Σαράντα τέσσερα δημιουργικά χρόνια συμπληρώνει αισίως η θητεία της Μαρίας Φαραντούρη στη χορεία των μεγάλων στιγμών του ελληνικού τραγουδιού. Η δωρική αλλά και λυρική ταυτόχρονα φωνή της, θα “σκιαγραφήσει” προς χάρη των φιλόμουσων του Βόλου ένα κορυφαίο έργο του Μάνου Χατζιδάκι, την “Εποχή της Μελισσάνθης”, συμπράττοντας με το ντόπιο καλλιτεχνικό δυναμικό. Μιλώντας στον “Τ” η κορυφαία ερμηνεύτρια υπογραμμίζει ότι διακατέχεται από συναισθήματα έντονης συγκίνησης ενόψει της συναυλίας της 21ης Απριλίου, ημερομηνίας ορόσημο για την ιστορία της νεότερης Ελλάδας. Εχοντας σαφή εικόνα περί των πολιτιστικών τεκταινόμενων της περιοχής, υπογραμμίζει ότι η επερχόμενη συνεργασία με τη Συμφωνική του Βόλου, την Πολυφωνική Χορωδία, τις φωνές του Χρήστου Παπάζογλου και του Βασίλη Αγροκώστα και όλων των συντελεστών, είναι ευτυχής στιγμή και “πιστεύω ότι έχουν μεγάλη αξία οι συλλογικές προσπάθειες και πρέπει να υποστηριχθούν από την πολιτεία”, όπως αναφέρει χαρακτηριστικά.
Παράλληλα επισημαίνει: “Ευτυχήσατε να έχετε μια Συμφωνική Ορχήστρα υψηλών προδιαγραφών και πρέπει να αγωνιστείτε όλοι και να την υποστηρίξετε με κάθε τρόπο”. Ενθερμη οπαδός της πολιτιστικής αποκέντρωσης, η ιδανική ερμηνεύτρια των έργων του Μίκη Θεοδωράκη και του Μάνου Χατζιδάκι, στηρίζει κάθε αξιόλογη προσπάθεια, επιλέγοντας συνειδητά την οδό της τέχνης που “χαρίζει πλούσια συναισθήματα, μια βαθιά συγκίνηση, μπορεί να αλλάξει εσωτερικά έναν άνθρωπο, να τον χαϊδέψει, να τον παρηγορήσει, να τον κάνει να σκεφτεί”. Η φωνή και τα τραγούδια της έχουν σφραγίσει ανεξίτηλα εποχές και οράματα για ένα καλύτερο κόσμο κι όπως αναφέρει η ίδια χαρακτηριστικά “ένα έργο τέχνης μπορεί να αλλάξει κάποιους ανθρώπους που ανησυχούν, που διαβάζουν το μήνυμα που φέρνει”. Η επικείμενη συναυλία στο Δημοτικό Θέατρο Βόλου με φόντο τον λυρισμό του Μάνου Χατζηδάκι, απηχεί τη δύναμη μιας σημαντικής προσωπικότητας με πλούσιο συναισθηματικό κόσμο και διεθνώς εγνωσμένη καλλιτεχνική αξία, που διαπνέεται από δημιουργική φλόγα και διάθεση ποιοτικής προσφοράς.
-Ευτυχής στιγμή για μια κορυφαία ερμηνεύτρια η σύμπραξη με τις καλλιτεχνικές δυνάμεις του Βόλου;
Αναμφίβολα, γιατί αγαπώ τον Βόλο κι έχω εμφανιστεί επανειλημμένως και με πρόγραμμα Χατζιδάκι και μαζί με τον Λιβανελί είχαμε κάνει πολύ ωραίο πρόγραμμα και είχαμε συνεργαστεί με την Συμφωνική του Βόλου. Αντιλαμβάνεστε λοιπόν ότι νιώθω μεγάλη συγκίνηση και ήταν ευκαιρία καταπληκτική το να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις, ώστε να γίνει αυτή η συναυλία, που είναι πέρα από τα συνηθισμένα και γι’ αυτό έχω όμορφα συναισθήματα.
