Του Τάσου Γ. Καπουρνιώτη, Αρχιτέκτονα
Από μικρός ακούγοντας τη λέξη σοφός πήγαινε το μυαλό μου στους «επτά Ελληνες σοφούς» της Αρχαιότητας. Στη φαντασία μου από αυτά που διάβαζα και άκουγα (ίσως από τις λίγες αλήθειες), είχα σχηματίσει για κάθε ένα από αυτούς, την τέλεια εικόνα αξιών, για χαρακτήρα ανθρώπου.
«Επτά σοφοί» μια ομάδα ιστορικών προσωπικοτήτων από την Ελλάδα, που έζησαν τον 7ο αιώνα π.Χ. αλλά και νεότερα τον 6ο. Ιστορικά τους αποδίδονται μία σειρά από φιλοσοφικές θεωρίες γύρω από τη ζωή.
Διέπρεψαν ως νομοθέτες, άρχοντες ή πολιτικοί, αλλά και ερευνητές επιστήμονες.
Ολοι αποτέλεσαν τους πρωτεργάτες μιας επαναστατικής εκπαίδευσης στην Ελλάδα, συντελώντας στην πρώτη πνευματική αφύπνιση του ανθρώπου.
Αμφισβήτησαν τα εδραιωμένα παλιά αξιώματα προσπαθώντας να κατανοήσουν το μυστήριο της ύπαρξης, ώστε να δώσουν απαντήσεις σε θεμελιώδη ερωτήματα που απασχολούσαν/ουν τον Ανθρωπο ακόμη και σήμερα.
Πρωταρχικό τους μέλημα ήταν να διδάξουν το πού οφείλεται η αληθινή ευδαιμονία του ανθρώπου ως πολίτη και ως ατόμου, τονίζοντας πάντα πως ο άνθρωπος είναι πρώτα άτομο και μετά πολίτης.
Η θεϊκά εμπνευσμένη διδασκαλία τους, αποτέλεσε σταθμό για την περαιτέρω πνευματική εξέλιξη και διάπλαση του χαρακτήρα των ανθρώπων, θεωρείται ακόμη και σήμερα, έπειτα από 28 σχεδόν Αιώνες ως η πρώτη πνευματική πηγή, από την όποια ξεπήδησε η αληθινή έννοια του δικαίου, της ισότητας και της ηθικής.
Εκφράστηκε με ολιγόλογα αποφθέγματα ή «εις βραχέα ρήματα». (όπως τα ονόμαζαν), άλλωστε σε αυτό οφείλεται: «το λακωνίζειν εστί φιλοσοφείν».
Ο συγκεκριμένος λοιπόν τρόπος φιλοσοφίας χαρακτηρίσθηκε σοβαρός, βραχύλογος, ενάρετος και ηθικός με μεγάλη οξυδέρκεια και βαθιά στοχαστική φιλοσοφική σκέψη.
Η επίδραση δε που είχε στους μεταγενέστερους μέχρι και σήμερα ήταν και είναι μεγάλη.
Πάντα οι αρχαίοι Ελληνες τους θαύμαζαν με δέος, ο Πίνδαρος, ο μεγάλος λυρικός ποιητής της Αρχαιότητας (522 π.Χ.) δεν τους θεωρούσε γέννημα ανθρώπων, αλλά Θεού, τους περιγράφει ως γιούς του Ηλιου, που με την ίδια με αυτόν ακτινοβολία, φώτισαν την ανθρωπότητα και την καθοδήγησαν στον δρόμο του καθήκοντος και της αρετής.
Εκτοτε συνηθίζεται ο χαρακτηρισμός «σοφός» να δίνεται σε άτομα ταπεινά αφανή που με τον χαρακτήρα αλλά και τις πράξεις τους έστω και σε μεμονωμένες περιπτώσεις είχαν αποδείξει ότι το δικαιούνταν.
Ακόμη και κυρίως για περιπτώσεις γενικές γεμάτες εμπειρίες χρόνων, έχει επικρατήσει να λέμε «ο σοφός Λαός», όταν πρόκειται για κάτι στη ζωή, δοκιμασμένο και αποδεδειγμένο.
Γενικά όταν γίνεται λόγος για σοφό η πείρα έχει αποδείξει πως οτιδήποτε σχετικό με τον συγκεκριμένο χαρακτηρισμό έχει να κάνει με την μακροχρόνια εφαρμογή και την κοινωνική επίδραση των πεπραγμένων.
Δεν αφορά επιστημονικές ανακαλύψεις, επιτεύγματα ή οτιδήποτε έχει να κάνει με υπολογισμούς, τύπους, εξισώσεις, αυτά έχουν βοηθήσει στην οξυδέρκεια, την γνώση και την ανάπτυξη της αντίληψης.
Με αφορμή την επιστολή αυτή έκανα ένα γύρο στο διαδίκτυο να δω τι έχει γραφεί για σοφούς και σοφία.
