Παρηγορική ιατρική, μια πραγματική ανάγκη για χρόνιους ασθενείς και ασθενείς τελικού σταδίου – Πολιτισμός και αξιοπρέπεια στους συμπολίτες μας
Του Ματθαίου Δραμητινού,
Ιατρού καρδιολόγου Διοικητού Νοσοκομείου Βόλου
Η ανακουφιστική – παρηγορική ιατρική είναι μια σχετική άγνωστη έννοια στο ευρύ κοινό κι όμως πρόκειται για μια πολύ σημαντική ειδικότητα που διευκολύνει την καθημερινότητα εκατομμυρίων ασθενών σε όλον τον κόσμο.
Πρόκειται για την ειδικότητα που διαχειρίζεται χρόνιους ασθενείς και ασθενείς που βρίσκονται σε τελικό στάδιο νόσου, της οποίας η πρόγνωση είναι ορισμένη και κύριος στόχος είναι η ολοκληρωμένη φροντίδα και η αναβάθμιση της ποιότητα ζωής τους (πρόκειται για ασθένειες όπως ο καρκίνος, το ΑΙDS, τα εγκεφαλικά επεισόδια, άλλες νευρολογικές παθήσεις, τις βαριές νεφρικές και καρδιακές ανεπάρκειες κ.α).
Το 1987 το Ηνωμένο Βασίλειο αναγνώρισε επίσημα την ειδικότητα ενώ τρία χρόνια αργότερα ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (WHO) ανέφερε πως η παρηγορική ιατρική είναι μια «ενεργή ολοκληρωμένη φροντίδα των ασθενών, των οποίων η νόσος δεν ανταποκρίνεται σε ριζική θεραπευτική αγωγή» και τόνισε την σοβαρότητα του «πόνου» και της επίτευξης καλύτερης ποιότητας ζωής για τους ασθενείς και τις οικογένειές τους.
Σε ποιους απευθύνεται
- Άτομα με καρκίνο που δε μπορούν να λάβουν περαιτέρω θεραπευτική αγωγή.
- Άτομα με ανίατα νευρολογικά νοσήματα και άνοια τελικού σταδίου.
- Καρδιακή, αναπνευστική και νεφρική ανεπάρκεια τελικού σταδίου.
- Άτομα που πάσχουν από χρόνιο πόνο.
Tα βασικά σημεία της παρηγορικής ιατρικής
Πρέπει να γίνει σαφές πως ο σκοπός της παρηγορικής ιατρικής δεν είναι η θεραπεία του νοσήματος άλλα η παροχή συμβουλών και υπηρεσιών για τη βελτίωση της ποιότητας της ζωής κάθε ασθενή. Με άλλα λόγια η παρηγορική ιατρική δεν προσπαθεί να θεραπεύσει την ασθένεια, αλλά έχει ως στόχο να βοηθήσει τον ασθενή και την οικογένειά του να βελτιώσει την καθημερινότητά τους, αντιμετωπίζοντας τις πρακτικές, συναισθηματικές και πνευματικές ανάγκες που προκύπτουν από την ασθένειά (πολύ συχνά όταν πρόκειται για καταληκτική πάθηση, αναφερόμαστε κατά κύριο λόγο στον κακοήθειες).
Ένα δίκτυο υπηρεσιών προσφέρονται από γιατρούς, νοσηλευτές και άλλους επαγγελματίες υγείας με στόχο η αγωγή να προσφέρει ανακούφιση από τον πόνο και τα άλλα ψυχοσωματικά συμπτώματα που προκαλεί κάθε νόσος. Είναι πιθανό να χορηγείται και φαρμακευτική αγωγή για να αντιμετωπιστούν οι παρενέργειες των θεραπειών στον οργανισμό αλλά και για να επιλυθούν τυχόν ψυχολογικά ζητήματα που προκύπτουν.
Ειδικά στην περίπτωση ασθενούς με προχωρημένο καρκίνο, που δεν ανταποκρίθηκε στη θεραπευτική αγωγή και δεν είναι θεραπεύσιμος, είναι προτιμότερο ο ασθενής να έρθει από νωρίς σε επαφή με την ομάδα παρηγορικής ιατρικής και να ενημερωθεί για το αν τελικά οι υπηρεσίες αυτές μπορούν να τον βοηθήσουν σ’ αυτό το στάδιο.
