«Σήμερα είμαστε όλοι εδώ και μνημονεύουμε τα σήματα του μεγαλύτερου εγκλήματος της ιστορίας της ανθρωπότητας. Του ολοκαυτώματος των έξι εκατομμυρίων Εβραίων από τους ναζί. Σήμερα βρισκόμαστε όλοι μαζί εδώ για να δηλώσουμε ότι δεν τους έχουμε ξεχάσει». Αυτά τόνισε ο πρόεδρος του Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου Ελλάδας, Δαβίδ Σαλτιέλ, στα αποκαλυπτήρια του μνημείου Ολοκαυτώματος που πραγματοποιήθηκαν χθες στα Τρίκαλα, ολοκληρώνοντας ένα τριήμερο εκδηλώσεων, από 9 έως 11 Νοεμβρίου 2018.
Πρόκειται για ένα μνημείο που βρίσκεται στην αρχή της παλιάς συνοικίας των τρικαλινών Εβραίων, στον πεζόδρομο της οδού Πλούτωνος. Ένα δάκρυ σχηματισμένο από σιδηροδρομικές γραμμές τρένου, παραπέμπει στο ’Αουσβιτς και στη μακρά διαδρομή εκτόπισης των Τρικαλινών και άλλων Ελλήνων Εβραίων και μη, με τα «τρένα του θανάτου», σε στρατόπεδα συγκέντρωσης.
Στη συνέχεια, ο πρόεδρος του Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου Ελλάδας δεν παρέλειψε να τονίσει, ότι με αυτό το σεμνό μνημείο που η πόλη των Τρικάλων αφιερώνει στη μνήμη τους, γίνεται φάρος άσβεστος για να θυμίζει πως ότι έγινε τότε στο όνομα του μίσους και του αντισημιτισμού, μπορεί να ξανασυμβεί σε κάθε κοινωνία, όσο εξελιγμένη κι αν είναι, σε κάθε πόλη όσο σύγχρονη κι αν είναι, σε κάθε χρονική στιγμή στην ιστορία.
Διότι, εξήγησε, το μίσος δεν γνωρίζει γεωγραφικά σύνορα και ο σκοταδισμός του Μεσαίωνα δεν γνωρίζει χρονικά όρια. Ο κ. Σαλτιέλ, αναφέρθηκε και σε ότι συνέβη στις 24 Μαρτίου του 1944 στα Τρίκαλα, επισημαίνοντας: « Ήταν ακριβώς εδώ σε αυτή τη γη που πατάμε, στους δρόμους τριγύρω μας, όταν στις 24 Μαρτίου του 1944 οι Γερμανοί έκαναν μπλόκο στην εβραϊκή συνοικία και σε μια επιχείρηση σκούπα συνέλαβαν τους εβραίους των Τρικάλων που είχαν απομείνει στην πόλη, 139 ψυχές στοιβάχτηκαν σε καμιόνια, εκτοπίστηκαν στο ’Αουσβιτς όπου και εξοντώθηκαν ακολουθώντας την κοινή μοίρα των 67.000 Ελλήνων και των 6.000.000 Εβραίων Ευρωπαίων ομοθρήσκων».
Είναι ουσιαστικής σημασίας να τονίσουμε, πρόσθεσε, ότι η πλειονότητα της εβραϊκής κοινότητας των Τρικάλων, όπως και των κοινοτήτων της Λάρισας, της Καρδίτσας και του Βόλου, γλίτωσαν τον αφανισμό χάρη στην απλόχερη ανθρωπιά των συμπολιτών Θεσσαλών, χάρη σε τοπικούς θρησκευτικούς ηγέτες, όπως ο μητροπολίτης Δημητριάδος Ιωακείμ, και χάρη στην έγκυρη παρέμβαση των ομάδων εθνικής αντίστασης. Ολόκληρα χωριά όπως το Συκούριο, το Μαστρογιάννη, το Στόμιο, προσέφεραν καταφύγιο στις οικογένειες των κατατρεγμένων εβραίων κάνοντας πράξη την ανθρωπιά και την αυτοθυσία.
Η ιστορία του ολοκαυτώματος αυτού του τόπου, μας δίνει πολλά μαθήματα, και γεννά πολλά μηνύματα. Είναι χρέος μας να κατανοούμε όλες τις πτυχές της ιστορίας, διότι αυτές είναι που μας διδάσκουν ότι κάθε άνθρωπος μπορεί να κάνει τη διαφορά, κατέληξε ο ίδιος. Συναισθηματικά φορτισμένη ήταν η ομιλία του προέδρου της Ισραηλιτικής Κοινότητας Τρικάλων κ. Ιακώβ Βενουζίου. Αναφέρθηκε και σε ανθρώπους και περιστατικά που σημάδεψαν, όχι μόνο το διωγμό, αλλά και τη βοήθεια των χριστιανών Τρικαλινών προς τους συμπολίτες τους.
