Να πάρουμε την Παιδεία στα χέρια μας

Στο στόχαστρο της αστικής τάξης και των κομμάτων που την υπηρετούν τίθενται θεμελιακές κατακτήσεις των εργαζομένων, όπως το ωράριο, η Κοινωνική Ασφάλιση κ.α., που σε μεγάλο βαθμό έχουν πληγεί τα τελευταία χρόνια από την εφαρμοζόμενη πολιτική ΝΔ και ΠΑΣΟΚ. Όμως πρέπει να δούμε και άλλα ζητήματα για τη ζωή της εργατικής τάξης, όπως η Παιδεία, που κύρια τους τελευταίους μήνες αποτελούν την αιχμή του δόρατος στην επίθεση του μεγάλου κεφαλαίου και της κυβέρνησης.
Ο μεγάλος αγωνιστής Δάσκαλος, ο αξέχαστος Δημήτρης Γληνός, είχε πει ότι «η μόρφωση δεν είναι ζήτημα γνώσης, είναι ζήτημα ζωής». Κανένας λοιπόν εργαζόμενος, κανένα παιδί της εργατικής τάξης δεν πρέπει να μένει αδιάφορος στην προσπάθεια της κυβέρνησης, μαζί και του ΠΑΣΟΚ, να εμπορευματοποιήσουν παραπέρα την εκπαίδευση, αλλά και να την υποτάξουν πλήρως στις επιδιώξεις και τα συμφέροντα του μεγάλου κεφαλαίου. Είναι θέμα που ταλανίζει εκατοντάδες χιλιάδες εργατικές οικογένειες. Γι’ αυτό τα Συνδικάτα πρέπει να πάρουν αποφάσεις για ενημέρωση και αγωνιστική δράση απέναντι σε όλα αυτά που συντελούνται στο χώρο της Εκπαίδευσης, με αιχμή την αναθεώρηση του άρθρου 16 του Συντάγματος, για την οποία πολύς λόγος γίνεται τελευταία.
Η κυβέρνηση εδώ και μήνες ψάχνει να βρει τρόπους, παλεύει με νύχια και με δόντια να περάσει η αναθεώρηση με τους λιγότερους κοινωνικούς κραδασμούς. Έχει επιστρατεύσει κάθε λογής πολιτικό και ιδεολογικό μηχανισμό για να πείσει ότι αυτή η αναθεώρηση, αυτές οι μεταρρυθμίσεις γίνονται για να καλυτερεύσει η εκπαίδευση και να αντιμετωπιστούν τα χρονίζοντα προβλήματα. Σ’ αυτή την κατεύθυνση αξιοποιεί και τους μηχανισμούς καταστολής (ΜΑΤ, συλλήψεις, προβοκάτσιες, εισαγγελείς, δικαστήρια). Οι προσπάθειες να αποσπάσει η κυβέρνηση πλατιά συναίνεση στην αναθεώρηση βαίνουν άκαρπες. Αυτό επιβεβαιώνουν οι κινητοποιήσεις των εκπαιδευτικών, των μαθητών, των δασκάλων, που αντιμετωπίστηκαν με σκληρότητα, προκειμένου να τσακιστεί το αγωνιστικό φρόνημα όσων διαφωνούν και αντιπαλεύουν την αντιλαϊκή, αντιεκπαιδευτική πολιτική.
Όμως τι είναι το άρθρο 16 του Συντάγματος και γιατί γίνεται τόσος ντόρος γύρω από αυτό; Το άρθρο 16 είναι ένα άρθρο που ψηφίστηκε το 1975 και αυτό που ορίζει – περιγράφοντάς το μέσα σε αδρές γραμμές – είναι η υποχρέωση του κράτους να παρέχει δωρεάν και ανεξαιρέτως μόρφωση, ψυχαγωγία, πολιτισμό σ’ όλο το λαό, απαγορεύοντας παράλληλα ρητά την ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων και επαγγελματικών ανωτάτων σχολών. Τη χρονική περίοδο που θεσπίστηκε, αντανακλούσε πρώτα απ’ όλα την ανάγκη του καπιταλισμού – λόγω της φάσης ανάπτυξης που βρισκόταν τότε – για περισσότερα εργατικά χέρια με μέση και ανώτερη εκπαίδευση, προκειμένου να μπορούν να χειριστούν τα αναπτυσσόμενα τεχνολογικά μέσα παραγωγής. Και δεύτερον, το επίπεδο ανάπτυξης του εργατικού κινήματος, που πάλευε για δωρεάν Παιδεία σ’ όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης, μιας που μέχρι τότε η πρόσβαση στα πανεπιστήμια ήταν όνειρο για πολλές εργατικές οικογένειες.
