Το μετά άγνωστο… Πώς θα αντιδράσει ο άνθρωπος;
Της Μαρίας Γκογκινούδη,
πτυχιούχου τμήματος Φυσικής Αγωγής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης
O άνθρωπος με την φυσική ανάγκη του για κοινωνία, για κοινωνικοποίηση! Πραγματικά είναι άξιο απορίας. Τώρα με την σκέψη του κινδύνου της ζωής και τον άπλετο ελεύθερο χρόνο που διαθέτει (τουλάχιστον οι περισσότεροι από εμάς ) τι παρατηρούμε; Επέστρεψε ο κόσμος στη φύση, στα ποτάμια, στα βουνά -αναγκαστικά μεν- γιατί όλα τα κέντρα εστίασης παραμένουν κλειστά και οι ανοιχτοί χώροι είναι σχετικά ακίνδυνοι. Είδαμε μαζικές επιστροφές στα χωριά. Επιστροφή στην εστία, που είχε ξεχαστεί, στον στενό κύκλο της οικογένειας, που είχε παραμεληθεί.
Αυτό τι σημαίνει άραγε; Ξέρω ανθρώπους που αγαπάνε το χωριό και με κάθε ευκαιρία, αναζητούν την συντροφιά του. Οι υπόλοιποι το κάνουν από ανάγκη;
Θέλουν να είναι κοντά στη φύση; Αναζητούν μάλλον λίγη κάποια ελευθερία, οπότε το εξοχικό στο χωριό είναι η μόνη επιλογή που τους αφήνει η κατάσταση… Εκεί έχουν το περιθώριο της ελευθερίας των κινήσεων, κάνουν πεζοπορίες, μπάνια στα ποτάμια ή στις λίμνες, ξεκουράζονται, ψήνουν στις αυλές, απολαμβάνουν τον καθαρό αέρα, μαγειρεύουν, έχουν το περιθώριο μιας απλής βόλτας στην πλατεία αργά το βραδάκι… πόσο κόσμο να συναντήσεις εκεί άραγε;
Εδώ σκέφτομαι τα παλιά… τα δύσκολα χρόνια της ζωής στο χωριό όπου δεν υπήρχαν τόσες καφετέριες, κέντρα διασκέδασης και εξόδου, ζούσαν κι απολάμβαναν το χωριό, τη ζωή του, τη ζωή της οικογένειας. Οι ανάγκες ήταν βασικές όπως και σήμερα με καραντίνα. Νοιάζονταν για την υγεία , την τροφή του σπιτιού, τα ζωντανά τους, τα προς τα ζην.
Βέβαια είχαν πάντα την ανάγκη για κοινωνικοποίηση, για εκκλησιασμό και μετά γιορτή. Γνώριζαν κάθε Κυριακή μετά την λειτουργία στην εκκλησία, ότι όλο το χωριό θα βρίσκονταν στην πλατεία, θα βόλταραν, θα κουβέντιαζαν, θα τραγουδούσαν, θα χόρευαν, τα καφενεία θα γέμιζαν. Μια φορά την εβδομάδα! (Οι άντρες -λόγω εξωτερικών εργασιών κυρίως- λίγο πιο πολύ).
’Η στις γιορτές. Ω! Τι γινόταν στις γιορτές! Όλοι το περίμεναν πως κι πως… γιατί; Γιατί ήταν χαρά, γλέντι, έρωτας… μέσα στη δύσκολη καθημερινότητα που ζούσαν.
Δουλειά όλη μέρα στο σπιτικό, στα χωράφια, στα ζώα. Ακόμη και τον πόνο κι αυτόν τον τραγουδούσαν! Ο χορός, το τραγούδι, η φορεσιά, αυτό που σήμερα ονομάζουμε παράδοση και λαϊκό πολιτισμό, σε εκείνα τα χρόνια πλούτισε, άνθισε. Όσο πιο πολλές και μεγάλες οι δυσκολίες, τόσο πιο μεγάλη κι η ανάγκη κι η έμπνευση. Κάθε ιστορία, κάθε πάθημα, κάθε χαρά, κάθε πόνος γινόταν τραγούδι!
