Κουκλίστικη η παλιά πόλη με τα πλακόστρωτα σοκάκια κι ένα αρχιτεκτονικό χαρμάνι από παραδοσιακά σπίτια με σαχνισιά (ένα τμήμα προεξέχει από την όψη της οικοδομής και υποστηρίζεται συχνά από ξύλινες αντηρίδες) ή παλιά τούβλινα αρχοντικά εμπόρων. Από τους τουρκομαχαλάδες ως την κυριλέ «παραλία», δίπλα στον ποταμό Κίσυνθο και στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο, που στις καφετέριες της συγκεντρώνεται η νεολαία, οι αφορμές για βόλτες είναι πολλές.
Αν και η δεκαετία του ’70 έφερε οικοδομικό οργασμό, όπως σε όλες τις πόλεις της χώρας, υπάρχουν ακόμα κτίρια που μαρτυρούν το παρελθόν της. Θα ξεκινήσετε τις βόλτες σας από την κεντρική πλατεία με το παλιό ρολόι: θα ανακαλύψετε τη Δημοτική Αγορά (έχει χαρακτηριστεί διατηρητέο μνημείο), τη γειτονιά με το εντυπωσιακό συγκρότημα καπναποθηκών που έφτιαξαν Ηπειρώτες και Μακεδόνες μάστορες και το σαββατιάτικο πολυπολιτισμικό παζάρι που στήνεται στο χώρο του δημοτικού πάρκινγκ. Η γύρω περιοχή προσφέρεται για φυσιολατρικές ανακαλύψεις: από τον ποταμό Νέστο ως την οροσειρά της Ροδόπης, η οποία χωρίζεται στη μέση από την κοιλάδα του Εχίνου: στα δυτικά βρίσκεται το πυκνό δάσος Δρυμός (Χαϊντού) και στα ανατολικά τα Πομακοχώρια.
Μάλιστα η συγκεκριμένη εποχή είναι η κατάλληλη για να επισκεφθείτε την περιοχή με αφορμή το Ξανθιώτικο Καρναβάλι, το οποίο είναι ένα από τα πιο ονομαστά και βάζει την πόλη σε ρυθμούς πανηγυριού. Το μελαγχολικά χρώματα του χειμώνα ταιριάζουν πολύ στην Ξάνθη, αν όμως θέλετε να συνδυάσετε το ταξίδι με εξορμήσεις στον Νέστο και τη Ροδόπη προτιμήστε την άνοιξη, το καλοκαίρι και το φθινόπωρο.
Η Παλιά Πόλη
Το καμάρι της Ξάνθης δεν είναι άλλο από αυτό το κομμάτι πολιτείας που μοιάζει να προσγειώθηκε από το παρελθόν. Δαιδαλώδη πλακόστρωτα δρομάκια, σκαλάκια που οδηγούν σε αρχοντικές γειτονιές με ολάνθιστα μπαλκόνια, ανάγλυφους τοίχους και φωτογενείς γωνιές που φιλοξενούν όμορφα café συνθέτουν το σκηνικό στο οποίο θέλουμε να επιστρέφουμε με κάθε αφορμή -είτε για βόλτα, είτε για ανατολίτικους μεζέδες, είτε για καφέ και σιροπιαστά γλυκά.
Εδώ θα βρείτε και το Λαογραφικό Μουσείο της πόλης, άλλη μια αφορμή για μνήμες από το παρελθόν μέσα στο Αρχοντικό Κουγιουμτζόγλου. Η οδός Αντίκα με τα όμορφα μικρομάγαζα και οι βασιλικές εκκλησίες που αγκαλιάζουν την συνοικία θα μονοπωλήσουν το βλέμμα σας. Η Πινακοθήκη λίγο πιο πέρα και το Αρχοντικό Δανιέλ, ίσως το μεγαλύτερο κτίριο της παλιάς πόλης, όπου γεννήθηκε ο Μάνος Χατζιδάκις «μυρίζουν τέχνη» από μακριά, μυρωδιά που θα γίνει ακόμη πιο έντονη όταν ολοκληρωθούν τα σχέδια για μετατροπή του τελευταίου σε έναν πολυχώρο τέχνης και σκέψης, σύμφωνα με τις επιταγές του μεγάλου μας μουσικού.