Στις σημερινές συνθήκες οι ανάγκες του συστήματος, αλλά και το επίπεδο της ταξικής πάλης έχουν αλλάξει. Οι στόχοι των προωθούμενων αντιδραστικών μεταρρυθμίσεων είναι προφανείς. Επιδιώκουν να αποκομίσουν τεράστια κέρδη, εμπορευματοποιώντας παραπέρα την Παιδεία (επιβολή διδάκτρων, κατάργηση δωρεάν παροχής βιβλίων κλπ.) και παράλληλα αντιδραστικοποιήσουν παραπέρα το περιεχόμενο της εκπαίδευσης, προκειμένου να διαμορφώσουν υποτακτικές συνειδήσεις για το σύστημα. Απέναντι σ’ αυτούς τους στόχους γίνεται κατανοητό ότι το άρθρο 16 βάζει κάποια εμπόδια.
Θα μπορούσε να αντιτάξει κανείς ότι αυτά συμβαίνουν και σήμερα, καθώς λειτουργούν κολέγια, ιδιωτικές σχολές, ΙΕΚ κ.α. Όμως με την αναθεώρηση, καθώς αναγνωρίζονται όλοι αυτοί οι ιδιωτικοί εκπαιδευτικοί φορείς, συμπαρασύρεται και η δημόσια εκπαίδευση στο να λειτουργεί με ιδιωτικο-οικονομικά κριτήρια. Επί παραδείγματι, μπορούμε να αναφέρουμε την περιλάλητη οικονομική αυτοτέλεια, που θα αναγκάσει τα ήδη υπάρχοντα υποχρηματοδοτούμενα δημόσια εκπαιδευτικά ιδρύματα να εξαρτώνται από χρηματοδότες χορηγούς, υποτάσσοντας την έρευνα των πανεπιστημίων, αλλά και κάθε λογής πόνημα καθ’ ολοκληρία στα συμφέροντα και τις απαιτήσεις του μεγάλου κεφαλαίου.
Για παράδειγμα, θα γίνονται έρευνες για το περιβάλλον που θα τις χρηματοδοτούν η «SHELL» και η «MOBIL». Θα γίνονται μελέτες για τα ζητήματα που αφορούν τη διατροφή και χρηματοδότης θα είναι η «MCDONALDS». Θα γίνονται έρευνες όχι για θέματα που αφορούν την προώθηση της ασφάλειας και της ευημερίας του λαού (δημόσιες υποδομές, συγκοινωνίες, προληπτική ιατρική, αντιπλημμυρικά έργα, αντισεισμική θωράκιση), αλλά για θέματα διαφημιστικού μάρκετινγκ, για το πώς δηλαδή μια εταιρεία θα προσελκύσει περισσότερους πελάτες.
Ενδεικτικά επίσης ν’ αναφέρουμε, αναφορικά με το περιεχόμενο της εκπαίδευσης στις άλλες βαθμίδες, ότι ήδη οι μαθητές του Δημοτικού μαθαίνουν από τα βιβλία τους πως το ΝΑΤΟ προωθεί την ειρήνη και τη δημοκρατία σ’ όλα τα μήκη και τα πλάτη της Γης, όπως διδάσκει το σχολικό εγχειρίδιο της ΣΤ’ δημοτικού. Το λειτουργικό αυτό μοντέλο των χορηγών προωθείται και στα σχολεία με ότι αυτό συνεπάγεται γι’ αυτά που μαθαίνουν τα παιδιά και με ότι αυτό σημαίνει για την τσέπη των εργατικών οικογενειών. Αρκεί να σκεφτούμε ότι πολλοί από εμάς ζούμε με μισθούς πείνας και σαν γονείς καλούμαστε μηνιαίως να πληρώνουμε 300 – 400 ευρώ στην παραπαιδεία. Όλα τα παραπάνω συνοψίζονται σε δύο δηλώσεις, οι οποίες δίνουν το στίγμα και για το τι θα ακολουθήσει. Η πρώτη ανήκει στον πρόεδρο του ΣΕΒ. Απευθυνόμενος προς την κυβέρνηση, επισημαίνει χαρακτηριστικά: «Μάθετε στους μαθητές γραφή και ανάγνωση και τα υπόλοιπα αφήστε τα σε μας». Η δεύτερη είναι της υπουργού Παιδείας: «Η Παιδεία πρέπει να είναι ατομική υπόθεση του καθενός».
