Της Ελενας Νταβλαμάνου, εκπαιδευτικού – συγγραφέα
Το κουδούνι του σχολείου έχει αρχίσει πάλι να χτυπάει. Για κάποιους πρώτη φορά. Εφτασε ο καιρός που το παιδί πηγαίνει πια στο Δημοτικό, στο «μεγάλο σχολείο». Από νωρίς έχει προετοιμαστεί για αυτή τη στιγμή και την περίμενε με αίσθημα ανυπομονησίας αλλά και ανησυχίας. Τα ίδια αισθήματα διακατέχουν και τους γονείς που συχνά αναρωτιούνται πως να δράσουν. Γνωρίζουν ότι η σωστή αρχή θα βοηθήσει καθοριστικά το παιδί. Προβληματίζονται όμως αν το παιδί τους θα προσαρμοστεί στην Α΄ Δημοτικού, αν θα συγκεντρώνεται, αν θα παραμένει ήσυχο στη τάξη, κυρίως όμως αν θα είναι πρόθυμο στο σπίτι να μελετήσει. Οταν μάλιστα το παιδί είναι ζωηρό, οι προβληματισμοί τους γιγαντώνονται. Ελπίζουν ότι θα αλλάξει, θα μεγαλώσει, θα ωριμάσει.
Αναμφισβήτητα, η είσοδος του παιδιού στο Δημοτικό είναι ένα γεγονός μεγάλης σημασίας για τη ζωή του. Χαρακτηρίζεται αφενός από τον αποχωρισμό του παιδιού από το μικρόκοσμο της οικογένειας και αφετέρου από την ένταξή του στο ευρύτερο περιβάλλον της σχολικής κοινότητας. Aυτό σηματοδοτεί μια νέα εποχή καθηκόντων και απαιτήσεων για το παιδί, το οποίο θα αρχίσει να αποκτά συστηματικές γνώσεις που σταδιακά θα γίνονται πολύπλοκες και κάποιες φορές δεν θα του είναι ιδιαίτερα ευχάριστες.
Γενικά, χρειάζονται περίπου δύο εβδομάδες για να προσαρμοστεί το παιδί στο νέο περιβάλλον. Συνήθως, έχει προηγηθεί η φοίτησή του στον παιδικό σταθμό και στο νηπιαγωγείο, γεγονός που σημαίνει ότι τόσο το παιδί, όσο και οι γονείς έχουν ήδη βιώσει τον αποχωρισμό. Ωστόσο μερικά παιδιά αντιδρούν αρνητικά κατά την είσοδό τους στην πρώτη τάξη. Aυτό συμβαίνει για διάφορους λόγους, επειδή νιώθουν άγχος να αντιμετωπίσουν τη νέα κατάσταση, βλέπουν γύρω τους πολλούς και άγνωστους συμμαθητές, αρκετούς δασκάλους, διαφορετική τάξη από αυτή που γνώριζαν κ.λπ.
Πηγαίνοντας τις πρώτες μέρες το παιδί στο σχολείο, οι γονείς πρέπει να αποχωρούν, αφήνοντας τους εκπαιδευτικούς να κάνουν τη δουλειά τους. Δεν πρέπει να αναστενάζουν γεμάτοι ενοχές ή να κρατάνε το παιδί πιο σφιχτά πριν φύγουν. Αν το παιδί κλαίει, αν κολλάει επάνω τους, αν τραβάει τα ρούχα τους ή αν κάνει οτιδήποτε άλλα παρόμοιο, οι γονείς με αγάπη και απόλυτη σταθερότητα πρέπει να φύγουν αφήνοντάς το στα έμπειρα χέρια του δασκάλου. Μπορούν, αν θέλουν, να πουν φεύγοντας κάποιες ενθαρρυντικές φράσεις στο παιδί όπως «σε αγαπώ», «θα είσαι μια χαρά», «θα είμαι πίσω πολύ σύντομα» κ.λπ. Η απόλυτη σταθερότητά των γονιών, συνδυασμένη με αγάπη θα κάνουν τα πράγματα για το παιδί κάθε μέρα και πιο εύκολα.
Καλό είναι η οικογένεια να δίνει ιδιαίτερη έμφαση στα θετικά στοιχεία που έχει το σχολείο. Οτι δηλαδή πλέον, όχι μόνο θα μάθει το παιδί να διαβάζει τις αγαπημένες του ιστορίες, αλλά θα μπορεί να γράφει το ίδιο τις δικές του. Θα αποκτήσει καινούργιους φίλους, νέα ενδιαφέροντα και θα μάθει πολλά πράγματα που δεν ήξερε για τον κόσμο που το περιβάλλει.
