ΥΓΕΙΑ

Τι φοβούνται τα παιδιά…

τι-φοβούνται-τα-παιδιά-390513

Tης Μαρίζας Στ. Χατζησταματίου,

Ψυχολόγου, M.Sc, PhD, Διδάκτορος Παν/μίου Θεσσαλίας

www.mypsychology.gr

Σχεδόν όλα τα παιδιά εμφανίζουν, σε κάποια φάση της εξέλιξής τους, διάφορους φόβους. Οι φόβοι αυτοί ωστόσο, για ένα ποσοστό 5% – 10% από αυτά τα παιδιά, είναι τόσο έντονοι ώστε να πληρούν τα κριτήρια κάποιας ειδικής φοβίας για παράδειγμα, φόβος για το ασανσέρ, φόβος για κάποιο ζώο κ.ά. ή κάποιας μορφής αγχώδους διαταραχής, για παράδειγμα άγχος αποχωρισμού κ.ά. Σε πολλές περιπτώσεις και με το πέρασμα του χρόνου, οι διάφοροι φόβοι της παιδικής ηλικίας εξαφανίζονται από μόνοι τους ή μειώνεται αισθητά η έντασή τους. Αρκετά συχνά, όμως, συνεχίζουν να υπάρχουν και στην ενήλικη ζωή.

Στο δεύτερο μισό του πρώτου χρόνου της ζωής, εμφανίζονται δύο νέες μορφές φόβου: ο φόβος για τους ξένους και σταδιακά για νέες καταστάσεις και πράγματα και το άγχος αποχωρισμού δηλαδή, ο φόβος εγκατάλειψης. Στο μεσοδιάστημα μεταξύ πρώτου και δεύτερου χρόνου της ζωής, το παιδί έχει ιδιαίτερα μεγάλη ανάγκη από ασφάλεια και προβλεψιμότητα στη ζωή και στην καθημερινότητά του. Ως εκ τούτου, μπορεί ακόμα και η παραμικρή αλλαγή στις καθημερινές του συνήθειες να προκαλέσει έντονες αντιδράσεις στο παιδί, όπως επιθετικότητα, προσκόλληση στο γονιό, απαιτητικότητα κ.τ.λ. Κατά το ίδιο διάστημα, εμφανίζεται και ο φόβος για το σκοτάδι, ο οποίος στην ουσία, υποδηλοί το φόβο για το άγνωστο. Όταν ένα παιδί φοβάται το σκοτάδι νιώθει στην ουσία σαν να εξαφανίζεται κάθε τι γνώριμο και οικείο γύρω του που αποτελεί για αυτό παράγοντα ασφάλειας.

Τα παιδιά περί την ηλικία των 5 χρόνων περίπου αρχίζουν να αντιλαμβάνονται την έννοια του θανάτου και να φοβούνται μήπως πεθάνουν οι γονείς τους. Γύρω στην ηλικία των 9 χρόνων τα παιδιά αρχίζουν να φοβούνται μήπως πεθάνουν τα ίδια. Στο μεσοδιάστημα μεταξύ του 5ου και 10ου έτους, τα παιδιά συνειδητοποιούν σταδιακά το αμετάκλητο του θανάτου.

Μεταξύ του 4ου και 6ου χρόνου της ζωής των παιδιών, η φαντασία τους εξελίσσεται ραγδαία, σε σημείο που τα όρια ανάμεσα στη φαντασία και την πραγματικότητα είναι αρκετές φορές ασαφή. Αυτό σημαίνει ότι δεν είναι πάντα σαφές για το παιδί τι ανήκει στον εσωτερικό και τι στον εξωτερικό του κόσμο. Επομένως, οι κακές μάγισσες, τα διάφορα τέρατα και οι όποιες άλλες απειλητικές ή μη φιγούρες δεν υπάρχουν μόνο στα παραμύθια ή στα κινούμενα σχέδια αλλά, αρκετές φορές, και στην πραγματικότητα. Παράλληλα η αίσθηση των παιδιών της ηλικίας αυτής ότι μπορούν να επηρεάσουν με έναν μαγικό τρόπο το περιβάλλον τους, τα κάνει να πιστεύουν πως αρκεί να σκεφθούν κάτι και αυτό θα υπάρχει, π.χ. ένα φάντασμα ή ένας λύκος κάτω από το κρεβάτι τους. Όλα αυτά συντελούν στην εμφάνιση διαταραγμένου ύπνου, κατά τη διάρκεια της νύχτας.

Στην ηλικία των 7 – 8 ετών, οι διάφοροι φόβοι των παιδιών εντείνονται και πληθαίνουν, αποκτώντας πλέον μια πιο ρεαλιστική χροιά όπως είναι για παράδειγμα, ο φόβος του πολέμου, ενός πιθανού δυστυχήματος ή μιας φυσικής καταστροφής.

Οπως γίνεται αντιληπτό η ανεξέλεγκτη παρακολούθηση βιντεοταινιών ή τηλεοπτικών προγραμμάτων, παιδικών και μη, τα οποία συχνά περιέχουν πολλή βία, φυσικές καταστροφές, πολέμους, εγκλήματα, τρομοκρατικές ενέργειες κ.τ.λ. μπορεί να προκαλέσουν στα παιδιά μια αίσθηση προσωπικής απειλής. Η χρήση της τηλεόρασης επομένως μπορεί να προκαλέσει πολλά προβλήματα τόσο στο παιδί, όσο και σε όλη την οικογένεια. Τα παιδιά σε αυτή τη φάση αισθάνονται ότι μπορεί να συμβεί κάτι το μοιραίο τόσο στα ίδια όσο και στα αγαπημένα τους πρόσωπα.

Είναι πολύ σημαντικό να έχουμε υπόψη πως ο φόβος γενικώς είναι ένα απόλυτα φυσιολογικό αίσθημα, ιδιαίτερα όταν ζούμε σε έναν κόσμο όπου υποβόσκουν διάφορες απειλές και αβεβαιότητες. Αυτό στο οποίο θα πρέπει να αποσκοπούμε είναι να δώσουμε στο παιδί τα εφόδια εκείνα που θα του επιτρέπουν να διαχειρίζεται αποτελεσματικά τους διάφορους φόβους του, ιδιαίτερα τους μη ρεαλιστικούς, και όχι να εξαλείψουμε, πάση θυσία, κάθε του φόβο. Ας μην ξεχνάμε πως πολλοί από τους παιδικούς φόβους έχουν ιδιαίτερη εξελικτική αξία καθώς βοηθούν το παιδί να αποκτήσει ψυχικά αντισώματα απέναντι σε καταστάσεις που σίγουρα θα αντιμετωπίσει αργότερα στη ζωή, όπως π.χ. την οδύνη του αποχωρισμού. Να θυμάστε πως και εμείς οι ίδιοι φοβόμασταν διάφορα πράγματα ως παιδιά, τα οποία καταφέραμε να διαχειριστούμε μεγαλώνοντας…

Εγγραφείτε στο Newsletter του Ταχυδρόμου