Πώς είναι η εμπειρία ενός εμφράγματος; Ανθρωποι που επέζησαν και κορυφαίοι καρδιολόγοι διηγούνται
«Δώσε μου ένα έμφραγμα να ζήσω πολλά χρόνια» λένε στην άλλη όχθη του Ατλαντικού όσοι βλέπουν το ποτήρι μισογεμάτο. Και από μια άποψη έχουν δίκιο. Γιατί η ζωή μετά το έμφραγμα είναι πιο πολύτιμη, συνακόλουθα και πιο ποιοτική. Το βεβαιώνουν άνθρωποι που ξέρουν για αυτό περισσότερα από όσα θα ήθελαν.
Ο 36χρονος αθλητικογράφος Κώστας Κεφαλογιάννης, ο οποίος (ξε)πέρασε οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου πριν από περίπου ενάμιση χρόνο, είναι το ζωντανό παράδειγμα αυτής ακριβώς της οπτικής: «Περπατάω καθημερινά 45 λεπτά με 1 ώρα και κάνω 4 ως 5,5 χλμ., ανάλογα με την όρεξή μου – πριν από το περιστατικό βαριόμουν να πάω περπατώντας από τον καναπέ στην τουαλέτα, που λέει ο λόγος. Επίσης, έχασα κιλά, ήμουν 107 κιλά όταν έπαθα το έμφραγμα και τώρα είμαι 87. Τότε, έτρωγα πολύ, αλλά κυρίως έτρωγα άτσαλα και άσχημα. Σχολούσα τα μεσάνυχτα από την εφημερίδα, “φόρτωνα” απέξω ό,τι junk food μπορείς να φανταστείς και έτρωγα για όλη την ημέρα. Σήμερα έχω εντάξει στη διατροφή μου ψάρια, φρούτα, σαλάτες.
Το σημαντικότερο λάθος μου ήταν ότι ενώ έχω κληρονομική πίεση από 20 ετών, το χάπι που μου χορηγήθηκε τότε δεν το πήρα παρά για όσο κράτησε το πρώτο κουτί. Τώρα, έχω ένα πολύ κομψό κουτάκι με τα φάρμακά μου και το έχω πάντα μαζί μου. Υπάρχει και ένα κλισέ: Μαθαίνεις ότι μερικά μικρά πράγματα που κάποτε σε ενοχλούσαν είναι αδιάφορα. Τώρα, απολαμβάνω κάθε στιγμή με τους ανθρώπους που αγαπώ και δεν χάνω ευκαιρία να βρεθώ μαζί τους».
Ο φίλος μου το Google
Οσο βαδίζει κατά μήκος της παραλίας στην Κρήτη όπου έχει μετακομίσει και αφού απαριθμήσει τις αλλαγές στη ζωή του, ο Κώστας ανακαλεί το περιστατικό: «Στις 7 Μαρτίου 2011 είχα γυρίσει από την εφημερίδα στο σπίτι σχετικά νωρίς για τα ωράριά μας, γύρω στις 21.30. Εκανα ένα ντους, έβαλα να φάω και τηλεφώνησα σε έναν φίλο, συνάδελφο και γείτονα ο οποίος ακόμη δούλευε.
Του είπα ότι είχε αρχίσει να χιονίζει και ότι καλύτερα θα ήταν να γυρίσει σπίτι – και όντως αυτό έκανε. Γύρω στις 23.30, ενώ έβλεπα τηλεόραση, με έπιασε ένας ξαφνικός, πολύ έντονος, πόνος στο στήθος. Επειτα από δέκα λεπτά ο πόνος συνεχιζόταν, πήγα στον υπολογιστή και πληκτρολόγησα στο Google “συμπτώματα εμφράγματος” – διάβασα “πόνος στο στήθος και μούδιασμα στο αριστερό χέρι”. Τηλεφώνησα στον φίλο τον οποίο εγώ ουσιαστικά είχα “φέρει” στο σπίτι και σε τρία λεπτά ήρθε.
