριότερο μακριά από τις δικαστικές αίθουσες.
Ποια είναι λοιπόν η νέα νομική πραγματικότητα από τις 15 Ιανουαρίου;
Στις υποθέσεις οικογενειακού δικαίου, οι ενδιαφερόμενοι σύζυγοι, γονείς, σύντροφοι που χωρίζουν ή είναι σε διάσταση, προσέρχονται υποχρεωτικά σε έναν διαπιστευμένο διαμεσολαβητή, προκειμένου να ενημερωθούν σχετικά με το πώς μπορούν να επιλύσουν όλα τα θέματα που τους απασχολούν, χωρίς να προσφύγουν στο δικαστήριο. Η ενημέρωση αυτή θα γίνεται από διαπιστευμένο διαμεσολαβητή που θα επιλέγουν οι ίδιοι ή (και) με την βοήθεια των δικηγόρων τους, στο πλαίσιο σχετικής συνεδρίας, σε χώρο και χρόνο που θα προσδιορίζονται με συνεννόηση των μερών και του διαμεσολαβητή.
Σκοπός αυτής της αρχικής ενημερωτικής συνεδρίας, πριν την έναρξη της δίκης, είναι να λάβουν οι ενδιαφερόμενοι όλες τις απαραίτητες πληροφορίες για τις δυνατότητες και το τρόπο εξωδικαστικής επίλυσης των διαφορών τους με την διαδικασία της Διαμεσολάβησης. Μετά την ενημέρωση αυτή, θα είναι σε θέση να επιλέξουν αν θα προχωρήσουν σε Διαμεσολάβηση ή θα προσφύγουν ή θα συνεχίσουν στο Δικαστήριο.
Έτσι, με το νέο νομοθετικό πλαίσιο οι σύζυγοι, σύντροφοι, γονείς εξασφαλίζουν το δικαίωμα επιλογής, ώστε να αποφύγουν την δικαστική διαμάχη που συνεπάγεται μακροχρόνιες συγκρούσεις, μεγάλο οικονομικό κόστος, αλλά και ψυχική φθορά.
Ειδικά στις υποθέσεις οικογενειακού δικαίου, το ψυχικό κόστος είναι μεγάλο, καθώς η δημοσιοποίηση των προσωπικών και οικονομικών θεμάτων της οικογένειας δεν είναι ποτέ ευχάριστη και συχνά οδηγεί σε περαιτέρω όξυνση της σύγκρουσης μεταξύ των μελών της, με αρνητικές έως καταστροφικές συνέπειες σε βάρος των παιδιών.
Τα βασικά στοιχεία της νέας ρύθμισης, η οποία θα ισχύσει από 15 Ιανουαρίου 2020, είναι τα εξής:
· Στην αρχική ενημερωτική συνεδρία, τα μέρη της διαφοράς ενημερώνονται από τον διαμεσολαβητή, τον οποίο έχουν επιλέξει, με την παρουσία των δικηγόρων τους. Αυτό μπορεί να γίνει και πριν την έναρξη μίας δικαστικής διαμάχης, αλλά σίγουρα πριν συζητηθεί η αγωγή στο δικαστήριο
· Η συνεδρία αυτή πραγματοποιείται σε ουδέτερο ως προς τα μέρη χώρο, στο γραφείο του διαμεσολαβητή.
· Αν τα μέρη της διαφοράς, δεν επιθυμούν να βρεθούν μαζί στον ίδιο χώρο για την ενημερωτική συνεδρία, λόγω του ότι οι μεταξύ τους σχέσεις είναι ιδιαίτερα τεταμένες, μπορεί ο διαμεσολαβητής να ενημερώσει κάθε ένα μέρος χωριστά.
· Η ενημερωτική συνεδρία είναι απόλυτα εμπιστευτική, με την έννοια ότι, αν στην διάρκειά της ανταλλαχθούν πληροφορίες, ή γίνουν δηλώσεις ή προτάσεις – αντιπροτάσεις, σχετικές με την συγκεκριμένη οικογενειακή υπόθεση, δεν επιτρέπεται να κοινολογηθούν, ούτε να αναφερθούν σε μελλοντική δίκη μεταξύ των μερών. Όλοι οι συμμετέχοντες δεσμεύονται εγγράφως για την τήρηση του απορρήτου της ενημερωτικής συνεδρίας, στην οποία δεν τηρούνται πρακτικά.
· Η αμοιβή του διαμεσολαβητή για την αρχική ενημερωτική συνεδρία συμφωνείται μεταξύ του ίδιου και των μερών, σε ίσα μέρη. Η αμοιβή αυτή δεν μπορεί να είναι κατώτερη του ποσού των 50 ευρώ.
