ΤΟΠΙΚΑ

Αναστάσιος Βολιώτης: «Χωρίς ανεξάρτητη δικαιοσύνη, υπάρχει κίνδυνος διολίσθησης της δημοκρατίας»

αναστάσιος-βολιώτης-χωρίς-ανεξάρτη-73258

Τονίζει σε συνέντευξή του στον ΤΑΧΥΔΡΟΜΟ ο πρώην πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Βόλου

Νέες ατραπούς έντονου προβληματισμού γύρω από τους διακριτούς ρόλους των εξουσιών και τις ενδεχόμενες «εισβολές» στη λειτουργία της Δικαιοσύνης άνοιξαν τις τελευταίες ημέρες επώνυμες -και κατά συνέπεια ιδιαίτερης βαρύτητας- καταγγελίες σχετικά με παρεμβάσεις στον τρόπο απονομής της Δικαιοσύνης. Σε μία «βαριά» για το χώρο της δικαιοσύνης περίοδο, με ένα ασφαλιστικό να απειλεί δικηγορικά γραφεία και έναν κλάδο να συνεχίζει για όγδοη εβδομάδα τις κινητοποιήσεις του, το φως της δημοσιότητας βλέπουν τούτες τις ημέρες καταγγελίες, οι οποίες γεννούν μια σειρά από ερωτήματα στους πολίτες για το εάν η Δικαιοσύνη λειτουργεί πραγματικά ανεξάρτητα από τις άλλες μορφές εξουσίας.

«Αν δεν έχουμε ανεξάρτητη δικαιοσύνη, υπάρχει κίνδυνος διολίσθησης της δημοκρατίας», τονίζει σε συνέντευξή του στον ΤΑΧΥΔΡΟΜΟ ο πρώην πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Βόλου Αναστάσιος Βολιώτης. Με δεδομένο, όπως υπογραμμίζει, ότι η δικαιοσύνη είναι εκείνη που καλείται να εγγυηθεί την τήρηση των δημοκρατικών ελευθεριών, ο κ. Βολιώτης προσθέτει ότι αν θέλουμε να υπάρχουμε ως κράτος, οφείλουμε να αξιώνουμε τη δημοκρατική λειτουργία μιας Ανεξάρτητης Δικαιοσύνης. Ωστόσο, εκφράζει φόβους ότι η διάκριση των εξουσιών στη χώρα μας δεν έχει μετουσιωθεί απόλυτα σε πράξη.

Με τη συνέντευξή του στον ΤΑΧΥΔΡΟΜΟ, ο πρώην πρόεδρος του Δ.Σ.Β. απαντά σε μια σειρά από επίκαιρα ζητήματα γύρω από τη λειτουργία της Δικαιοσύνης, ενώ σχετικά με το φλέγον πλέον ζήτημα του ασφαλιστικού μιλά για προσπάθεια να γίνουν με νόμο οι δικηγόροι «σκλάβοι» ενός οπισθοδρομικού κράτους. Ευελπιστεί, πάντως, έστω και τώρα οι συνδικαλιστικές ηγεσίες των δικηγόρων να αντιμετωπίσουν με υπευθυνότητα το πρόβλημα.

Συνέντευξη στη ΒΑΣΩ ΣΑΜΑΚΟΒΛΗ

Κύριε Βολιώτη, τα δικαιώματα του ανθρώπου τελούν υπό την εγγύηση της δικαστικής λειτουργίας;

Η ελληνική πολιτεία συνιστά κράτος δικαίου, όπου τα δικαιώματα του ανθρώπου απέναντι στην οποιαδήποτε εξουσία τελούν υπό την εγγύηση της δικαστικής λειτουργίας και η οποιαδήποτε εξουσία εντός του κράτους βρίσκεται υπό το διαρκή δικαστικό έλεγχο, που ανακόπτει ως φραγμός κάθε αυθαίρετη, καταχρηστική ή καθ’ υπέρβαση άσκησή της. Στο πλαίσιο αυτό οτιδήποτε συμβάλλει στην ποιοτική αναβάθμιση της δικαιοσύνης και στη βελτίωση της λειτουργίας της αποτελεί προσφορά στο κράτος δικαίου, ενισχύει το φιλελεύθερο χαρακτήρα του πολιτεύματος και εξασφαλίζει ευρύτερη και αποτελεσματικότερη προστασία των δικαιωμάτων του ανθρώπου.