Λίγη… ιστορία
Είναι απαραίτητη για να εκτιμήσουμε την αίσθηση της παράδοσης και της αρχοντιάς που χαρακτηρίζει την πόλη. Την ίδια πόλη που μέχρι πριν από έναν περίπου αιώνα φιλοξενούσε τους μεγαλύτερους καπνοπαραγωγούς της χώρας, οι οποίοι έφτιαχναν τον «μπασμά» και τον έστελναν με καραβάνια προς την Κωνσταντινούπολη αλλά και σε όλη την Ευρώπη.
Αυτές οι ευρωπαϊκές επαφές είναι που ενέπνευσαν την αισθητική της παλιάς πόλης, την οποία κόσμησαν οι πλούσιοι έμποροι με τα αρχοντικά τους. Τα μεγαλόπρεπα κτίρια θυμίζουν ακόμη και σήμερα την ευμάρεια χρυσών εποχών, κατά τις οποίες η Ξάνθη υπήρξε ένας από τους πλουσιότερους δήμους της χώρας, μέχρι να έρθουν οι βαλκανικοί και οι παγκόσμιοι πόλεμοι και να φέρουν την παρακμή. Στην παλιά πόλη «έσπειραν» οι καπνέμποροι τα πανέμορφα σπίτια τους και στην άλλη πλευρά της πόλης τις καπναποθήκες τους, τα αρχιτεκτονικά στοιχειωμένα «θηρία» που μας υποδέχονται με μια αίσθηση εγκατάλειψης αλλά και νοσταλγίας στην οδό Καπνεργατών λίγο μετά τον σημερινό σιδηροδρομικό σταθμό της πόλης.
Ξανθιώτικο… sightseeing
Ένα πλούσιο γεύμα για τις αισθήσεις αποτελεί το παζάρι που στήνεται κάθε Σάββατο δίπλα από την Πυροσβεστική, το οποίο διεκδικεί τον τίτλο της μεγαλύτερης υπαίθριας αγοράς της σύγχρονης Ελλάδας. Αυτή η πανσπερμία χρωμάτων, αρωμάτων, γεύσεων και ήχων επιβάλλεται για τα σαββατιάτικα ψώνια ή απλώς για… χάζι.
Περιφερειακά της Παλιάς Πόλης, βρισκόμαστε στους μαχαλάδες της Ξάνθης, στις μουσουλμανικές συνοικίες με τα χαμηλά σπιτάκια, τις αυλές και την «αυστηρή» περίφραξη, για να διαπιστώσουμε πού οφείλεται ο πολυπολιτισμικός χαρακτήρας της πόλης.
Φυσικά, όταν ένας ποταμός περνά μέσα από μια πόλη, είναι μάλλον αυτονόητο πως ο περίπατος στις όχθες του θα διεκδικήσει πολλές ώρες από το απόγευμά μας, ιδιαίτερα αν πρόκειται για τον Κόσυνθο, με τις βραχώδεις όχθες και το ρομαντικό του σκηνικό, που ξεδιπλώνεται σχεδόν στο κέντρο της πόλης.
Λίγα χιλιόμετρα έξω από την Ξάνθη, η φύση κάνει τα δικά της «μαγικά», καθώς ο Νέστος σχηματίζει τους περίφημους μαιάνδρους του. Τα νερά του δεν μπόρεσαν να διαβρώσουν το δυνατό πέτρωμα κι έτσι δημιούργησαν τις πανέμορφες διαδρομές του που φιλοξενούν σπάνια είδη πουλιών εδώ και χιλιάδες χρόνια στην θρακική γη. Το αισθητικό δάσος γύρω από αυτή την περιοχή μετατρέπεται αυτή την εποχή σε «μαγνήτη» φυσιολατρικών περιπάτων αλλά και «εραστών» του κανό.
