ΥΓΕΙΑ

Συγκρίσεις και συγκρούσεις ανάμεσα στα αδέρφια

συγκρίσεις-και-συγκρούσεις-ανάμεσα-σ-187431

Της Ελενας Νταβλαμάνου, εκπαιδευτικού, συγγραφέα

Οι σχέσεις και η αλληλεπίδραση που αναπτύσσεται μεταξύ παιδιών και γονέων, προκειμένου να μελετηθεί η ανάπτυξη της προσωπικότητας του ατόμου, βρίσκονται στο επίκεντρο της επιστήμης της ψυχολογίας. Ωστόσο, πέρα από τους γονείς, σήμερα γνωρίζουμε ότι είναι και η παρουσία ή η απουσία των αδελφών που παίζει σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση των οικογενειακών σχέσεων και επηρεάζει την ανάπτυξη της προσωπικότητας.

Οι αδελφικές σχέσεις συντελούν σε μεγάλο βαθμό στην ανάπτυξη κοινωνικών και συναισθηματικών δεξιοτήτων, αποτελούν το κύριο πεδίο όπου το παιδί μαθαίνει να συναντά και να αποδέχεται τον άλλο, να σχετίζεται μαζί του και να διαχειρίζεται τα συναισθήματα που του προκαλεί το αποτέλεσμα αυτής της σχέσης. Μαθαίνει να διαφοροποιείται και να οριοθετείται σε σχέση με τον άλλο. Τι συμβαίνει όμως όταν σ’ αυτή τη σχέση παρεμβάλλονται οι συγκρίσεις εκ μέρους των γονιών και ποια είναι τα αποτελέσματά τους;

Το ζύγισμα και η σύγκριση των ικανοτήτων και των δυνατοτήτων μεταξύ αδελφών έχει αφενός τη θετική του πλευρά καθώς βοηθά μαζί με τη συντροφικότητα που υπάρχει να χτίσει το παιδί την αυτοεικόνα του και να το ωθήσει στο να προσπαθήσει να βελτιωθεί, ν’ ανακαλύψει τις δικές του προσωπικές κλίσεις και να τις καλλιεργήσει. Από την άλλη πλευρά όμως οι συγκρίσεις πάνω στην προσωπικότητα, στις σχολικές ή στις άλλες επιδόσεις, το γεγονός ότι κάποια προνόμια στην οικογενειακή ζωή έχουν ήδη δοθεί στο πρώτο παιδί, το φέρνουν αντιμέτωπο με ένα πλήθος χαμένων ευκαιριών, όπου δεν μπόρεσε να αποδείξει τη δική του αξία. Διαφωνίες θα υπάρξουν, ακόμη και αν οι γονείς ξέρουν να διατηρούν ισορροπίες. Ας μην ξεχνάμε πως πρόκειται πάντα για διαφορετικούς, ξεχωριστούς ανθρώπους, με τον δικό τους ιδιαίτερο ψυχισμό, τη δική τους προσωπικότητα.

Καθημερινά, οι γονείς μπορούμε να κάνουμε μικρά πράγματα που συμβάλλουν στη μείωση του ανταγωνισμού μεταξύ των αδελφών. Είναι βασικό να λαμβάνουμε υπόψη μας τα ξεχωριστά στοιχεία του κάθε παιδιού, την ηλικία και την ιδιοσυγκρασία του. Δεν πρέπει να παίρνουμε το μέρος του ενός ή του άλλου παιδιού. Αν ένας καβγάς μεταξύ των αδελφών αρχίζει να παίρνει μεγάλες διαστάσεις, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε φράσεις όπως: «Σταματήστε, και οι δυο σας». Αυτό δείχνει ότι αναγνωρίζουμε ότι και τα δύο παιδιά είναι ατελή και εξίσου υπεύθυνα για τη διαφωνία.

Οφείλουμε να ακούμε σε όλες τις περιπτώσεις την άποψη του κάθε παιδιού. Τα σχόλιά μας πρέπει να είναι ουδέτερα και να μη ρίχνουμε το φταίξιμο σε ένα μόνο παιδί. Ας τα βοηθήσουμε να βρουν μια λύση, την οποία τα ίδια θα νιώθουν ως την πιο δίκαιη για όλους. Ας τα καθοδηγήσουμε λέγοντας «ποια νομίζετε ότι θα είναι μια λύση που θα ικανοποιήσει και τους δύο;» και ας τους δείξουμε ότι είμαστε διαθέσιμοι να τους βοηθήσουμε σε αυτή τη διαδικασία.

Φυσικά είναι επιζήμιο να δίνονται «ταμπέλες» στα παιδιά, όπως ο αφηρημένος, ο αθλητής, ο τεμπέλης, ο έξυπνος, ο καλός και γι’ αυτό πρέπει να αποφεύγονται. Ακόμη και οι θετικές ετικέτες μπορεί να περιορίσουν ένα παιδί σε ένα στενό ρεπερτόριο συμπεριφορών, καθώς και να προκαλέσουν τη ζήλια των αδελφών του. Τα παιδιά μεγαλώνοντας, τείνουν πολλές φορές να «δικαιώνουν» την ταμπέλα που τους έχει δοθεί, μετατρέποντας τη σε αυτοεκπληρούμενη προφητεία.