· Η αμοιβή του δικηγόρου για την ίδια συνεδρία συμφωνείται ελεύθερα με τον πελάτη του.
· Εφόσον μετά την ενημέρωση, τα μέρη επιλέξουν την διαδικασία της διαμεσολάβησης, προχωρούν σε αυτήν με τον ίδιο ή διαφορετικό διαμεσολαβητή, σε συγκεκριμένη ημερομηνία που θα προσδιορίσουν μέσα στις προθεσμίες που ορίζει ο νόμος. Αν πάλι δεν επιλέξουν την διαμεσολάβηση, συντάσσεται πρακτικό που υπογράφεται απ’ όλους όσους συμμετείχαν στην συνεδρία και κατατίθεται στο δικαστήριο, ώστε να αρχίσει ή να συνεχιστεί η δικαστική διαδικασία.
· Αν κάποιο από τα μέρη, ενώ έχει προσκληθεί στην αρχική ενημερωτική συνεδρία, δεν προσέλθει σε αυτήν, οπότε αναγκαστικά η υπόθεση θα οδηγηθεί στο δικαστήριο, το δικαστήριο ενδέχεται να επιβάλει στο μέρος αυτό χρηματική ποινή τουλάχιστον 100 Ευρώ.
Σε περίπτωση που οι εμπλεκόμενοι, σύζυγοι-γονείς, καταλήξουν με την σύμπραξη των δικηγόρων τους και την υποβοήθηση του διαμεσολαβητή σε συμφωνία, συντάσσουν, αυτοί οι ίδιοι το συμφωνητικό, προσαρμοσμένο στις ανάγκες και τα συμφέροντά τους, και συντάσσεται σχετικό πρακτικό, το οποίο κατατίθεται στο Πρωτοδικείο και αποτελεί τίτλο εκτελεστό (όπως μία δικαστική απόφαση).
Αυτό είναι και το μεγάλο πλεονέκτημα της διαμεσολάβησης, το γεγονός δηλαδή ότι οι ίδιοι οι εμπλεκόμενοι διαμορφώνουν το περιεχόμενο της συμφωνίας και το προσαρμόζουν στις ανάγκες τους. Δεν αποφασίζει δηλαδή για αυτούς ένας τρίτος (όπως είναι ο δικαστής), αλλά οι ίδιοι, που γνωρίζουν καλύτερα από τον καθένα το συμφέρον τους και τις βαθύτερες επιδιώξεις τους.
3. Οι οικογενειακές διαφορές που υπάγονται στην υποχρέωση της αρχικής ενημερωτικής συνεδρίας διαμεσολάβησης είναι:
· η επιμέλεια των παιδιών ή με ποιόν γονέα θα κατοικούν
· ο τόπος κατοικίας των παιδιών
· η επικοινωνία των παιδιών με τον γονέα που δεν κατοικεί μαζί τους, καθώς και με άλλους συγγενείς
· η διατροφή των παιδιών
· η καθημερινότητα των παιδιών και η συμμετοχή των γονιών τους σε αυτήν
· η χρήση της οικογενειακής στέγης
· η διατροφή του/της συζύγου ή συντρόφου
· η διανομή των περιουσιακών στοιχείων των συζύγων (ακινήτων, κινητών, επιχείρησης, κοινών λογαριασμών κλπ.) και η ρύθμιση των κάθε είδους οικονομικών τους σχέσεων.
Εξαιρούνται οι υποθέσεις που αφορούν στο διαζύγιο, στην προσβολή πατρότητας και στην αναγνώριση υιοθεσίας ή επιτροπείας.
Η ανωτέρω νομοθετική ρύθμιση δίνει τη δυνατότητα στους συζύγους-γονείς να λύσουν τις διαφορές του με τον εναλλακτικό τρόπο της διαμεσολάβησης, πέραν και έξω από τα δικαστήρια, διασφαλίζοντας το απόρρητο των οικογενειακών τους θεμάτων και επιτυγχάνοντας συμφωνία οι ίδιοι, προσαρμοσμένη στις ανάγκες και επιθυμίες τους. Έτσι, η διαχείριση των προσωπικών θεμάτων, εναπόκειται στους ίδιους τους εμπλεκόμενους, που μαζί με τους δικηγόρους τους και την υποβοήθηση του διαμεσολαβητή μπορούν να ανεύρουν την καλύτερη δυνατή λύση. Είναι ένας εναλλακτικός τρόπος επίλυσης των οικογενειακών διαφορών που βοηθάει στην εξομάλυνση των σχέσεων και την επωφελή διαχείριση των έντονων συναισθημάτων, ένας τρόπος δηλαδή που εξασφαλίζει ομαλότερη μετάβαση στην «επόμενη μέρα» μια διαταραγμένης οικογενειακής κατάστασης.
