Το criminart είναι η μίξη του εγκλήματος και της τέχνης λέει στον ΤΑΧΥΔΡΟΜΟ ο συγγραφέας των αστυνομικών μυθιστορημάτων
Λάτρης των «whodunit» μυθιστορημάτων, ο Χρήστος Μαρκογιαννάκης είναι αναμφίβολα ανανεωτής της αστυνομικής λογοτεχνίας, με την παρουσία του στη σύγχρονη λογοτεχνία να είναι ενεργή και, πάνω από όλα, καθηλωτική. Έχει συγγράψει αστυνομικά μυθιστορήματα και δοκιμιακά βιβλία για την αισθητική του εγκλήματος, εισάγοντας την έννοια του criminart. Με αφορμή το νέο του βιβλίο «Θάνατος επί σκηνής», από τις εκδόσεις Μίνωας, αλλά και το βραβείο μεσογειακό αστυνομικού μυθιστορήματος (prix Méditerranée du polar) 2023 που μόλις κέρδισε, συζητούμε σήμερα, στον κυριακάτικο Ταχυδρόμο.
Συνέντευξη στην Ελενα Νταβλαμάνου
Πρόσφατα κυκλοφόρησε το νέο σας αστυνομικό μυθιστόρημα με τον τίτλο «Θάνατος επί σκηνής», από τις εκδόσεις Μίνωας. Μιλήστε μας για την ιστορία.
Πρόκειται για ένα αστυνομικό μυθιστόρημα στο στιλ που με έχετε γνωρίσει: ένα καθαρόαιμο whodunit με τον αστυνόμο Μάρκου να ερευνά τη δολοφονία επί σκηνής της μεγαλύτερης Ελληνίδας ποπ σταρ, Νένης Βαντά, κατά τη διάρκεια της αποχαιρετιστήριας συναυλίας της. Οι ύποπτοι πολλοί, οι περισσότεροι από τον στενό κύκλο της τραγουδίστριας, πλην ενός αόρατου διώκτη, ενός άγνωστου stalker που την απειλούσε το τελευταίο διάστημα κι έστηνε παρολίγον θανατηφόρα για την Βαντά ατυχήματα. Πρόκειται για βελτιωμένη επανέκδοση του παλαιότερου «Έγκλημα στην παραλία της Βουλιαγμένης» βασισμένο στη γαλλική του έκδοση «Mourir en scène».
Ποιο ήταν το έναυσμα, η πηγή έμπνευσής της;
Η έμπνευση μου ήρθε από ένα ποπ τραγούδι της δεκαετίας του ’80, του οποίου οι στίχοι περιγράφουν μια γυναίκα που ακολουθεί το αντικείμενο του πόθου της, αυτό που σήμερα θα χαρακτηρίζαμε stalker. Από αυτή τη μελωδική σπίθα γεννήθηκε το μυθιστόρημα το οποίο μάλιστα κλείνει μ’ ένα ανάλογο τραγούδι δικής μου εμπνεύσεως.
Ο Χριστόφορος Μάρκου είναι ο αστυνόμος του Τμήματος Ανθρωποκτονιών που καλείται να ερευνήσει το έγκλημα. Από πού έχετε αντλήσει στοιχεία για να χτίσετε τον χαρακτήρα του;
Ο Μάρκου ξεκίνησε σαν alter ego μου στο «Στον 5ο όροφο της Νομικής» και πλέον έχει εξελιχθεί σε αυτόνομη προσωπικότητα του οποίου είμαι απλά ο χρονικογράφος. Είναι ένας καθημερινός τύπος, ένας αστυνόμος που ζει για τη δουλειά του, ο οποίος όμως σε αντίθεση με τους αντίστοιχους πρωταγωνιστές στο σκανδιναβικό μυθιστόρημα, δεν είναι ούτε αλκοολικός, ούτε με οικογενειακά και προσωπικά προβλήματα που καταλαμβάνουν το μεγαλύτερο μέρος της αφήγησης. Αγαπάει την όπερα, τη Μαρία Κάλλας και την αστυνομική λογοτεχνία -στοιχεία που μοιραζόμαστε- και με κάθε νέο βιβλίο μαθαίνουμε περισσότερα για τον χαρακτήρα του, το περιβάλλον και τις συνήθειες του. Ο γαλλικός και γαλλόφωνος τύπος τον χαρακτηρίζει ως έναν συμπαθητικό τύπο, μαθητή του Αριστοτέλη ως προς τη σκέψη, με τον οποίο ο ίδιος ο Ηρακλής Πουαρό θα έκανε άνετα παρέα.
Από τη Νομική στην Εγκληματολογία και από εκεί στη συγγραφή. Πώς συνδυάζονται αυτά τα γνωστικά αντικείμενα και πόσο επηρέασαν την απόφασή σας να ασχοληθείτε με την αστυνομική λογοτεχνία;
Είναι αλυσίδα! Η νομική και η εγκληματολογία διαμόρφωσαν τον συγγραφέα που είμαι, ως προς το είδος, τη δομή αλλά και την ουσία των αφηγήσεων μου. Μεγάλο ρόλο φυσικά έπαιξαν και τα δικά μου λογοτεχνικά αναγνώσματα, αφού πρώτα είμαι αναγνώστης κι έπειτα συγγραφέας. Το πρώτο μου βιβλίο ήταν αποτέλεσμα εσωτερικής ανάγκης, να γράψω ένα μυθιστόρημα όπως θα ήθελα εγώ να το διαβάσω, με θεμέλια στην έρευνα, στα κίνητρα και την ψυχολογία του εγκλήματος. Εκείνη την εποχή αν και στο Παρίσι δούλευα ακόμα σαν δικηγόρος. Η επιτυχία του πρώτου μου βιβλίου στη Γαλλία το 2017 μου επέτρεψε να αφοσιωθώ αποκλειστικά στη συγγραφή, κάτι που δεν έχω μετανιώσει.