Oι εξαντλητικές συγκρίσεις και ο υποβιβασμός κάποιου παιδιού ανήκουν στα σφάλματα που δυστυχώς κάποιοι γονείς τα υιοθετούν. Δεν καταλαβαίνουν ότι και έμμεσα συγκρίνουν όταν λένε πράγματα όπως, «δεν είναι ο αδελφός σου πάρα πολύ καλός στα μαθηματικά;» ή «η αδελφή σας θα διαπρέψει στη μουσική». Αυτές οι παρατηρήσεις μπορούν να βλάψουν τα συναισθήματα των παιδιών, ειδικά εάν οι συγκεκριμένες περιοχές αφορούν μια δραστηριότητα στην οποία τα ίδια δεν τα καταφέρνουν καλά. Αντί της σύγκρισης, πρέπει να επαινούμε κάθε παιδί για τις μοναδικές δυνατότητές του.

Το να ζητήσουμε από τα μεγαλύτερα παιδιά να μας βοηθήσουν είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικό. Τα μικρότερα παιδιά συχνά θαυμάζουν τα μεγαλύτερα τους αδέλφια. Μπορούμε να βοηθήσουμε και τις δύο πλευρές να αναπτύξουν έναν ισχυρό δεσμό, προτείνοντας στο μεγαλύτερο παιδί να διδάξει κάτι στο μικρότερο. Και τα δύο παιδιά κερδίζουν καθώς το μεγαλύτερο παιδί παίρνει την ικανοποίηση «διδάσκοντας» το μικρότερο, και το μικρότερο ικανοποιείται μαθαίνοντας κάτι καινούριο. Ωστόσο, η προστασία του ζωτικού χώρου του μεγαλύτερου παιδιού κρίνεται ιδιαίτερα απαραίτητη. Δεν πρέπει να περιμένουμε το μεγαλύτερο παιδί να επιτρέπει στο μικρότερο να παίζει πάντα μαζί του ή να κάνουν παρέα συνεχώς.

Είναι επίσης καλό να περνάμε κάποιο χρόνο με κάθε παιδί χωριστά, κάνοντας πράγματα που του αρέσουν. Δεν είναι υποχρεωτικό να συμμετέχει στις ίδιες δραστηριότητες που απολαμβάνουν τα αδέλφια του. Ούτε είναι καλό να επιμένουμε να συμπεριλαμβάνει τα αδέλφια του στις δικές του δραστηριότητες. Κάθε άνθρωπος έχει ανάγκη να είναι μόνος του κάποιες φορές και να νιώσει ελεύθερος από την παρουσία των συγγενικών προσώπων.

Ως γονείς οφείλουμε να μοιραζόμαστε με τα παιδιά μας τις «νίκες» τους. Όταν μας περιγράφουν κάποια δραστηριότητα όπου νιώθουν ότι «τα κατάφεραν», πρέπει να αφιερώσουμε χρόνο να μοιραστούμε μαζί τους τη χαρά αυτού του επιτεύγματος και να δείξουμε έμπρακτα την υπερηφάνειά μας πηγαίνοντας στα παιχνίδια τους, τις προπονήσεις τους, τις θεατρικές παραστάσεις, γιορτές και άλλες δραστηριότητες. Κάθε παιδί έχει μοναδικά ταλέντα και δυνατότητες. Ας παρατηρήσουμε τα πράγματα που τα παιδιά τα κάνουν καλά και ας τα βοηθήσουμε να τα αναγνωρίσουν.

Το κάθε παιδί της οικογένειας θα πρέπει να έχει τη δυνατότητα να μεγαλώνει και να αναπτύσσεται με το δικό του μοναδικό τρόπο, χωρίς να συγκρίνεται με τα αδέλφια του. Οι γονείς μέσα από τη σύγκριση τελικά ενισχύουν τη μίμηση και ιδιαίτερα ανάμεσα στα παιδιά του ίδιου φύλου. Με αυτό τον τρόπο παρεμποδίζεται η ανάπτυξη και των δυο, αφού υπάρχει ένας κυρίαρχος και ένας υποταγμένος. Όσο λιγότερο εμπλέκονται οι γονείς στη σχέση των αδελφών, τόσο ευκολότερα θα δημιουργηθεί ανάμεσά τους βαθιά αλληλεγγύη που αντέχει στο χρόνο. Είναι πολύ σημαντικό τα παιδιά να νιώθουν σταθερά ότι εξακολουθούν να είναι αποδεκτά και να νιώθουν ασφαλή να εκφράζουν τα συναισθήματα τους. Εξάλλου, όπως όλες οι σπουδαίες σχέσεις της ζωής μας, έτσι και η αδελφική θα χτιστεί με κόπο, ειλικρίνεια, αντιφάσεις, καλές και κακές στιγμές. Η αγάπη ποτέ δεν υπήρξε εύκολος στόχος και η αδελφική αγάπη δεν εξαιρείται από αυτόν τον κανόνα.

Εγγραφείτε στο Newsletter του Ταχυδρόμου