Είναι επαρκής η θεσμική κατοχύρωση;

Η δικαιοσύνη απαιτεί καθημερινή προσφορά και επαγρύπνηση των παραγόντων απονομής της (και όχι μόνο) και δεν αρκεί η εφάπαξ θεσμική κατοχύρωση της λειτουργίας της. Οπως η δημοκρατία κερδίζεται με την καθημερινή συμμετοχή του πολίτη στη δημόσια ζωή της χώρας και στα πολιτικά δρώμενα, έτσι και η δικαιοσύνη – και συνεκδοχικά, και η ελευθερία και ισονομία που η δικαιοσύνη εγγυάται – απαιτεί καθημερινή εγρήγορση και έμπρακτη συμβολή ιδίως των νομικών, οι οποίοι θεσμικά είναι ταγμένοι να την υπηρετούν

Είναι τελικά η απονομή της δικαιοσύνης άσκηση εξουσίας και το έργο των δικαστών συγχρόνως νομιμοποιείται πολιτικά;

Η απονομή της δικαιοσύνης δεν είναι απλή άσκηση εξουσίας. Οσοι τυχόν λειτουργοί της την αντιλαμβάνονται έτσι, ασφαλώς δεν μπορούν να επιτελέσουν σωστά το έργο τους. Η δικαιοσύνη δεν αποτελεί αυθαίρετη έκφραση βούλησης, αλλά (πρέπει να) είναι προϊόν συλλογιστικής διαδικασίας με επιστημονική θεμελίωση και ευθυκρισία. Στο μέτρο που απονέμεται με βάση κανόνες δικαίου η γνώση και η επιστημονική ερμηνεία τους αποτελεί απολύτως αναγκαία προϋπόθεση για την νομιμοποίηση της δικαιοσύνης ως κρατικής λειτουργίας. Διότι οι Δικαστές δεν έχουν πολιτική νομιμοποίηση, όπως οι άλλοι λειτουργοί του κράτους, οι οποίοι εκλέγονται κατά τακτά χρονικά διαστήματα και λογοδοτούν, σε τελευταία ανάλυση, στον κυρίαρχο λαό. Το έργο των Δικαστών νομιμοποιείται πολιτικά (στη συνείδηση, δηλαδή, των πολιτών) μέσω της επιστήμης, εφόσον είναι επιστημονικά θεμελιωμένο, και εφόσον δεν αποτελεί προϊόν αυθαίρετης αλλά αμερόληπτης, ανεπηρέαστης και ορθής κρίσης.

Είναι οι Δικηγόροι συνλειτουργοί στην απονομή της δικαιοσύνης ασκώντας λειτούργημα και πως αντιλαμβάνεται το έργο του κάθε Δικηγόρος;

Η απονομή της δικαιοσύνης δεν είναι, βέβαια, έργο μόνο των δικαστών. Σε αυτό το έργο συν-λειτουργοί είναι και οι Δικηγόροι, ως νομικοί συμπαραστάτες και αρωγοί του πολίτη που προσφεύγει στη δικαιοσύνη ζητώντας τη δικαστική προστασία για την προάσπιση των δικαιωμάτων και των ελευθεριών του.

Ορθώς θέτετε το μεγάλο ερώτημα-ζήτημα αν αυτοί αντιλαμβάνονται το έργο τους ως απλό επάγγελμα ή ως λειτούργημα στο κράτος δικαίου. Οπως ο Δικαστής δεν πρέπει να θεωρεί το έργο του ως απλή άσκηση εξουσίας, έτσι και ο δικηγόρος δεν πρέπει να αντιλαμβάνεται το δικό του έργο ως απλό (επικερδές) επάγγελμα. Διότι τότε, ούτε τη νομική επιστήμη αγαπά, ούτε μπορεί να αντιληφθεί την ευθύνη που συνεπάγεται η δικηγορική του ιδιότητα

Κρίνετε αναγκαία σήμερα την επιστημονική θωράκιση της απονομής της δικαιοσύνης;

Θέλω να θεωρώ ως δεδομένη την επιστημονική θωράκιση της απονομής της δικαιοσύνης, γιατί μόνο έτσι η δικαιοσύνη αποστασιοποιείται από την κατασταλτική πολιτική του κράτους και την ελέγχει σύμφωνα με το συνταγματικό προορισμό της. Ιδίως ύστερα από τις παγκόσμιες εξελίξεις στον οικονομικό τομέα και την επικράτηση του νεοφιλελεύθερου προτύπου παρατηρείται (και στη χώρα μας) η υποχώρηση του κράτους σχετικά με το ρυθμιστικό του ρόλο στην οικονομική και κοινωνική ζωή και η προϊούσα μεταβίβαση εξουσίας στον ιδιωτικό τομέα, και η δικαιοσύνη αντιμετωπίζει την πρόκληση να κρατήσει ακόμα λεπτότερες και συνθετότερες ισορροπίες στην κοινωνία.