Ακόμα κι αν δεν απαιτούνται αρχικά υπηρεσίες παρηγορικής ιατρικής, είναι καλό να γνωρίζετε εκ των προτέρων ποια είναι τα διαθέσιμα μέσα, στην περίπτωση που οι ανάγκες σας αλλάξουν στην πορεία της ασθένειας. Πάντως, δεν χωράει αμφιβολία πως η έγκαιρη αντιμετώπιση των προβλημάτων είναι προς όφελος του ασθενή όμως ταυτόχρονα επιμερίζονται και οι ευθύνες και το άγχος της οικογένειας και του στενού περιβάλλοντος.
Στο σημείο αυτό θα πρέπει να επισημάνουμε πως η περίπτωση των ασθενών με νόσο σε τελικό στάδιο είναι διαφορετική σε πολλά σημεία, σε σύγκριση με τη διαχείριση ανθρώπων που πάσχουν από μια ήπια χρόνια νόσο.
Οι βασικές προτεραιότητες που καθορίζουν τη διαχείριση των εν λόγω ασθενών περιλαμβάνουν την ανάγκη να νιώθουν άνετα, να διατηρούν τον έλεγχο και την αξιοπρέπειά τους, να ζήσουν περισσότερο και να ολοκληρώσουν ομαλά τη ζωή τους. Ένα συνεπές πλάνο φροντίδας για αυτούς τους ασθενείς, οι οποίοι επιζητούν την ύπαρξη αξιοπιστίας κατά την επαφή με τους διάφορους παρόχους φροντίδας, πρέπει να θεωρείται αυτονόητο.
Χαρακτηριστικά συμπτώματα με τα οποία ασχολείται ο ιατρός
Πόνος – αδυναμία, κόπωση, ανορεξία, καχεξία, ναυτία και έμετος, δυσκοιλιότητα, ξηροστομία και στοματικά έλκη, διάρροια, βήχας και δύσπνοια, κακοήθης ασκίτης, δερματικά έλκη, άγχος και κατάθλιψη
Τα κυριότερα χαρακτηριστικά της παρηγορικής ιατρικής
Η παρηγορική ιατρική έχει, όπως είπαμε, κύριο και βασικό σκοπό να παρέχει ανακούφιση από τον πόνο και τα συμπτώματα της νόσου, η οποία προκαλεί δυσφορία στον ασθενή. Επίσης:
- Υποστηρίζει το δικαίωμα να ζει κάποιος και να αντιμετωπίζει τον θάνατο ως φυσιολογική κατάληξη αλλά δεν αποσκοπεί στην επιτάχυνση/αναβολή του θανάτου.
- Ενσωματώνει στη φροντίδα την ψυχολογική και την πνευματική διάσταση και προσφέρει ένα σύστημα υποστήριξης που θα βοηθήσει τους ασθενείς να ζήσουν όσο πιο δραστήρια μπορούν.
- Είναι δυνατόν να εφαρμοστεί και στα πρώτα στάδια της ασθένειας, σε συνδυασμό με άλλες θεραπείες που στοχεύουν στην παράταση της ζωής, όπως η χημειοθεραπεία και η ακτινοθεραπεία (στις περιπτώσεις των ασθενών του καρκίνου).
- Περιλαμβάνει την απαιτούμενη διερεύνηση για να γίνουν αντιληπτές επιπλοκές από τη θεραπεία που προκαλούν ιδιαίτερη δυσφορία, ώστε να είναι αποτελεσματική η αντιμετώπισή τους.
- Προσφέρει ένα σύστημα υποστήριξης που θα βοηθήσει την οικογένεια των ασθενών να διαχειριστούν από την πλευρά τους την ασθένεια αλλά και το πένθος.
- Μια ομάδα ειδικών προσεγγίζει τον ασθενή και την οικογένειά του για να βοηθήσει στην αντιμετώπιση των καθημερινών, πρακτικών αναγκών, διευκολύνοντας έτσι την ζωή όλων.
- Ενισχύει την ποιότητα ζωής και ενδεχομένως επηρεάζει θετικά την πορεία της ασθένειας.
- Οι ασθενείς τελικού σταδίου έχουν μια πιο προβλέψιμη πορεία και μπορούν να πραγματοποιούν τις καθημερινές τους δραστηριότητες μέχρι να φτάσουν χρονικά πολύ κοντά στο τέλος της ζωής τους.
2. Ποιο είναι το σχέδιο για την δημιουργία ανάλογης δομής στο νοσοκομείο Βόλου; Χρονοδιάγραμμα.