-Είναι πρόκληση για μια “δωρική” φωνή, που έγινε σύμβολο της Ελλάδας σε εποχές αγώνων, η συνάντηση με τις ευαισθησίες του Μάνου Χατζιδάκι;
Πρέπει να σας πω ότι το έργο που θα ερμηνεύσουμε, “Η εποχή της Μελισσάνθης”, είναι και πολιτικό έργο. Εχει να κάνει με την μεσοπολεμική εποχή και η “Μελισσάνθη” συμβολίζει την ελπίδα. Η ευαισθησία του Μάνου, ο οποίος έγραψε και τον στίχο, του έδωσε μια ποιητική διάθεση για να δημιουργήσει ένα έργο τέχνης. Δεν έμεινε δηλαδή στην τρέχουσα ιστορία για να καταγράψει τι γινόταν, αλλά δανείστηκε ένα μύθο κι έδωσε την δική του εξήγηση. Για μένα είναι από τις πιο πολιτικές του εργασίες, η πιο πολιτική ίσως, που διαπνέεται από λυρισμό και ευαισθησία. Είναι μια εναλλαγή του δωρικού με το λυρικό στοιχείο.
-Η μουσική και τα μεγάλα έργα προσφέρουν ισχυρά διδάγματα και κοινωνικά μηνύματα; Αφυπνίζουν την κοινή γνώμη;
Ενα έργο τέχνης μπορεί να αλλάξει κάποιους ανθρώπους που ανησυχούν, που διαβάζουν το μήνυμα που φέρνει. Το κάθε έργο, είτε πολιτικό είτε όχι, έχει ένα μήνυμα και έτσι εκ των πραγμάτων λέμε ότι έχει πολιτική θέση. Και η “Περσεφόνη” είναι πολιτικό τραγούδι, οικολογικό, ενώ και τα πιο ερωτικά τραγούδια έχουν ένα μήνυμα να προσφέρουν. Με αυτή την λογική λέμε ότι είναι ένα βαθύ μήνυμα τέχνης που σε ξυπνάει, σε ενεργοποιεί, σε ευαισθητοποιεί. Είτε μιλάει για τις προσωπικές σχέσεις είτε για την απώλεια του έρωτα, αλλά ο τρόπος που το λέει είναι μαγικός. Υπήρχε πάντοτε το στοιχείο της μαγείας και της φαντασίας που τα έκανε πιο δημιουργικά τα πράγματα και τα τραγούδια εκείνες τις εποχές, το οποίο όμως δεν υπάρχει σήμερα. Δεν σου αποκαλύπτεται αυτό το στοιχείο της μαγείας. Σαφώς υπάρχουν ταλαντούχοι δημιουργοί, αλλά η έμπνευση των παλαιότερων ήταν σε σχέση με την κουλτούρα, τα οράματα, που είχαν για ένα καλύτερο κόσμο, πιο πνευματικό. Ετσι είναι και η τέχνη. Χαρίζει πλούσια συναισθήματα μια βαθιά συγκίνηση, μπορεί να αλλάξει εσωτερικά έναν άνθρωπο, να τον χαϊδέψει, να τον παρηγορήσει, να τον κάνει να σκεφτεί.
-Εμμένοντας σταθερά στην ποιότητα, στηρίζετε παράλληλα την πολιτιστική αποκέντρωση αλλά και το έργο που επιτελείται σε επίπεδο περιφέρειας…
Οι προτεραιότητές μου δεν είναι συνυφασμένες ούτε με τα χρήματα ούτε με το πόσο εμπορική είναι μια παραγωγή. Πρόσφατα, για παράδειγμα, ήμουνα στη Δράμα και ανταποκρίθηκα στην πρόσκληση της Μέριμνας των Ποντίων Γυναικών, που κάνουν πολύ σημαντικά και ποιοτικά πράγματα. Πραγματικά το χάρηκα που πραγματοποίησα αυτή την συναυλία. Θέλω πλέον να κάνω επιλεκτικά εμφανίσεις, γιατί αυτό μου δίνει ισορροπία, μου δίνει την ανάγκη να εργαστώ και να αισθανθώ την τέχνη, όπως ξεκίνησα άλλωστε.