Χωρίς να μιλήσουμε καθόλου, μπήκα στο αμάξι και φτάσαμε γρήγορα στον Ερυθρό Σταυρό. Μου έκαναν αγγειοπλαστική (διήρκεσε 15-20 λεπτά), μου έβαλαν στεντ για να μείνει η αρτηρία ανοιχτή, πέρασα εκείνη τη νύχτα και την επομένη στην Εντατική και έπειτα πήγα στο δωμάτιο. Το μεσημέρι της τρίτης ημέρας η ίδια αρτηρία ξανάκλεισε. Παρ’ ότι ήμουν ήδη στο νοσοκομείο και με πήγαν αμέσως ξανά για αγγειοπλαστική, αυτή η δεύτερη φορά ήταν ψυχολογικά ό,τι χειρότερο έχω περάσει στη ζωή μου».
Βάρος στο στήθος
«Σε αρκετούς ασθενείς παρατηρούνται πρόδρομα συμπτώματα όπως η στερνική δυσφορία που συνήθως αντιπροσωπεύει ένα (μελλοντικό) επεισόδιο στηθάγχης (συσφιγκτικού τύπου πόνος στο στήθος, ο οποίος συχνά συνδυάζεται με εύκολη κόπωση). Ενας στους τρεις ασθενείς με προεμφραγματική στηθάγχη έχουν ενοχλήσεις για μία ως τέσσερις εβδομάδες πριν από το έμφραγμα του μυοκαρδίου. Δύο στους τρεις αναφέρουν στηθάγχη για λιγότερο από μία εβδομάδα» λέει ο Γιάννης Ιακώβου, επεμβατικός καρδιολόγος στο Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο.
Οσοι έχουν περάσει έμφραγμα το περιγράφουν ως αφόρητο βάρος, ένα σφίξιμο ιδιαίτερα οδυνηρό. Σπανίως εκδηλώνεται και σαν κάψιμο, με επιπρόσθετα αντανακλαστικά συμπτώματα όπως εμετός, εφιδρώσεις, τυμπανισμός. Την ώρα της καρδιακής προσβολής «εντοπίζεται έντονος πόνος πίσω από το στέρνο (ή ακόμη και επιγαστρικά) που πολλές φορές επεκτείνεται στους βραχίονες, στα δάχτυλα του (συνήθως αριστερού) άνω άκρου ή και στους ώμους. Βέβαια, σε άλλες περιπτώσεις, ειδικά σε διαβητικούς ασθενείς οι οποίοι έχουν νευροπάθεια, ο πόνος μπορεί να είναι ήπιος ή και να λείπει εντελώς» σημειώνει ο Γιάννης Ιακώβου.
Ασπιρίνη και άμεση δράση
Ενα ποτήρι νερό με λιωμένη ασπιρίνη των 500 mg μπορεί να βοηθήσει. Στη συνέχεια ο ασθενής πρέπει να μεταφερθεί άμεσα στο νοσοκομείο (ιδανικά σε Αιμοδυναμικό Τμήμα). Για τη μεταφορά του, «ενδείκνυται το ασθενοφόρο, το οποίο πρέπει μάλιστα να διαθέτει απινιδωτή, δηλαδή μηχάνημα εναντίον του αιφνίδιου θανάτου» αναφέρει ο Παύλος Τούτουζας, διευθυντής του Ελληνικού Ιδρύματος Καρδιολογίας και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Με τη μεταφορά του ασθενούς στο νοσοκομείο γίνεται θρομβόλυση σε περίπτωση που δεν υπάρχει δυνατότητα πρωτογενούς αγγειοπλαστικής, η οποία είναι και η πρωτίστως συστηνόμενη θεραπεία, εξηγεί ο Γιάννης Ιακώβου αναφέροντας ότι η πρόκληση για τον επεμβατικό καρδιολόγο είναι «να αποκαταστήσει όσο το δυνατόν γρηγορότερα την αιματική ροή σε όλο το μήκος του αγγείου που έχει αποφραχτεί – τότε καταλαβαίνεις ότι πραγματικά έχεις σώσει μια ζωή».
Ο ρόλος των γονιδίων
Ερευνες των τελευταίων 30 ετών δείχνουν μια σειρά παραγόντων στους οποίους οφείλεται το έμφραγμα του μυοκαρδίου. Στο 60% των περιστατικών ο διαβήτης, η υπέρταση, το κάπνισμα, η υψηλή χοληστερόλη, το υπερβολικό βάρος, η διατροφή, η έλλειψη σωματικής άσκησης και το άγχος αποτελούν παράγοντες κινδύνου για έμφραγμα.