Οι εκδηλώσεις διοργανώθηκαν από την ιταλική πρεσβεία, με την ευκαιρία της φετινής Ιταλική Προεδρίας στον IHRA, τον δήμο Τρικκαίων, την ελληνική αντιπροσωπεία στον IHRA (Διεθνής Συμμαχία Μνήμης Ολοκαυτώματος), το Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο Ελλάδος και το Εβραϊκό Μουσείο Ελλάδος, με τη συνεργασία και την υποστήριξη των Ισραηλιτικών Κοινοτήτων Θεσσαλονίκης και Τρικάλων, της Ιταλικής Σχολής Αθηνών και του Κέντρου Έρευνας – Μουσείου Τσιτσάνη. Παρέστησαν πρέσβεις και εκπρόσωποί τους από 14 χώρες.
Την πρώτη μέρα έγιναν τα εγκαίνια της έκθεσης του Εβραϊκού Μουσείου Ελλάδος «Το Ολοκαύτωμα των Ελλήνων Εβραίων 1941 – 1944 – Προσωπικές Μαρτυρίες», στο Μουσείο Τσιτσάνη, η οποία θα διαρκέσει μέχρι 17 Νοεμβρίου. Η εκπρόσωπος του ΚΙΣΕ, Εφη Εζρατή ανέγνωσε τους χαιρετισμούς του προέδρου και της διευθύντριας του Μουσείου, Μάκη Μάτσα και Ζανέτ Μπαττίνου, όπου μεταξύ άλλων αναφέρει:
«Με την έκθεση αυτή, το Εβραϊκό Μουσείο Ελλάδος στοχεύει στην πολύπλευρη παρουσίαση των τραγικών γεγονότων της περιόδου του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, με έμφαση στον διωγμό των Ελλήνων Εβραίων. Διερευνά, στο μέτρο του δυνατού, τα κύρια γεγονότα του πολέμου που σχετίζονται με το Ολοκαύτωμα καθώς και τις περιστάσεις εντός των οποίων εκτυλίχθηκε ο συστηματικός διωγμός και εκτοπισμός των Εβραίων της Ελλάδας, με σκοπό να ενθαρρύνει την καλύτερη γνώση και κατανόηση του Ολοκαυτώματος, αναδεικνύοντας τη φωνή του ιστορικού υποκειμένου. Η έκθεση αντλεί υλικό κυρίως από τα σχετικά αρχεία και τις συλλογές του Ε.Μ.Ε. και αποτελεί προϊόν διαρκούς έρευνας και επεξεργασίας».
Παράλληλα, ξεκίνησε και θα διαρκέσει έως τις 17 Νοεμβρίου στο φουαγιέ του Πνευματικού Κέντρου Τρικάλων, η έκθεση «Το Γερμανικό ναζιστικό στρατόπεδο συγκέντρωσης ’Αουσβιτς – Μπίρκεναου», του Κρατικού Μουσείου του ’Αουσβιτς, με την επιμέλεια της Πρεσβείας της Πολωνίας στην Ελλάδα.
Τη σημασία της έκθεσης ειδικά για τους μαθητές και τις μαθήτριες των Τρικάλων, εξήγησε η Μορφωτική Ακόλουθο της Πρεσβείας της Πολωνίας, Ιουστίνα Σλόβικ, η οποία, ανάμεσα σε άλλα, τόνισε: «Η έκθεση «Γερμανικό Ναζιστικό Στρατόπεδο Θανάτου Konzentrationslager Auschwitz», που δημιουργήθηκε από το Κρατικό Μουσείο ’Αουσβιτς-Μπίρκεναου και την Πολωνική Πρεσβεία στην Αθήνα, παρουσιάζει με συνοπτικό τρόπο όλα τα πιο σημαντικά στάδια της ιστορίας του ’Αουσβιτς, τη γένεση του ναζιστικού κινήματος καθώς και τα ιδιαίτερα στοιχεία του ναζιστικού τρόμου στην κατεχόμενη Πολωνία. Αποτελείται από 31 πινακίδες, με χρονολογική και θεματική διάταξη.
Οι βασικοί άξονες αφορούν την εξόντωση των Εβραίων στο KL Auschwitz, το ξεκίνημα της εγκατάστασης του στρατοπέδου και το πολιτικό πλαίσιο της λειτουργίας του, τις διάφορες μορφές εξόντωσης των κρατουμένων στο στρατόπεδο, τις συνθήκες διαβίωσης των κρατουμένων, την τρομοκρατία και την πείνα, τις μορφές αντίστασης και βοήθειας προς τους κρατούμενους από τον έξω κόσμο, τα ιατρικά πειράματα και την αποκάλυψη του εγκλήματος.
Σε ξεχωριστές πινακίδες παρουσιάζονται ειδικές ομάδες των θυμάτων, όπως σοβιετικοί αιχμάλωτοι πολέμου, οι Ρομά, οι γυναίκες και τα παιδιά. Υπάρχει επίσης μια ειδική πινακίδα με πληροφορίες και φωτογραφίες σχετικά με την απέλαση των 55.000 Ελλήνων πολιτών στο ’Αουσβιτς».