-Στις 21 Απριλίου θα εμφανιστείτε στο Δημοτικό Θέατρο, συμπράττοντας σε μια ημερομηνία ορόσημο, με την Συμφωνική Ορχήστρα Βόλου…
Είναι όντως σημαδιακή μέρα και τι καλύτερο απ αυτό. Αυτό το μεγάλο έργο που θα παρουσιάσουμε, η “Εποχή της Μελισσάνθης” είναι ταυτόχρονα και πολιτικό Κάποιος είχε γράψει ότι το “Αξιον εστί του Μάνου Χατζιδάκι είναι η Μελισσάνθη”. Νιώθω βαθιά συγκίνηση και θεωρώ ότι δεν θα μπορούσα να κάνω τίποτα καλύτερο. Τώρα οι νέοι άνθρωποι θα τρέξουν στα πεζοδρόμια, στους δρόμους να διαμαρτυρηθούν ή να εκδηλώσουν την αντίθεσή τους ή να συμμετάσχουν σε διάφορες εκδηλώσεις ή απεργίες που γίνονται. Εγώ τώρα πια με το τραγούδι μου συμμετέχω και πιστεύω ότι έχει μια διαχρονική αξία αυτό το έργο, η φωνή, η αλήθεια, που μπορείς να προσφέρεις στην τέχνη και στον κόσμο.
-Ποια εικόνα έχετε για τα πολιτιστικά τεκταινόμενα του Βόλου;
Εκείνο που θυμάμαι ότι είναι μια εκπληκτική ορχήστρα, η Συμφωνική του Βόλου, την οποία είχε διευθύνει καταπληκτικά ο Ρώσος μαέστρος Συμεών Κόγκαν. Χαίρομαι διότι θα έχω την ευκαιρία να γνωρίσω το νέο αίμα, νέους ανθρώπους, τον Βολιώτη μαέστρο Ιωακείμ Μπαλτσαβιά, ο οποίος θα διευθύνει την συναυλία, αλλά και το καλλιτεχνικό δυναμικό του Βόλου. Η συνεργασία με την Συμφωνική του Βόλου, την Πολυφωνική Χορωδία, τις δύο ανδρικές φωνές και όλους τους συντελεστές της συναυλίας, είναι ευτυχής στιγμή και πιστεύω ότι έχουν μεγάλη αξία οι συλλογικές προσπάθειες, οι οποίες πρέπει να υποστηριχθούν από την πολιτεία. Αυτές οι πρωτοβουλίες, αυτές οι καλλιτεχνικές δραστηριότητες, πρέπει να υποστηρίζονται ανεξάρτητα από κόμματα. Η πολιτεία οφείλει να τις διατηρεί και να τις υποστηρίζει. Ευτυχήσατε να έχετε μια Συμφωνική Ορχήστρα υψηλών προδιαγραφών και πρέπει να αγωνιστείτε όλοι και να την υποστηρίξετε με κάθε τρόπο Εχετε αυτή την καταπληκτική ορχήστρα και αξίζει και ο ίδιος ο κόσμος να ευαισθητοποιηθεί πια και να υποστηρίξει δυναμικά τον πολιτισμό.
-Είστε πρέσβειρα της Ελλάδος διεθνώς, ερμηνεύοντας Έλληνες δημιουργούς και ελληνικό στίχο. Εχοντας πλήρη επίγνωση της δύναμης αλλά και της δυναμικής του ελληνικού τραγουδιού, θεωρείτε ότι έχει αναπτύξει ισχυρά αντισώματα, προκειμένου να αντισταθεί στις ξενόφερτες επιρροές;
Λειτουργώ πάντοτε έξω από την βιομηχανία της μουσικής. Σίγουρα και οι εταιρίες του εξωτερικού με τις οποίες συνεργάζομαι, αλλά και εδώ, είναι μέσα στην βιομηχανία και εξυπηρετούν και τα στενά συμφέροντα της βιομηχανίας, που έχει μια συγκεκριμένη φιλοσοφία και μια συγκεκριμένη πολιτική. Σίγουρα εκεί που έχει στραφεί πια το τραγούδι, αποσκοπεί μόνο στην διασκέδαση του κόσμου και το οικονομικό κέρδος. Πάντα υπήρχε αυτό το φαινόμενο αλλά σε λιγότερο βαθμό τα παλαιότερα χρόνια. Αυτό που μας αφορά, όμως, είναι οι άνθρωποι που μπορούν να αντισταθούν, που διαπνέονται από μια δημιουργική φλόγα. Είμαστε αρκετοί, θα έλεγα, και νεότερης γενιάς, αυτοί που προσπαθούμε μέσα από μικρούς πυρήνες να κάνουμε πράγματα. Ξέρουμε πού οδηγούνται οι εξελίξεις, όταν όλα είναι κάτω από το οικονομικό άγχος, το στρες δηλαδή του να βγάλει κανείς χρήματα.