Διάβασα πολλά κράτησα όμως δύο, αυτά που θα με συνηγορήσουν στη συνέχεια.
- Το ένα είναι του Αριστοτέλη: «Στόχος του σοφού δεν είναι να εξασφαλιστεί η ευχαρίστηση, αλλάνα αποφευχθεί ο πόνος».
- Το άλλο του Λέοντα Τολστόι (1828-1910, Ρώσος συγγραφέας): «Τρία πράγματα χαρακτηρίζουν το σοφό άνθρωπο: Πρώτο, κάνει ο ίδιος αυτά που συμβουλεύει τους άλλους να κάνουν. Δεύτερο, δεν κάνει τίποτα που να αντιβαίνει στην αλήθεια. Τρίτον, είναι υπομονετικός με τις αδυναμίες των άλλων»
Μετά από όλα αυτά που διαβάσατε θα αναρωτηθήκατε τι με έπιασε με τους «σοφούς», μα πολύ απλά εντυπωσιάστηκα και εγώ, από άλλη μια σύγχρονη ντόπια μάλιστα ξεδιάντροπη βεβήλωση αρχών.
Ανακοινώθηκε πως το πόρισμα στο οποίο θα στηριχθεί η ασφαλιστική μεταρρύθμιση επηρεάζοντας τη ζωή μας συνέταξε η ειδική Επιτροπή Σοφών (;), που συγκροτήθηκε τον περασμένο Αύγουστο μετά από απόφαση του υπουργού Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, Γιώργου Κατρούγκαλου.
Η επιτροπή μάλιστα αποτελείται από 12 άτομα, πανεπιστημιακούς, εργατολόγους, δικαστικούς.
Στην αρχαιότητα χρειάστηκαν περίπου 2 αιώνες για να ξεχωρίσουν 7, στην εποχή μας με μιας ξεχώρισαν 12, ξεφτιλίζοντας (χρησιμοποιώ λαϊκή έκφραση για δώσω έμφαση στην πραγματικότητα) την έννοια του «σοφός» και κατ’ επέκταση της «σοφίας».
Οι άνθρωποι μπορεί να αλλάζουν στο πέρασμα του χρόνου, όμως, εύκολα διαπιστώνει κανείς, πως εξακολουθούν διαχρονικά να έχουν τα ίδια πάθη, φόβους, ανησυχίες και ελπίδες.
Δεν παύουν λοιπόν να έχουν την ανάγκη ηθικής κυρίως υποστήριξης, όπως επίσης κοινωνικής προστασίας.
Οι κατά τον Κατρούγκαλου «σοφοί» κάθε άλλο παρά συμπράττουν σε αυτό, άλλωστε τα μέτρα που εισηγήθηκαν το αποδεικνύουν.
Η φιλοσοφία των επτά σοφών της αρχαιότητας ότι «ο άνθρωπος είναι πρώτα άτομο και μετά πολίτης» ούτε που τους αγγίζει.
Κάποιοι πωρωμένοι από τις φάλτσες ιδεολογίες τους, τον αριβισμό, την αμάθειά τους, αγνοούν πως ο καθένας μας ζει μια μοναδική φορά που κάποια στιγμή φαντάζει σαν ένα πεφταστέρι.
Αυτό το πεφταστέρι πρέπει να το αφήσουν να διαγράψει την τροχιά του χαρίζοντας την ομορφιά, την αισιοδοξία, την προσμονή.
Δεν έχουν κανένα δικαίωμα να παρεμβάλουν, να βάζουν σύννεφα στην πορεία του καταδικάζοντάς το στην αφάνεια.
Σύμπτωση, ενώ ακόμη γράφω μαθαίνω πως στο Παρίσι κάποιοι στο βωμό της θρησκευτικής υπανάπτυξης, στέρησαν ζωές.
Δεν νομίζω πως αυτό ο οποιοσδήποτε Θεός (όπως παρουσιάζεται από την εκάστοτε συμφεροντολόγα λατρεία) θα το είχε συμπεριλάβει στην διδασκαλία του.
Οι 12 σοφοί (;) του Κατρούγκαλου δεν διαφέρουν σε τίποτα (μόνο στον τρόπο ενέργειας, δράσης) από τους καμικάζι τσιχαντιστές του Παρισιού.
Οπως έγραψα ο Αριστοτέλης είπε «στόχος του σοφού είναι να αποφευχθεί ο πόνος». Αυτοί τον προκαλούν!
Επίσης κατά τον Τολστόι «ο σοφός δεν κάνει τίποτα που να αντιβαίνει στην αλήθεια…. και είναι υπομονετικός με τις αδυναμίες των άλλων». Αυτοί υπηρετούν το ψέμα και αδιαφορούν για τις αδυναμίες (επιθυμίες θα έλεγα εγώ) των άλλων.