Μήπως πολλές λειτουργίες του δημοσίου (αξιοποίηση ενέργειας, υγειονομική περίθαλψη, παιδεία και άλλες) αφήνονται στην εξουσία των νόμων της αγοράς και ποιες είναι οι συνέπειες, αν ισχύει κάτι τέτοιο;

Ιστορικά παραδοσιακές λειτουργίες του δημοσίου, όπως χαρακτηριστικά είπατε, παραχωρούνται (σε ολοένα αυξανόμενη κλίμακα) στον ιδιωτικό τομέα και σε πρώτη ανάγνωση κάτι τέτοιο ξενίζει τους περισσότερους και δημιουργεί υπόνοιες για ανομία και εξοντωτικό ανταγωνισμό. Εφόσον, ωστόσο, υπάρχουν διαφανείς διαδικασίες, εφαρμογή των νόμων (δίκαιων και ορθών νόμων), έλεγχος από εποπτικές αρχές και κοινωνική δικαιοσύνη, δεν χρειάζεται να δαιμονοποιούμε το καινούργιο. Τα προβλήματα δημιουργούνται όταν τα ανωτέρω εκλείπουν, είτε μιλάμε για δημόσιο είτε για ιδιωτικό τομέα.

Η σύγχρονη ποινική νομοθεσία προέρχεται από θεσμικά κείμενα της Ευρωπαϊκής Ενωσης και μπορεί να πει κανείς ότι υπάρχουν εξ αυτού του λόγου ελαττώματα στην ποινική νομοθεσία;

Ως μέλος της Ευρωπαϊκής Ενώσεως είναι λογικό τμήμα της ποινικής νομοθεσίας, κυρίως ειδικοτέρων νόμων αυτής, να ευθυγραμμίζεται με τα αντίστοιχα θεσμικά κείμενα της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Ενίοτε η ευθυγράμμιση αυτή γίνεται με μετάφραση, με χρήση όρων ανοικείων στην ελληνική ποινική νοοτροπία και στην ελληνική κοινωνία. Στις περιπτώσεις αυτές, για να προστατευθεί ο πολίτης, θα πρέπει ο Δικαστής να «ξεκαθαρίσει» με επιστημονική ερμηνεία το ομιχλώδες «νομικό τοπίο». Και αυτό το έργο απαιτεί θεωρητική κατάρτιση. Ανάλογες φυσικά είναι οι απαιτήσεις και για το ρόλο του συνηγόρου.

Αυτά τα ελαττώματα δεν βρίσκονται όμως μόνο στην ποινική νομοθεσία, αλλά και σε ποικίλα άλλα νομοσχέδια που είναι ξένα προς τα δεδομένα της ελληνικής πραγματικότητας και πολλές φορές η εφαρμογή τους φαντάζει ουτοπική.

Υπάρχει τελικά σήμερα προστασία ατομικών δικαιωμάτων;

Το νομικό καθεστώς της Ελλάδος σύμφωνα με το Σύνταγμα που το καθιερώνει είναι φιλελεύθερο και δημοκρατικό. Το δημοκρατικό στοιχείο θεμελιώνεται στη συνταγματική αναγνώριση της λαϊκής κυριαρχίας ως θεμέλιου και πηγής της εξουσίας. Το φιλελεύθερο στοιχείο θεμελιώνεται στην αναγνώριση ατομικών δικαιωμάτων, με αιχμή του δόρατος την καθιέρωση της δικαστικής προστασίας στο άρθρο 20 παρ.1 του Συντάγματος. Τη στιγμή που προβλέπεται δυνατότητα προσφυγής του ατόμου στη δικαιοσύνη σε περίπτωση προσβολής των ατομικών δικαιωμάτων, επιβεβαιώνεται ότι υπάρχει προστασία των ατομικών δικαιωμάτων.