Ασφαλώς το ζήτημα της εκπαίδευσης δεν κρίνεται μόνο στο θέμα της αναθεώρησης του άρθρου 16. Η Παιδεία, με ή χωρίς αυτό το άρθρο, στα πλαίσια αυτού του εκμεταλλευτικού συστήματος, θα συνεχίσει να είναι γρανάζι της κρατούσας κατάστασης. Εμείς, σαν εργατική τάξη, αυτό που πρέπει να διεκδικήσουμε είναι την ικανοποίηση των σύγχρονων και πραγματικών μας αναγκών. Στο ζήτημα της Παιδείας, αυτές μεταφράζονται σε αποκλειστικά δημόσια και δωρεάν εκπαίδευση, καμία επιβολή διδάκτρων σ’ όλες τις βαθμίδες, κατάργηση κάθε μορφής επιχειρηματικής δράσης στο χώρο της Παιδείας, ενιαία δημόσια και δωρεάν 12χρονη υποχρεωτική εκπαίδευση για όλους, δημόσιες δαπάνες στο ύψος του 15% του κρατικού προϋπολογισμού για την Παιδεία, οργανωμένο δωρεάν δίκτυο 2χρονης προσχολικής αγωγής και άλλα πολλά, τα οποία απαντάνε στις σύγχρονες λαϊκές ανάγκες, όπως αυτά διατυπώνονται στο διεκδικητικό πλαίσιο του ΠΑΜΕ.
Τίθεται επιτακτική η ανάγκη να δηλώσουμε την αντίθεσή μας τις συνδικαλιστικές πλειοψηφίες όπως αυτή της ΓΣΕΕ, που κάθε τόσο προσποιούνται ότι κόπτονται για τη δημόσια Παιδεία, για το μέλλον της νέας γενιάς και την ίδια στιγμή πρωτοστατούν στην ιδιωτικοποίηση της Παιδείας, φτάνοντας ακόμα και στην ίδρυση της λεγόμενης Ακαδημίας Εργασίας, για να αναπαράγεται η ταξική εργασία, με στόχο την ενσωμάτωση της εργατικής τάξης στα σχέδια και τις επιταγές του μεγάλου κεφαλαίου. Να δηλώσουμε την πλήρη αντίθεσή μας στις διαθέσεις της εκκλησίας και του Επιμελητηρίου για την ίδρυση ιδιωτικού πανεπιστημίου.
Πρέπει ακόμα να αποκαλύψουμε το ρόλο που τονίζουν διάφοροι προερχόμενοι κυρίως από το ΠΑΣΟΚ, που εστιάζουν την ανέξοδη κριτική τους αποκλειστικά στην αναθεώρηση του άρθρου 16, αφήνοντας στο απυρόβλητο άλλα θέματα που σχετίζονται με το περιεχόμενο και την ουσία της παρεχόμενης εκπαίδευσης όντας συνένοχοι γιατί τόσα χρόνια βρίσκονταν στην κυβέρνηση, ενώ και τώρα δε διαφωνούν με το στρατηγικό πυρήνα των αλλαγών. Πρέπει όλοι να καταλάβουμε ότι πίσω απ’ αυτές τις κινήσεις εντυπωσιασμού και δήθεν «κριτικής» κρύβεται η πάλη για την κυβερνητική εξουσία ανάμεσα στο ΠΑΣΟΚ και τη ΝΔ.