Είναι όμως σημαντικό το γεγονός ότι οι δικοί μας δημιουργοί έδωσαν την αξία που αρμόζει στο τραγούδι, το έκαναν κλασικό. Ο Μίκης προσπάθησε να φέρει στον απλό κόσμο την ποίηση και το κατάφερε. Είναι μεγάλη η προσφορά του, όπως και του Μάνου και των άλλων μεγάλων δημιουργών και γι’ αυτό μένουν στην ιστορία αυτοί οι άνθρωποι. Σήμερα όμως είναι όλα κατηγοριοποιημένα στη μουσική. Τα περισσότερα είναι τυποποιημένα, δεν βγαίνουν μέσα από μια διαδικασία τού να αλλάξεις τον εαυτό σου, να τον κάνεις καλύτερο, πιο ποιητικό, αυτό που ήθελαν οι δημιουργοί. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν βγαίνουν αξιόλογοι δημιουργοί, αλλά πολύ δύσκολα τους ακούς και πρέπει άλλες συνθήκες να βοηθήσουν, ώστε ένα τέτοιο ταλέντο να αναγνωριστεί ευρέως.
-Ποιο τραγούδι ή έργο έχει καταγραφεί για κάποιο λόγο ανεξίτηλα στην ψυχή σας;
Τραγουδάω από τα 16 μου χρόνια, επί σαράντα τέσσερα χρόνια. Θυμάμαι τον εαυτό μου μικρούλα στο σχολείο να τραγουδώ. Είχα πάντα στενή σχέση με το τραγούδι. Είναι χαραγμένο μέσα μου από την ώρα που γεννήθηκα. Οσα έργα έχω ερμηνεύσει είναι αγαπημένα, αλλά το “Κάντο Χενεράλ” ασφαλώς είναι ένα έργο που ακούστηκε σε όλο τον κόσμο, σε εποχές κοινωνικής αναστάτωσης, ζούσαμε τότε στο Παρίσι, εδώ υπήρχε η χούντα, όλα αυτά τα γεγονότα με έχουν σημαδέψει και δεν ξεχνιούνται ποτέ. Υπάρχουν όμως πολλές ακόμη στιγμές που ήταν καθοριστικές και με τον Μάνο, κάποια έργα που δεν θα ξεχάσω ποτέ, τα “Παράλογα” στο στούντιο, κάποιες κατανυκτικές συναυλίες που δεν μπορούν να ξεχαστούν. Εξω από εξωκλήσια τραγουδούσαμε τα υπέροχα τραγούδια του Μάνου. Σήμερα είναι άλλες οι ανάγκες, αλλά υπάρχουν κι εδώ συγκινητικές στιγμές.
-Ποιο έργο πιστεύετε ότι απηχεί περισσότερο την σύγχρονη πολιτική κατάσταση;
Η “Περσεφόνη” του Μάνου Χατζιδάκι, γιατί είναι ένα κατ εξοχήν οικολογικό τραγούδι. Γράφτηκε ως ένδειξη διαμαρτυρίας και είναι συγκλονιστικό αυτό το υπέροχο τραγούδι πόσο προφητικό είναι μέσα στον καιρό μας και πόσο απηχεί τα σύγχρονα προβλήματα. Συγκλονιστικά αλλά και διαχρονικά είναι όλα τα τραγούδια του Μίκη, που στηρίζονται στην παράδοσή μας όπως η “Οδύσσεια”. Οι ρόλοι της “Οδύσσειας” απηχούν το σήμερα με ένα πολύ απλό και λιτό τρόπο που εκφράζει την περιπέτεια του ανθρώπου που αναζητάει την Ιθάκη του. Πιστεύω ότι αντλείς δύναμη από την παράδοση, σε πυροδοτεί για να δώσεις κάτι καινούργιο, είναι μεγάλη υπόθεση. Υπήρξα τυχερή, οφείλω να το πω, να ζήσω την εποχή των δύο μεγάλων του Μάνου Χατζιδάκι και του Μίκη Θεοδωράκη, που είναι πνευματικός μου πατέρας, κι εύχομαι να βρουν κι οι νεότερες γενιές τους δικούς τους Χατζιδάκιδες και Θεοδωράκηδες, εννοώντας τη σχέση αυτή με τους σημαντικούς δημιουργούς.