Στην τελευταία συνέντευξη που μου δώσατε ως απερχόμενος Πρόεδρος του Δ.Σ.Β. είχατε αναφέρει ότι το μεγαλύτερο πρόβλημα των Δικηγόρων ήταν το ασφαλιστικό. Σήμερα τι λέτε;

Αυτό επαναλαμβάνω και σήμερα. Δυστυχώς τον τελευταίο χρόνο βλέπουμε το πρόβλημα του ασφαλιστικού από διαφορετική οπτική γωνία από αυτή που έπρεπε, τη στιγμή που όλοι διαπιστώνουμε την επερχόμενη «εξόντωση» των δικηγόρων. Ακόμη και σήμερα, που ο κλάδος βρίσκεται σε αγωνιστικές κινητοποιήσεις για όγδοη εβδομάδα, προτείνονται «λύσεις» μέσω μιας αναλογιστικής μελέτης που αποβλέπει στη διατήρηση της τριετούς ανακλιμάκωσης των εισφορών, στην επέκτασή της και στους παλαιούς ασφαλισμένους και στην εξομοίωση προς το δυσμενέστερο «παλαιών» και «νέων» ασφαλισμένων με αύξηση των εισφορών και μείωση των συντάξεων.

Δυστυχώς επιχειρείται οι δικηγόροι να γίνουν με το νόμο «σκλάβοι» ενός οπισθοδρομικού και αντιπαραγωγικού κράτους, που θα παίρνει πάνω από το 80% των εισοδημάτων τους και δεν θα προσφέρει απολύτως τίποτε.

Θέλω να ελπίζω ότι οι συνδικαλιστικές ηγεσίες μας θα ενσκήψουν στο πρόβλημα – έστω την τελευταίαστιγμή – με τη δέουσα σοβαρότητα και υπευθυνότητα για να μην οδηγηθεί σε απόγνωση η πλειοψηφία των δικηγόρων.

Είμαι υποχρεωμένη με τα όσα συμβαίνουν στο χώρο της δικαιοσύνης σήμερα να σας ρωτήσω κλείνοντας αν είναι ανεξάρτητη η δικαιοσύνη στην πατρίδα μας;

Είναι κοινός τόπος ότι η συντακτική εξουσία των χωρών με πολιτεύματα διεπόμενα από τη δημοκρατική αρχή υιοθετεί ως αυτονόητη αντίληψη το γεγονός ότι οι εξουσίες στο κράτος είναι τρεις, όσες ακριβώς τις κατέγραψε ο Μοντεσκιέ, και στις οποίες περιλαμβάνεται και η δικαστική. Θεσμικά σύγκρουση εξουσιών δεν πρέπει να υπάρχει. Αφ’ ης στιγμής όμως η δικαστική εξουσία είναι η ελέγχουσα εξουσία, η δε νομοθετική τείνει να απορριφθεί από την εκτελεστική, η τελευταία αντιλαμβάνεται τον έλεγχο της δικαστικής πάντα οχληρό. Για αυτό γίνεται προσπάθεια να απορροφήσει και αυτή. Θέλω να πιστεύω ότι όλοι μας επιθυμούμε μια δικαιοσύνη προσαρμοσμένη στις σύγχρονες κοινωνικές και οικονομικές απαιτήσεις, που να υπηρετεί την παραγωγική δραστηριότητα, και είναι γρήγορη, αποτελεσματική και ανεξάρτητη. Σε αυτή την προσπάθεια είναι υποχρέωση όλων μας και κυρίως της πολιτείας να συνεισφέρουμε ο καθένας από το δικό του μετερίζι, γιατί αν δεν έχουμε ανεξάρτητη δικαιοσύνη υπάρχει κίνδυνος διολίσθησης της δημοκρατίας. Η δικαιοσύνη, εν κατακλείδι, είναι αυτή που καλείται να εγγυηθεί την τήρηση των δημοκρατικών ελευθεριών και να στηρίξει τις δύο άλλες εξουσίες. Με δεδομένο αυτό είναι λογικό να αξιώνουμε τη δημοκρατική λειτουργία μιας Ανεξάρτητης Δικαιοσύνης αν θέλουμε να υπάρχουμε ως κράτος. Φοβάμαι ότι η διάκριση των εξουσιών στην πατρίδα μας δεν έχει πάρει πλήρως σάρκα και οστά.

Εγγραφείτε στο Newsletter του Ταχυδρόμου