Υπάρχουν στο έργο σας επιρροές από συγγραφείς της αστυνομικής λογοτεχνίας;
Ξεκάθαρα! Από όσους υπηρετούν το whodunit/ whydunit (που ψάχνουν δηλαδή το ποιος και το γιατί πίσω από μια δολοφονία) είτε παλαιότερους είτε σύγχρονους. Από την Christie και τον Simenon, στις Tey, Highsmith και τον Horowitz. Στις επιρροές τους προσθέτω μια δόση μεσογειακού νουάρ και κοινωνικού μυθιστορήματος δημιουργώντας έτσι το δικό μου προσωπικό στιλ.
Τι είναι αυτό που κατά τη γνώμη σας καθιστά την Agatha Christie διαχρονική;
Η αναζήτηση των κινήτρων, του γιατί που ανέφερα παραπάνω, πίσω από το ποιος. Μπορεί η αγγλική κοινωνία στην οποία τοποθετεί τις υποθέσεις της να είναι ξεπερασμένη (και η δική μας κοινωνία θα είναι ξεπερασμένη σε 100 χρόνια), τα κίνητρα που οδηγούν κάποιον να σκοτώσει και η ψυχολογία του εγκλήματος παραμένουν τα ίδια. Κι αυτά είναι στο κέντρο και της δικής μου δουλειάς.
Τι σημαίνει ο όρος «criminart» που έχετε εισάγει;
Είναι η μίξη των δύο μεγάλων ενδιαφερόντων μου: του εγκλήματος και της τέχνης. Αναλύοντας έργα τέχνης που αναπαριστούν μυθολογικές, βιβλικές, ιστορικές ανθρωποκτονίες μιλάω για την εγκληματολογία, την ιστορία της τέχνης και την αισθητική του εγκλήματος. Χάρη στα σχετικά μου βιβλία (που κυκλοφορούν στα Γαλλικά και Αγγλικά) γυρνάω τον κόσμο δίνοντας διαλέξεις για το έγκλημα στην τέχνη και ως μια εκ των καλών τεχνών.
Ποια είναι η σχέση σας με το αναγνωστικό κοινό; Τι μηνύματα λαμβάνετε;
Ζώντας στη Γαλλία, έχω την ευκαιρία να περνάω σχεδόν όλα μου τα Σαββατοκύριακα σε φεστιβάλ βιβλίου, όπου συνομιλώ με αναγνώστες που είτε γνωρίζουν ήδη την δουλειά μου (έχω κυκλοφορήσει 6 βιβλία στη Γαλλία από το 2017) είτε να συστήνομαι σε καινούργιους, εν δυνάμει, αναγνώστες. Η επαφή αυτή για μένα είναι πολύ σημαντική, όχι μόνο για τα καλά λόγια (που πάντα ευχαριστούν έναν συγγραφέα) αλλά και για την εποικοδομητική κριτική που μας κάνει καλύτερους αν παραμένουμε ανοιχτοί. Προσπαθώ επίσης να είμαι παρών στα κοινωνικά δίκτυα χωρίς ωστόσο να θυσιάζω τον απαραίτητο χρόνο που απαιτεί η καθημερινή συγγραφή.
Υπάρχει το τέλειο έγκλημα;
Το τέλειο έγκλημα είναι αυτό του οποίου την τέλεση δεν έχουμε καν μάθει, αυτό που ανήκει στον λεγόμενο σκοτεινό αριθμό της εγκληματικότητας.
Πώς αισθάνεστε που μόλις κερδίσατε το μεσογειακό βραβείο αστυνομικού μυθιστορήματος (prix Méditerranée du polar) 2023, με το «Μυθιστόρημα με κλειδί»; Και πώς βλέπετε το μέλλον του ελληνικού αστυνομικού μυθιστορήματος;
Είμαι εξαιρετικά χαρούμενος και περήφανος γι’ αυτό το βραβείο. Είναι μια αναγνώριση όχι μόνο για το πρόσωπο και τη δουλειά μου, αλλά και για την ελληνική αστυνομική λογοτεχνία την οποία εκπροσωπώ. Το ελληνικό αστυνομικό, σε όλα του τα στιλ, σημειώνει μια ανοδική πορεία τα τελευταία χρόνια που ελπίζω να συνεχίσει. Αυτό φυσικά εξαρτάται απ’ τους αναγνώστες. Ζώντας κι έχοντας τον κορμό της καριέρας μου στο εξωτερικό, δεν μπορώ να φανταστώ Γάλλους αναγνώστες να δηλώνουν πως δεν διαβάζουν Γάλλους συγγραφείς του είδους, κάτι που έχει πέσει στην αντίληψή μου να γίνεται συχνά από Έλληνες αναγνώστες. Θέλω λοιπόν να τους απαντήσω πως αφού το ελληνικό νουάρ και whodunit διαβάζεται και βραβεύεται στο εξωτερικό, κάτι κάνουμε καλά!
Θα δούμε τον αστυνόμο Μάρκου σε νέες περιπέτειες;
Βέβαια! Η τέταρτη σε σειρά έρευνα του Χριστόφορου Μάρκου μόλις κυκλοφόρησε στη Γαλλία και θα βγει στην Ελλάδα το 2024, στις εκδόσεις Μίνωας. Ανυπομονώ να τη μοιραστώ μαζί σας!
Σας ευχαριστώ θερμά και εύχομαι πάντα επιτυχίες!
Εγώ ευχαριστώ!
