Της Αθηνάς Μποχώρη, Δερματολόγου – Αφροδισιολόγου
Η ψωρίαση, μια χρόνια μη μεταδιδόμενη νόσος, χαρακτηρίζεται από την εμφάνιση στο δέρμα ερυθρών κηλίδων, που καλύπτονται από αργυρόχροες φολίδες, συνοδευόμενες από σοβαρή φαγούρα και ερεθισμό. Δεν πρόκειται όμως μόνο για μια δερματική πάθηση, καθώς συχνά συνοδεύεται και από σημαντική υποβάθμιση της ποιότητας της ζωής των ασθενών, οι οποίοι συχνά βιώνουν στιγματισμό και ψυχολογική επιβάρυνση. Μελέτες εκτιμούν πως περίπου 1 στους 2 ασθενείς με τη μέτρια ή τη σοβαρή μορφή της νόσου αισθάνεται συχνά ή διαρκώς ψυχολογικά επιβαρυμένος.
Εκ των πραγμάτων, λοιπόν, ο στόχος της θεραπευτικής προσέγγισης ξεπερνά το αυστηρό πλαίσιο της αντιμετώπισης των συμπτωμάτων της νόσου στο δέρμα. Αντιθέτως, όσο πιο αποτελεσματικά δρα μια θεραπεία στη βελτίωση της εικόνας του δέρματος τόσο βελτιώνεται η συνολική κατάσταση της υγείας του ασθενούς, σωματικής και ψυχολογικής, βελτιώνοντας την ποιότητα της ζωής του. Η εμπειρία του ίδιου του ασθενή είναι αναπόσπαστο κομμάτι της απόφασης που λαμβάνεται για τη θεραπευτική του προσέγγιση.
Ειδικά για τους ασθενείς με μέτρια έως σοβαρή ψωρίαση, αποτελεσματική λύση μπορεί να βρεθεί στις συστηματικές θεραπείες. Μάλιστα, χάρη στην ανάπτυξη νέων, βιολογικών θεραπειών, δεν επιτυγχάνεται μόνο βελτίωση των συμπτωμάτων και της εικόνας αλλά είναι πλέον εφικτή ακόμα και η πλήρης δερματική κάθαρση. Οι θεραπείες αυτές κατακτούν και το στόχο της ταχύτητας των αποτελεσμάτων, καθώς επιτυγχάνουν ταχεία βελτίωση της νόσου σε διάστημα λίγων εβδομάδων από την έναρξη χορήγησης τους, ανακουφίζοντας τόσο τα άμεσα συμπτώματα όσο και το συναισθηματικό και ψυχολογικό φορτίο που τα συνοδεύουν, ειδικά σε περιπτώσεις που οι βλάβες είναι σε εμφανή σημεία του σώματος, όπως τριχωτό και κεφάλι.
Καθίσταται σαφές, λοιπόν, πως «κλειδί» αποτελεί η άμεση πρόσβαση στις θεραπείες που μπορούν να οδηγήσουν σε πλήρη δερματική κάθαρση. Η επιλογή μιας θεραπείας που μπορεί να οδηγήσει τον ασθενή άμεσα στον τελικό του στόχο, χωρίς να χρειαστεί να αναλωθεί στην αναζήτηση αποτελεσμάτων, πηγαίνοντας από τη μια θεραπεία στην άλλη, σημαίνει μικρότερο ψυχολογικό φορτίο, πιο λειτουργικούς ασθενείς με βελτιωμένη ποιότητα ζωής.
Βιολογικές θεραπείες: Συμμόρφωση και COVID-19
Η συμμόρφωση με τη θεραπεία συνιστά βασικό συστατικό στην επιτυχή αντιμετώπιση των συμπτωμάτων της νόσου.
Σύμφωνα με την Παγκόσμια Έκθεση για την Ψωρίαση που συνέταξε ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, «η κακή συμμόρφωση οφείλεται εν μέρει σε ανεπαρκή επικοινωνία όσον αφορά στις οδηγίες χρήσης των φαρμάκων, λανθασμένη αντίληψη των πιθανών ανεπιθύμητων συμβάντων και εσφαλμένες προσδοκίες σχετικά με την ταχύτητα και τον βαθμό βελτίωσης». Είναι επακόλουθο, μεταξύ άλλων, των πολλαπλών υποτροπών και των παρενεργειών και συνιστά εμπόδιο για την ποιοτική φροντίδα των ανθρώπων με ψωρίαση, οδηγώντας σε αποτυχημένη θεραπευτική αντιμετώπιση των ασθενών, επιδείνωση της σωματικής και ψυχολογικής τους υγείας ακόμη και χρήση επιπρόσθετων υγειονομικών πόρων.
Σε ό,τι αφορά τις βιολογικές θεραπείες, αν και τα ποσοστά συμμόρφωσης είναι υψηλότερα σε σχέση με άλλες θεραπευτικές κατηγορίες της νόσου, παραμένουν υποβέλτιστα. Μάλιστα, στην περίπτωση των βιολογικών θεραπειών φαίνεται πως η αποτελεσματική τους δράση «παραπλανά» κάποιους ασθενείς, οι οποίοι χαλαρώνουν βλέποντας τα θετικά αποτελέσματα.
Η πανδημία Covid-19 εισήγαγε και μια άλλη παράμετρο στις «πρακτικές» μη συμμόρφωσης: την ανησυχία ότι οι ασθενείς υπό βιολογική θεραπεία μπορεί να ανήκουν στις ευπαθείς ομάδες και να είναι πιο επιρρεπείς στη λοίμωξη. Αυτό οδήγησε κάποιους ασθενείς, ιδιαίτερα στην πρώτη φάση της πανδημίας, να αναστείλουν ή να διακόψουν τη λήψη των θεραπειών τους χωρίς να λάβουν σχετική οδηγία από τους θεράποντες γιατρούς τους,
Με βάση ωστόσο τα ιατρικά δεδομένα που έχουν συλλεχθεί μέχρι στιγμής, η ψωρίαση φαίνεται ότι δεν αποτελεί παράγοντα που επηρεάζει την πιθανότητα μόλυνσης ενώ από όλες τις δερματολογικές εταιρείες και οργανισμούς ανά τον κόσμο, δεν έχει υπάρξει οδηγία για την αναστολή ή τη διακοπή της θεραπείας συμπεριλαμβανομένων των βιολογικών θεραπειών, οι οποίες πιθανά να έχουν ακόμη και προστατευτική δράση. Εξαίρεση, προφανώς, αποτελούν όσοι είναι θετικοί στον νέο κορωνοϊό, στο πλαίσιο των ήδη καθιερωμένων θεραπευτικών πρωτοκόλλων που αφορούν ασθενείς με ενεργές λοιμώξεις οι οποίοι λαμβάνουν ανοσοκατασταλτικά.
Σε κάθε περίπτωση, ο τρόπος να αποφευχθεί η μη συμμόρφωση είναι από τη μία εξατομίκευση της θεραπείας και διαρκής υποστήριξη των ασθενών, αλλά και από την άλλη, από την πλευρά των πασχόντων, η συνέπεια στις οδηγίες του θεράποντος γιατρού.