Λίγα χιλιόμετρα πάνω από την κοιλάδα του Νέστου, η Σταυρούπολη –η οποία με τον Καλλικράτη συνενώνεται με την Ξάνθη- αποτελεί άλλη μία έξοχη αφορμή για να βάλετε τα αθλητικά σας παπούτσια, να ζωστείτε τις φωτογραφικές μηχανές σας και να περπατήσετε στα καλντερίμια αυτής της πέτρινης πολιτείας με την σπάνια ομορφιά. Ένα κάστρο και ένα μακεδονικό αρχαιολογικό μνημείο είναι απλά οι αφορμές για να φτάσετε στην περιοχή, και να απολαύσετε την θέα προς την κοιλάδα από αυτήν την κωμόπολη – μπαλκόνι.
Πως θα πάτε
Με λεωφορείο: Καθημερινά πραγματοποιούνται δρομολόγια με λεωφορεία του ΚΤΕΛ από τη Θεσσαλονίκη για την Ξάνθη. Με αυτοκίνητο: Για να μεταβείτε στην Ξάνθη με αυτοκίνητο από Βόλο θα χρειαστεί να διανύσετε μια απόσταση 437 χλμ. Τέλος μπορείτε να πάτε στην Ξάνθη και σιδηροδρομικώς καθώς εκτελούνται δρομολόγια με τρένο τη Θεσσαλονίκη.
Που να μείνετε
Στην Ξάνθη δεν θα δυσκολευθείτε με τη διαμονή σας καθώς ο κατάλογος των καταλυμάτων είναι μεγάλος και διαθέτει από ξενοδοχεία, παραδοσιακούς ξενώνες, studios, παραδοσιακά ξενοδοχεία και ενοικιαζόμενα δωμάτια.
Τι θα φάτε
Μερικά από τα φημισμένα πιάτα της περιοχής είναι οι τζιγεροσαρμάδες, το χοιρινό ή το κοτόπουλο με λάχανο τουρσί, το κοτόπουλο με κουσκούσι, οι γλυκές ή αλμυρές πίτες, οι λαχανοντολμάδες, τα χωριάτικα λουκάνικα, τα λαδερά φαγητά με λαχανικά εποχής, τα όσπρια. Περισσότερο από οτιδήποτε άλλο όμως η Ξάνθη φημίζεται για τα γλυκά της. Στα ζαχαροπλαστεία στο κέντρο της πόλης ή στα σοκάκια της Παλιάς Πόλης δοκιμάστε και αγοράστε σιροπιαστά γλυκά ταψιού (μπακλαβά, κανταΐφι, εκμέκ κανταΐφι, σαραγλί, καρυδόπιτα, σάμαλι, ρεβανί), καζάν ντιμπί («ο πάτος του καζανιού» με κρέμα από πρόβειο γάλα), ταβούκ γκιοσού (το μοναδικό γλυκό με κοτόπουλο), μουχαλεμπί (κρέμα με σιρόπι ροδόνερου), το σεκέρ πάρε από σιμιγδάλι, τα φημισμένα τυλιχτά κεράσματα με σοκολάτα και ξηρούς καρπούς (καριόκες, ανώμαλα, νουγκά), το σουτζούκ λουκούμ.
Τι να ψωνίσετε
Αν βρεθείτε στη Ξάνθη, μην παραλείψετε να αγοράσετε γλυκά και αλλαντικά, και να δοκιμάσετε τα περίφημα σουτζούκ λουκούμ, σαραγλί, παστέλια, καριόκες και άλλα γλυκά.
Χρήσιμα τηλέφωνα
Δήμος Ξάνθης: 25413 50801
Νοσοκομείο Ξάνθης: 25410 47100
Αστυνομία Ξάνθης: 25410 84116
Τροχαία Ξάνθης: 25410 84125
ΚΤΕΛ Ξάνθης: 25410 22684
ΟΣΕ Ξάνθης: 25410 22581
Ραδιο Ταξί Ξάνθης: 25410 29977, 72801-3
Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Ξάνθης: 25410 21212
Δημοτική Βιβλιοθήκη Ξάνθης: 25410 22415
Λαογραφικό Μουσείο Ξάνθης: 25410 25421