Σημειώνεται πως, στο τριήμερο των εκδηλώσεων, την πρώτη μέρα ο ιστορικός – φιλόλογος και συγγραφέας Κώστας Μιχαλάκης ανέπτυξε το θέμα «Μαθητολόγια 3ου Δημοτικού Σχολείου Τρικάλων – Μια κιβωτός στο πέλαγος της Ιστορίας». Ακολούθησε η βιβλιοπαρουσίαση του βιβλίου «ΛΟΥΝΑ» της Ρίκας Μπενβενίστε (εκδ. Πόλις, 2017). Πρόκειται για ένα δοκίμιο ιστορικής βιογραφίας, που με ηρωίδα τη Λούνα «ανοίγει ένα μονοπάτι για να ξανασκεφτούμε τους Εβραίους της Θεσσαλονίκης στην πόλη τους, τη Shoah, τη φτώχεια και τα ανάποδα μεταπολεμικά χρόνια».
Το βιβλίο παρουσίασαν, η κ. Οντέτ Βαρών – Βασάρ, ιστορικός -Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο, η κ. Μαρία Καβάλα, ιστορικός -ΑΠΘ, και η συγγραφέας Ρίκα Μπενβενίστε, ιστορικός, καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Τον συντονισμό έκανε ο Καθηγητής Παθολογίας της Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Ιωαννίνων κ. Μωυσής Ελισάφ, Πρόεδρος Ι.Κ. Ιωαννίνων. Η βραδιά έκλεισε με μια υπέροχη συναυλία από τη σοπράνο Μαριάντζελα Χατζησταματίου και τους Νίκο Παναγιωτίδη (κιθάρα, καλλιτεχνική διεύθυνση), Κωστή Παπάζογλου (φλάουτο) και Μαρίνη Πεϊκίδου (βιόλα).
Επίσης, το περασμένο Σάββατο, ιδιαίτερα συγκινητική ήταν η παρουσίαση μικρού τμήματος της ταινίας του τρικαλινού Βασίλη Λουλέ «Φιλιά εις τα παιδιά», που αναφέρεται στη διάσωση παιδιών Εβραίων από χριστιανούς Έλληνες. Η βραδιά έκλεισε με συναυλία με την ορχήστρα του Μουσείου Τσιτσάνη για το Ολοκαύτωμα. Το ίδιο απόγευμα, πραγματοποιήθηκαν οι κεντρικές ομιλίες στο Πνευματικό Κέντρο Τρικάλων «Αθανάσιος Τριγώνης», στην αίθουσα «Δημήτρη Καβράκος».
Οι περισσότεροι από τους ομιλητές εστίασαν στην ανάγκη ενότητας απέναντι σε ακραίες ιδεολογίες. Ο δήμαρχος Τρικκαίων, Δημήτρης Παπαστεργίου, αναφέρθηκε χαρακτηριστικά στους Έλληνες «που υψώνουν τη σημαία της ισότητας, χωρίς διαχωρισμούς, χωρίς μίση, χωρίς βία. Χαρακτηριστική, επίσης, ήταν η φράση του πρέσβη της Ιταλίαςμ Λουίτζι Μάρας: «Η Ψυχολογία της Γενοκτονίας είναι η πιο αρνητική έκφραση της ψυχολογίας του κακού, που επιτρέπει στον καθένα μας – αν δεν είμαστε ακέραιοι- να βρίσκουμε δικαιολογίες για όσα κακώς πράττουμε».
Ενώ ο κ. Ευστάθιος Λιανός – Λιάντης, επικεφαλής της Ελληνικής Αντιπροσωπείας στον IHRA, αφού αποκάλυψε πως οι κεντρικές εκδηλώσεις του 2021 θα πραγματοποιηθούν στη χώρα μας, πως είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι το Ολοκαύτωμα δεν ξεκίνησε με εκτελέσεις, για να διευκρινίσει: «Ξεκίνησε με ρητορείες και προχώρησε στην παραβίαση των θεμελιωδών δικαιωμάτων, με αποκορύφωμα τη γενοκτονία. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο αισθανόμαστε τόσο έντονα ότι πρέπει να καταπολεμήσουμε κάθε μορφή μίσους, συμπεριλαμβανομένου του αντισημιτισμού”.
Ο πρόεδρος του ΚΙΣΕ κ. Δαβίδ Σαλτιέλ τόνισε πως «σήμερα, περισσότερο από ποτέ στην ιστορία, υπάρχει ανάγκη να αντιδράσουμε στα ανησυχητικά σημάδια και να κινητοποιηθούμε ακόμη περισσότερο».
Ο κ. Μίκης Μοδιάνο, αντιπρόεδρος του ΔΣ του Εβραϊκού Μουσείου Ελλάδας, επεσήμανε ότι, κατόπιν αιτήματος του Μουσείου προς το Υπουργείο Παιδείας, «συμπεριλήφθηκε ο Νομός Τρικάλων στις περιοχές που προσκλήθηκαν να συμμετέχουν στον μαθητικό διαγωνισμό, για τη δημιουργία ταινίας μικρού μήκους (βίντεο) με θέμα “Το Ολοκαύτωμα και οι Έλληνες Εβραίοι”, για το σχολικό έτος 2018-2019».
[zougla.gr]
