Tης Μαρίζας Στ. Χατζησταματίου,
Ψυχολόγου, MSc, PhD, Διδάκτορος Παν/μίου Θεσσαλίας
www.my-psychology.gr
Zούμε στην εποχή που τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν εισβάλει για τα καλά στη ζωή μας και στην καθημερινότητά μας. Facebook, Ιnstagram, Messenger και πολλές άλλες είναι εφαρμογές που συναντά κανείς στο κινητό τηλέφωνο των περισσότερων ανθρώπων καθώς και στο κινητό παιδιών και εφήβων. Εχετε ποτέ αναρωτηθεί πόσο επηρεάζει την ψυχολογία μας και την ψυχολογία των παιδιών μας η χρήση αυτών των μέσων;
Σίγουρα θα έχετε συναντήσει ανθρώπους που αναρτούν με σχολαστική συνέπεια και με κάθε τρόπο το πόσο ευτυχισμένοι είναι στη σχέση τους, πόσο αγαπούν τον/την σύντροφό τους και πόσο τους αγαπά αυτός/αυτή. Στάτους, φωτογραφίες, βίντεο, κάθε μορφή επικοινωνίας μετατρέπεται σε ένα μεγάλο ροζ σύννεφο στα χέρια τους, το οποίο με τη σειρά του παίρνει τη μορφή ενός μικρού πονοκεφάλου για τον ανυποψίαστο χρήστη του κοινωνικού δικτύου που πέφτει συνεχώς πάνω σε φωτογραφίες γραφικών φιλιών, ερωτικά τραγούδια με υπερβολικά προσωπικές αφιερώσεις και άλλα τέτοια γλαφυρά μηνύματα αγάπης που καταντούν κουραστικά κι ενίοτε ενοχλητικά για τους υπόλοιπους χρήστες. Εχετε αναρωτηθεί γιατί συμβαίνει αυτό; Ερευνα που δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο ηλεκτρονικό περιοδικό «Personality and Individual Differences» (Προσωπικότητα και Ατομικές Διαφορές), αποκάλυψε κάτι που ίσως δεν περνά από το μυαλό των περισσότερων από εμάς. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι όσοι ανεβάζουν συχνότερα ενημερώσεις για την ερωτική τους ζωή, είναι και οι πιο ανασφαλείς του συνόλου. Το ακόμα πιο ενδιαφέρον είναι πως, όταν τα συγκεκριμένα άτομα ερωτήθηκαν για τον λόγο που δημοσιεύουν κομμάτια της ερωτικής τους ζωής με τον/τη σύντροφό τους, είπαν πως το κάνουν απλά για να εκφραστούν και να έχουν ένα online «ημερολόγιο» της σχέσης τους και όχι επειδή αποζητούν επιβεβαίωση.
Η ίδια έρευνα επιπλέον κατέδειξε ότι κάποια συγκεκριμένα στάτους στο Facebook συσχετίζονται με διαφορετικά χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς μας. Για παράδειγμα, κάποιος που είναι ιδιαίτερα κοινωνικός ως άνθρωπος είναι πιο πιθανό να μοιραστεί προσωπικά στοιχεία από την καθημερινότητά του, όπως σε ποιο πάρτι θα πάει το βράδυ και τι ετοίμασε για μεσημεριανό. Στην ίδια λογική, οι νάρκισσοι τείνουν να ποστάρουν πιο συχνά τις επιτυχίες τους, όπως προαγωγή στη δουλειά.
Ενα άλλο κεφάλαιο είναι οι νεαρές γυναίκες που περνούν πολύ χρόνο στο Facebook και τα υπόλοιπα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τείνουν να ανησυχούν περισσότερο για την εικόνα του σώματός τους. Σύμφωνα μάλιστα με πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύθηκε στο ηλεκτρονικό περιοδικό «International Journal of Eating Disorders» (Διεθνές Περιοδικό Διατροφικών Διαταραχών) κατέδειξε ότι οι νεαρές γυναίκες που αφιέρωναν περισσότερο χρόνο στο Facebook, ήταν περισσότερο πιθανό να ανησυχούν για το βάρος τους και το σχήμα του σώματός τους και να παρουσιάζουν διατροφικές διαταραχές. Οι γυναίκες αυτές είχαν επίσης την τάση να δίνουν μεγαλύτερη σημασία στα σχόλια και τα likes που έπαιρναν στο Facebook και έκαναν συγκρίσεις των φωτογραφιών τους με τις φωτογραφίες των φίλων τους. Οπως γίνεται αντιληπτό, οι συγκρίσεις οδηγούν σε αλλαγές του τρόπου αντίδρασης και συμπεριφοράς των γυναικών αυτών με στόχο να επιτύχουν να προσαρμόσουν τον εαυτό τους στα πρότυπα των άλλων χρηστών, πράγμα εξαιρετικά ψυχοφθόρο. Παράλληλα όμως η ίδια έρευνα κατέδειξε ότι το Facebook είναι δυνατόν να χρησιμοποιηθεί για να βοηθήσει τις νέες γυναίκες να γίνουν περισσότερο υπεύθυνες όσον αφορά στη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, να αναπτύξουν την αυτοεκτίμησή τους και να αποφύγουν τις διατροφικές διαταραχές.
Το Facebook και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης συγχωνεύουν ισχυρές επιρροές από ευρύτερα κοινωνικά μηνύματα που επικεντρώνονται στη σημασία της εμφάνισης των γυναικών σε μια ενιαία πλατφόρμα που οι γυναίκες κουβαλούν μαζί τους όλη μέρα.
Εν κατακλείδι, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής μας τα τελευταία χρόνια και τείνουν να επηρεάζουν την ψυχολογία μας σε σημαντικό βαθμό, προκαλώντας σε πολλά άτομα ανασφάλεια, εμμονές, στρες και θλίψη. Τα δεδομένα αυτά συμβαίνει να βάζουν όλους εμάς σε σκέψεις σχετικά με τα όρια της αξιοποίησης και της κατάχρησης της τεχνολογίας που μας προσφέρεται και κρίνεται εξαιρετικά απαραίτητο να είμαστε όλοι οι γονείς ιδιαίτερα προσεκτικοί στον αναδυόμενο ρόλο που παίζουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στις ζωές των νέων ανθρώπων, των παιδιών μας.