Με την ευγενική χορηγία του μεγάλου ευεργέτη της Μαγνησίας κ. Χαράλαμπου Τσιμά, σχεδιάζουμε την δημιουργία της κλινικής στον πρώτο όροφο του παλαιού νοσοκομείου, σε συνολική επιφάνεια 1.000 m2 , με πλήρη ανακατασκευή και ιδιαίτερες χρηστικές ιδιαιτερότητες. Μιλάμε για κλινική 20 κλινών διαβαθμισμένης βαρύτητας, με όλους τους βοηθητικούς χώρους που προβλέπονται από τα διεθνή δεδομένα.
. 2 δίκλινους και 1 μονόκλινο θάλαμο υψηλής βαρύτητας ( τύπου ΜΑΦ)
. 7 δίκλινους θαλάμους μέσης βαρύτητας, όλους με ατομικό λουτρό, τύπου ΑΜΕΑ
. Σαλόνι διαφόρων δραστηριοτήτων, κουζίνα, μαγειρείο και ανάλογους βοηθητικούς χώρους.
. Εξωτερικό ιατρείο ΠΟΝΟΥ, γραφεία ιατρών, νοσηλευτικής υπηρεσίας, γραφείο ψυχολόγου. 2 εξεταστήρια, χώρος για φυσιοθεραπεία, γυμναστήριο.
. Ξεχωριστή είσοδο από τον κήπο του νοσοκομείου, Εξειδικευμένος, ανελκυστήρας.
. Συνεργασία με λοιπές δομές του νοσοκομείου, εργαστήρια, λοιπές ιατρικές ειδικότητες, φαρμακείο, κουζίνα, πλυντήρια.,
Έχουμε λάβει την κατά αρχήν θετική έγκριση του Υπουργείου Υγείας, επεξεργαζόμαστε τα σχέδια, τα οποία θα υποβληθούν για έγκριση στο υπουργείο και καλώς εχόντων των πραγμάτων μέσα στο καλοκαίρι θα αρχίσουν οι εργασίες.
Πολύ σημαντικό για την βιωσιμότητα του εγχειρήματος, είναι να ενταχτεί (η κλινική) στον οργανισμό του νοσοκομείου, ώστε να γίνουν και οι αναγκαίες προσλήψεις σε ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό. Η υπόσχεση του υπουργείου είναι ότι με την έγκριση των σχεδίων, θα ακολουθήσουν και οι ανάλογες προκηρύξεις των θέσεων. Πάντως η βούληση της διοικήσεως αλλά και του δωρητή είναι να τεθεί σε λειτουργία το συντομότερο δυνατόν.
3. Υπάρχει ανάλογη δομή στην Ελλάδα και τι δυνατότητες θα προσφέρει επι πλέον στο νοσοκομείο;
Κλινική παρηγορικής ιατρικής, δεν υπάρχει σε κανένα νοσοκομείο στην χώρα μας, ενώ η εμπειρία σε χώρες του εξωτερικού είναι αρκετή, Στην χώρα μας υπάρχουν δύο δομές ιδιωτικού δικαίου και λειτουργούν σαν ξεχωριστά ιδρύματα. Αυτή η πανελλήνια πρωτοτυπία, εκτός που ανεβάζει το κύρος του νοσοκομείου με ιδιαίτερη έμφαση στην εξυπηρέτηση των συμπολιτών μας, θα αποτελέσει και εκπαιδευτικό πρότυπο για τους λειτουργούς υγείας. Εκτιμούμε ότι οι γιατροί και οι νοσηλευτές που θα εργαστούν στην κλινική θα είναι εξαιρετικά εκπαιδευμένοι σε αυτόν τον τομέα, ανεβάζοντας ψηλά τα παρεχόμενες υπηρεσίες.
Κλείνοντας θα θέλαμε να επισημάνουμε ότι, η βούληση των ανθρώπων που σχεδιάζουν, διοίκηση, υπουργείο αλλά και του δωρητή του κυρίου Χ, Τσιμά είναι η ανακούφιση του ανθρώπινου πόνου σε όλα τα επίπεδα, ακόμη και στις πολύ δύσκολες στιγμές με γνώμονα την ΑΞΙΟΠΡΈΠΕΙΑ και τον ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ που αρμόζει σε κάθε άνθρωπο στο δωρεάν δημόσιο σύστημα υγείας που υπηρετούμε, φροντίζοντας για την πληρότητα και ολοκληρωμένη φροντίδα ανεξαρτήτως πάθησης η έκβασης.