Παράλληλα, υπάρχουν αμετάβλητοι επιβαρυντικοί παράγοντες όπως η ηλικία, η κληρονομικότητα και το ανδρικό φύλο – «οι γυναίκες, ως την κλιμακτήριο, προστατεύεστε από τα οιστρογόνα, αλλά με το τσιγάρο και τα αντισυλληπτικά, για παράδειγμα, κοιτάτε να τα βγάλετε από μέσα σας» σχολιάζει δηκτικά ο καθηγητής Τούτουζας εκτιμώντας γιατί το έμφραγμα παύει να θεωρείται ανδρική ασθένεια.
Δυστυχώς πολλοί από εμάς και συνδυάζουμε πολλά από αυτά και τα συντηρούμε. Οπως η 59χρονη Δήμητρα Τσιντομηνά, η οποία τώρα βρίσκεται στο στάδιο της αποκατάστασης έπειτα από εμφραγματικό επεισόδιο (και άλλα συνακόλουθα προβλήματα υγείας) που είχε τον περασμένο Ιανουάριο: «Η μαμά μου πέθανε από διαβήτη, εγώ η ίδια είχα ιστορικό με σάκχαρο, αλλά δεν πρόσεχα καθόλου τη διατροφή μου, κάπνιζα από 17 ετών ένα πακέτο τσιγάρα την ημέρα και ήμουν ανέκαθεν πολύ αγχώδης».
Το ίδιο και ο 70χρονος Δημήτρης Μαρίνος που πέρασε εμφραγματικό επεισόδιο στα 47 του και έπειτα από 23 χρόνια έρχονται ώρες που «σκέφτομαι “πώς έζησα εγώ;”. Υπήρχε κληρονομικότητα (έχασα από έμφραγμα τον πατέρα μου και δύο αδέλφια), ήμουν μανιώδης καπνιστής και έτρωγα ό,τι να ’ναι, ενώ είχα πολύ υψηλή χοληστερίνη χωρίς να το ξέρω διότι δεν έκανα ποτέ εξετάσεις».
Εμφραγμα και σεξ
Η διακοπή του καπνίσματος, η πτώση της χοληστερίνης, η λεγόμενη «μεσογειακή διατροφή», ο έλεγχος του διαβήτη, η απώλεια βάρους, η κατά το εφικτό μείωση του άγχους και η αερόβια, σύμφωνη με τις ιατρικές οδηγίες, άσκηση είναι τα απαραίτητα βήματα κατά την αποκατάσταση και συντήρηση των ασθενών, πάντοτε παράλληλα με τη συνέπειά τους στη φαρμακευτική αγωγή.
Μετά το έμφραγμα κάποιοι άνδρες εσφαλμένα εμφανίζουν φόβο για το σεξ, με τη σκέψη ότι η σεξουαλική εμπλοκή και ο οργασμός θα πυροδοτήσουν άλλο έμφραγμα, σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία του Ινστιτούτου Ψυχικής και Σεξουαλικής Υγείας: Ενδεικτικά, το 11% των καρδιοπαθών 40-49 ετών έχουν διαταραχή στύσης, ποσοστό που αυξάνεται αργότερα (30% για τους 50-59 ετών, 23% για τους 60-69 ετών).
Σε κάθε περίπτωση, η καλή ψυχολογία βοηθάει: «Καθώς ο ασθενής “απογαλακτίζεται” είναι σημαντικό να αισθάνεται καλά, να αποκτά αυτοπεποίθηση και να καταλαβαίνει ότι τα πράγματα μπορούν να γίνουν όπως παλιά» λέει ο Γιάννης Ιακώβου. Κάπως έτσι, έρχονται στο μυαλό τα λόγια του Κώστα Κεφαλογιάννη: «Μου πήρε πολύ χρόνο να το βγάλω από μέσα μου και να μη ζω τη ζωή μου σαν άρρωστος. Αυτό σταδιακά πέρασε και κατάλαβα ότι ήμουν τυχερός που το πρόλαβα και μπόρεσα να αλλάξω τη ζωή μου προς το καλύτερο».