Επίσης, είναι βοηθητικό οι γονείς να μιλήσουν για τα δικά τους σχολικά βιώματα. Η αναφορά στις πιο ευχάριστες εμπειρίες που είχαν, χωρίς να κρύψουν ότι και οι ίδιοι ένιωθαν αγωνία και φόβο για το καινούριο που θα “αντιμετώπιζαν”, απενοχοποιώντας τα αρνητικά συναισθήματα είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντική.
Σε καμιά περίπτωση δεν χρειάζεται υπερπροστατευτισμός. Σίγουρα τις πρώτες ημέρες οι γονείς οφείλουν να είναι κοντά στο παιδί για να το στηρίξουν στα πρώτα του βήματα στο καινούριο σχολικό περιβάλλον. Σιγά σιγά όμως, πρέπει να το αφήσουν να πάρει πρωτοβουλίες, να αυτενεργήσει.
Οι γονείς είναι χρήσιμο να γνωρίζουν ότι η μελέτη στο σπίτι, κυρίως στις πρώτες τάξεις του Δημοτικού, πρέπει να είναι ελάχιστη. Αυτό φυσικά εξαρτάται και από την παιδαγωγική μέθοδο του κάθε εκπαιδευτικού. Η ευθύνη της μελέτης πρέπει να αποτελεί υπόθεση του ίδιου του παιδιού, ενώ οι γονείς απλώς να ελέγχουν αυτό που κάνει και να του δίνουν κατευθύνσεις. Είναι σημαντικό να του περάσουν το μήνυμα ότι βρίσκονται εκεί για να το βοηθήσουν σ’ ό,τι χρειαστεί, ενώ την κύρια ευθύνη την έχει το ίδιο.
Ποτέ δεν πρέπει να δίνονται έτοιμες απαντήσεις. Δεν έχει νόημα ο εκπαιδευτικός να αξιολογεί τις επιδόσεις των γονιών, γιατί τότε δημιουργεί μια πλασματική εικόνα για τη γνωστική κατάσταση του μαθητή και δεν μπορεί να παρέμβει στα μαθησιακά κενά που τυχόν έχει. Αν δεν γνωρίζουν οι γονείς το σωστό τρόπο να βοηθήσουν το παιδί, δεν πρέπει να επιμένουν. Το πιθανότερο είναι να καταλήξουν σε εκνευρισμό και φωνές. Είναι καλύτερα να αφήσουν το δάσκαλο να το εξηγήσει πάλι την επόμενη μέρα, απ’ το να του το δείξουν με λάθος τρόπο.
Η εμπιστοσύνη στον δάσκαλο ή στη δασκάλα που θα αναλάβει την τάξη είναι άκρως σημαντική. Εκείνος είναι που έχει την εμπειρία και θα καθοδηγήσει τους γονείς για το πώς θα βοηθήσουν το παιδί τους. Στη καθιερωμένη συνάντηση μεταξύ γονέων και εκπαιδευτικών, που γίνεται με την έναρξη της καινούριας σχολικής χρονιάς, θα δώσει τις απαραίτητες κατευθύνσεις που χρειάζεται για να κατανοήσουν όσο καλύτερα γίνεται το ρόλο τους. Σ’ αυτήν την πρώτη συνάντηση θα γίνει μια πρώτη γνωριμία, θα μιλήσει για τον τρόπο με τον οποίο ο ίδιος θα δουλέψει μέσα στην τάξη και θα αναφέρει ποιοι είναι οι στόχοι του και οι προσδοκίες του απ’ την αρχή μέχρι το τέλος της σχολικής χρονιάς. Οι γονείς δεν πρέπει να διστάσουν να συζητήσουν μαζί του τους προβληματισμούς και τις ανησυχίες τους. Δεν πρέπει να είναι επιφυλακτικοί και καχύποπτοι απέναντί του. Εκείνο το οποίο επιζητούν οι εκπαιδευτικοί από τους γονείς είναι η συνεργασία, ώστε με την βοήθειά τους, να πετύχουν το καλύτερο δυνατό για το παιδί.
Οι γονείς οφείλουν να ενδιαφέρονται για την κοινωνική του παρουσία στο χώρο του σχολείου, να το ρωτούν όχι μόνο για τα μαθήματά του αλλά και αν έπαιξε, ποιοι είναι οι φίλοι του, αν πέρασε καλά. Επιπλέον είναι σημαντικό να αποδέχονται τα λάθη του και να μην του ασκούν κριτική, αντίθετα να τονίζουν την αξία της προσπάθειας.
Ολα τα παραπάνω αποτελούν βασικές προϋποθέσεις για μια νέα, δημιουργική και ευλογημένη χρονιά!