Σήμερα προσπαθούμε να αποτυπώσουμε και να εκφράσουμε αυτόν τον τρόπο ζωής μέσω των παραστάσεων, των εκδηλώσεων που διοργανώνονται από τους πολιτιστικούς φορείς και να έρθουμε λίγο πιο κοντά σε εκείνη την ζωή, σε εκείνον τον άνθρωπο. Βλέπουμε ότι πολλοί εκφράζονται μέσω των παραδόσεων, συμμετέχουν ενεργά στα παραδοσιακά συγκροτήματα, χωρίς όμως να γνωρίζουν ουσιαστικά και χωρίς να βιώσουν καταστάσεις που γεννούσαν τα τραγούδια και τους χορούς αυτούς. Φαντάζονταν, την θαύμαζαν αλλά δεν μπορούσαν να κατανοήσουν την ψυχοσύνθεση των παλαιών. Ιδίως οι νέοι! Που τα τελευταία χρόνια είναι πιο ενεργοί και πιο κοντά στις παραδόσεις! Ασχολούνται ενεργά με τα ήθη και τα έθιμα, τον πολιτισμό, από διάφορα πόστα. Μήπως η καραντίνα αυτή βοηθάει τελικά, είναι μια ευκαιρία; ή ίσως και μια ανάγκη που δεν παραδεχόμαστε; Φανταστείτε τώρα να σας έλεγαν μία μέρα έξω, χορός, πανηγύρι, γλέντι…
Είχαμε απομακρυνθεί από τον τρόπο ζωής στα χωριά , τον διαφυλάξαμε έντονα όμως και τον μεταφέραμε στην πόλη, για να νιώθουμε ελεύθεροι; Nα νιώθουμε κάτι δικό μας στον χαμό της καθημερινότητας;
Τώρα περίεργο δεν μοιάζει; Περνάμε κι εμείς μια δυσκολία. Θέλουμε να ξαναγυρίσουμε στην πιο απλή ζωή …υπάρχει όμως διαφορά στο σκοπό και στο σκεπτικό. Τώρα υπάρχει αν μπορούμε να πούμε η «αναγκαστική φυγή» . Ίσως ναι… ο φόβος, η αναζήτηση της ελευθερίας, αυτής της κάποια ίσως ελευθερίας… Έφευγαν από τα χωριά για την ελευθερία, την ελευθερία επιλογή ζωής, σκέψης, τώρα επιστρέφουν για τον ίδιο σκοπό, την αναζήτηση ελευθερίας… για λίγο βέβαια ή όσο χρειαστεί, αλλά συμβαίνει. Ειρωνικό δεν είναι; Πώς αλλάζουν οι καιροί!! Από τη μια στιγμή στην άλλη!
Είναι και θα αποτελέσει κοινωνικό φαινόμενο η καραντίνα αυτή του κορoνοϊού του 2020, ίσως μελετηθεί κι εμείς να αποτελέσουμε το πεδίο έρευνας των κοινωνιολόγων.
Η συμπεριφορά μας, οι ανάγκες μας, οι αντιδράσεις μας, η ανάγκη μας για λίγη κάποια ελευθερία…
Αυτό που παρατηρούμε όμως στα σίγουρα είναι ότι τίποτα δεν είναι δεδομένο και φάνηκε ότι ο άνθρωπος είναι ικανός να προσαρμόζεται και να βρίσκει την λύση του, να μη χάνει το χιούμορ και την μαγεία της ζωής, την βρίσκει την άκρη του σε οποιαδήποτε κατάσταση κι ας είναι κι από το μηδέν κι ας έρθουν τα πάνω κάτω όπως ήρθαν, γιατί έχει μάθει να ζει ελεύθερα και να αναζητεί πάντα αυτήν την κάποια ελευθερία… αυτήν που ίσως βρίσκεται στο αρχέγονο, αυτό που αποτελεί την πηγή αλλά και τον προορισμό του. Τραγουδάει ο άνθρωπος, παίζει μουσική, χορεύει, εκφράζεται, δεν μπορεί αλλιώς. Το έκανε και συνεχίζει να το κάνει. Αυτό είναι και το μαγικό κι έτσι διατηρούνται, ζωτικά για το παρόν και μέλλον, στοιχεία του παρελθόντος.
