Tης Μαρίζας Στ. Χατζησταματίου, Ψυχολόγου, MSc, PhD, Διδάκτορος Παν/μίου Θεσσαλίας, www.my-psychology.gr
Η διεκδικητικότητα αναφέρεται στην ικανότητα να διεκδικούμε τα δικαιώματα μας, να εκφράζουμε ανοιχτά τις απόψεις, τις ανάγκες και τις επιθυμίες μας, γενικότερα να εκφραζόμαστε ελεύθερα, σεβόμενοι όμως τα δικαιώματα, τις αντίστοιχες απόψεις, επιθυμίες και ανάγκες των άλλων ανθρώπων.
Εμπόδια στη διεκδικητική συμπεριφορά:
Ο τρόπος γαλούχησής μας. Αν μεγαλώσαμε μέσα σε ένα παθητικό περιβάλλον, όπου «μάθαμε» να μην διεκδικούμε, παρά μόνο να δεχόμαστε έτοιμες λύσεις ή τις απόψεις άλλων, χωρίς να έχουμε καλλιεργήσει τη δυνατότητα αντίστασης, είναι πιθανό να είμαστε παθητικοί και στην ενήλικη ζωή μας, καταπνίγοντας τις προσωπικές μας επιθυμίες.
Λανθασμένες πεποιθήσεις. «Για να είμαι αγαπητός/η, οφείλω να υπακούω στις επιθυμίες των άλλων, ή για να είμαι αρεστός/η οφείλω να μην εκφράζω αντίθετη άποψη». Μεγάλο λάθος στον τρόπο σκέψης μας που καλλιεργεί μια παθητική στάση από πλευράς μας και δεν αφήνει περιθώριο διεκδίκησης…
Ο λάθος τρόπος διεκδίκησης. Πολλές φορές στην προσπάθειά μας να «κερδίσουμε» κάτι δεν χειριζόμαστε σωστά την κατάσταση και παραφερόμαστε. Εστιάζουμε σε αυτό που επιθυμούμε να πετύχουμε χωρίς να σεβόμαστε τους άλλους, καταλήγοντας να γινόμαστε επιθετικοί και να χάνουμε την εκτίμηση των άλλων ανθρώπων.
Ο φόβος ή ο κίνδυνος ότι ίσως χάσουμε κάποια πράγματα, διεκδικώντας κάποια άλλα. Η διεκδίκηση, κάποιες φορές ενέχει ρίσκο, και όταν αποφασίζουμε να διεκδικήσουμε κάτι, οφείλουμε να έχουμε προετοιμαστεί γι’ αυτό.
Ο φόβος των συνεπειών. Συχνά φοβόμαστε ότι αν διεκδικήσουμε αυτό που θέλουμε, θα έρθουμε αντιμέτωποι με άλλους ανθρώπους, θα χάσουμε ενδεχομένως την εκτίμησή τους κλπ. Η αλήθεια είναι ότι όταν φερόμαστε διεκδικητικά, κερδίζουμε την εκτίμηση των άλλων και ίσως και τον θαυμασμό τους. Αντιθέτως, όταν υπακούμε σε όλα χωρίς καμία αντίρρηση, δίνουμε την εντύπωση στους γύρω μας ότι είμαστε παθητικοί άνθρωποι, που δεν υπολογίζουμε τον εαυτό μας και τις επιθυμίες μας.
Υπάρχει τρόπος ένα άτομο παθητικό να εκπαιδεύσει τον εαυτό στο να διεκδικεί και να σταματήσει να είναι το θύμα
των άλλων; Ακολουθούν συμβουλές για μια πιο διεκδικητική συμπεριφορά:
- Ασκήστε τα προσωπικά σας δικαιώματα, παίρνοντας υπόψη τις ανάγκες του άλλου. Σκοπός είναι η αμοιβαία ικανοποίηση. Κι όχι να βγείτε από πάνω ή να κατατροπώσετε τον άλλον. Εστιάστε στο πρόβλημα όχι στο άτομο.
- Σταματήστε να ενοχοποιείτε τον εαυτό σας και μην αφήνετε τους άλλους να σας εκμεταλλεύονται. Μπορείτε να ζητήσετε να σας φέρονται δίκαια.
- Εκφράστε τη διαφωνία σας χωρίς άγχος, ενεργητικά, άμεσα.
- Να επιμένετε. Αν έχετε ένα παράπονο που έχει λογική βάση, συνεχίστε να το θέτετε ακόμα κι αν η άλλη πλευρά αντιστέκεται, μέχρι να ικανοποιηθεί το αίτημά σας.
- Μην επιχειρηματολογείτε για κάθε τι που λέτε. Αποφύγετε να δικαιολογείτε κάθε άποψη που εκφράζετε. Βασικό στοιχείο της μη διεκδικητικότητας είναι η εσωτερική διάθεση να εξηγήσετε στον άλλον και να φροντίσετε τις ανάγκες του. Έχετε το δικαίωμα να πείτε «γιατί έτσι νιώθω» και να είναι η απόλυτη δικαιολογία.
- Εκφράστε τις επιθυμίες σας με άνεση, αυθορμητισμό.
- Χρησιμοποιήστε τις φράσεις: ‘νιώθω’, ‘σκέφτομαι’, ‘νομίζω’ όποτε είναι απαραίτητο.
- Να είστε φιλικοί, χαμογελάστε σε ανθρώπους που θέλετε να γνωρίσετε καλύτερα.
- Δεχτείτε κομπλιμέντα και ανταμείψτε το άτομο που σας κάνει φιλοφρόνηση.
- Όταν πετυχαίνετε κάτι ή κάνετε κάτι ενδιαφέρον μοιραστείτε το με φίλους.
- Διαφωνήστε ήπια όταν θέλετε και μην παριστάνετε ότι συμφωνείτε για να ηρεμήσετε τα πνεύματα. Εκφράστε τη διαφορετική άποψή σας, κάντε μια γκριμάτσα, αλλάξτε θέμα συζήτησης.
- Ζητήστε διευκρινίσεις για κάτι που δεν κατανοείτε. Αντί να αποχωρήσετε μπερδεμένοι ζητήστε να σας επαναλάβουν τις οδηγίες.
- Μιλήστε και με τη γλώσσα του σώματος, τις εκφράσεις του προσώπου σας και τον τόνο της φωνής σας. Διατηρείτε βλεμματική επαφή.
- Εξασκηθείτε σε μικρές διεκδικήσεις ώστε στη συνέχεια να προετοιμάσετε τον εαυτό σας για μεγαλύτερες διεκδικήσεις.
