Του Θωμά Στραβέλη, συγγραφέα – πανεπιστημιακού
Σκοπός τής φιλοσοφίας είναι η ηθική ανωτερότητα του ανθρώπου. Και η αρετή είναι το μοναδικό αγαθό, όχι γέννημα της υλικής ευμάρειας, αλλά της λιτότητας και αυστηρότητας του θείου νόμου. Οι άνθρωποι είναι κοινωνικά όντα, συγγενείς ή μέλη ενός και του αυτού συνόλου, και οφείλουν να είναι άνθρωποι, ακόμα και προς τους σκλάβους. Ο σοφός είναι εσωτερικά ελεύθερος, δυνατός και μεγάλος, ιδιαίτερα όταν αγωνίζεται εναντίον τού κακού και της δυστυχίας. Οι φιλόσοφοι δέχονται παραχωρήσεις στις αδυναμίες των ανθρώπων, και πιστεύουν πως οι άνθρωποι είναι κακοί και αδύνατοι και θα μείνουν πάντα έτσι. Ο Θεός, κατά τους Στωϊκούς, είναι η κοσμική δύναμη, που διαπερνά το παν, η πρώτη αιτία απ’ όπου εξαρτώνται όλες οι άλλες. Η θέλησή Του είναι νόμος όλου του κόσμου. Ο Θεός είναι το πνεύμα τού σύμπαντος, ο λόγος, η μοίρα και η πρόνοια. Ο ανθρώπινος λόγος ή η ψυχή είναι απόρροια του θείου πνεύματος, δεσμευμένη μέσα στο σώμα. Η ψυχή είναι αθάνατη, και μετά το θάνατο μεταβαίνει στη γαλήνη τού θείου όντος.
Σ’ ένα πολύ μεγάλο βαθμό, οι φιλόσοφοι πετυχαίνουν την αποκολοκύνθωση των ανθρώπων. Οι σημερινοί άνθρωποι δεν έχουν ηθικές αρχές, ή, αν έχουν, είναι εντελώς περιφρονημένες. Χρειάζονται την επιρροή, κυρίως των Στωϊκών φιλοσόφων, για ν’ αποκτήσουν τον ανθρωπισμό και την επιείκεια που στερούνται. Δεν έχουν ούτε ενέργεια μέσα τους, που, ως προς τη δύναμή της, είναι σαν τον εν εγρηγόρσει άνθρωπο με τον κοιμώμενο, σαν το άγαλμα με τον ορείχαλκο, σαν το τελειωμένο με το ατελείωτο ή, αν θέλετε, είναι ο βλέπων με εκείνον, που έχει τα μάτια κλειστά. Οι άνθρωποι, λοιπόν, οφείλουν να ανοίξουν τα κλειστά μάτια τους στο φως, να ξυπνήσουν συνειδητά και να αναλάβουν δράση, γιατί η ίδια η ζωή, η ίδια η ευτυχία, είναι ενέργειες. Είναι το έργο των ματιών και της ψυχής, είναι η εντελέχεια, δηλαδή η τελική και τελειωμένη κατάσταση, που εμφανίζει τα όρια της δυνατής πραγμάτωσης. Είναι η ζωτική αρχή, που διέπει και διαμορφώνει τα οργανικά όντα. Είναι, κατά την αριστοτελική φιλοσοφία, η ενυπάρχουσα σε κάθε ον τάση προς την τελειότητα. Βέβαια, δεν θα επαναληφθεί ποτέ ξανά ο χρυσός αιώνας, τότε που οι άνθρωποι ζούσαν με άνεση και ειρήνη. Όσο για τους φιλοσόφους, είναι αυτοί που αγαπούν, γιατί μόνο αυτοί ξέρουν ποιον πρέπει να αγαπήσουν!
