Την εβδομάδα που πέρασε επανήλθε στην τοπική επικαιρότητα με δριμύτητα το θέμα της αέριας ρύπανσης. Η διαφορά με τις προηγούμενες αυτή τη φορά ήταν τα άκρως ανησυχητικά στοιχεία, τα οποία συνθέτουν μια εικόνα ανυποχώρητης αερορύπανσης, η οποία τείνει να λάβει μόνιμα χαρακτηριστικά.
Ασφαλώς δεν είναι η πρώτη φορά που η τοπική κοινωνία ασχολείται με το θέμα. Σχεδόν 40 χρόνια, 33 για την ακρίβεια, από το 1975 δηλαδή, το ζήτημα της εκπομπής ρύπων τότε από τις τοπικές βιομηχανίες και σήμερα από μια σειρά πηγών αποτελεί στοιχείο προβληματισμού. Το αξιοπερίεργο είναι ότι για ένα θέμα που συζητείται επί τρεις και πλέον δεκαετίες δεν έχει ληφθεί ποτέ κανένα μέτρο, μα κανένα απολύτως. Δύο είναι τα συμπεράσματα που προκύπτουν από τα προηγούμενα δεδομένα. Είτε όσα λέγονται και ακούγονται από τους ειδικούς επιστήμονες και από τα τοπικά μέσα ενημέρωσης είναι τερατώδη ψέματα και τίποτα δεν συμβαίνει, είτε η αδιαφορία της πολιτείας και των τοπικών αρχών κινείται σε επίπεδα εγκληματικά.
Αυτά που γνωρίζουμε για την αέρια ρύπανση στο πολεοδομικό συγκρότημα του Βόλου είναι τα στοιχεία που καταγράφονται από τους τρεις σταθμούς αέριας ρύπανσης που λειτουργούν στην περιοχή μας με ευθύνη του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, της Νομαρχίας Μαγνησίας και της ΔΕΥΑΜΒ. Οι μετρήσεις των τριών σταθμών δεν συμπίπτουν πάντα. Και όπως είναι φυσικό, τα διαφορετικά στοιχεία δημιουργούν ένα είδος προβληματισμού. Μεγαλύτερη όμως ανησυχία προκαλεί το γεγονός ότι με βάση τα στοιχεία και των τριών σταθμών οι υπερβάσεις στην αέρια ρύπανση τείνουν να καταστούν μόνιμο φαινόμενο. Αρκεί να αναφέρουμε ότι το 2007, σύμφωνα και με τους τρεις σταθμούς μέτρησης, οι υπερβάσεις σημειώθηκαν για 124 μέρες, την ώρα που η ελληνική και η ευρωπαϊκή νομοθεσία επιτρέπει την υπέρβαση των ορίων μόνο για 35 μέρες ετησίως. Για την αέρια ρύπανση στο Βόλο επίσης γνωρίζουμε ότι, σε συνδυασμό με τις μορφολογικές και κλιματολογικές συνθήκες της περιοχής, είναι άκρως επικίνδυνη για την δημόσια υγεία. Με δεδομένο ότι το πολεοδομικό συγκρότημα ουσιαστικά αποτελεί λεκανοπέδιο, κλεισμένο από τρεις πλευρές με το Πήλιο και τη Γορίτσα δεν διευκολύνει την ελεύθερη κυκλοφορία των αέριων μαζών, με αποτέλεσμα τα μικροσωματίδια να εγκαθίστανται σχεδόν μονίμως στην ατμόσφαιρα της πόλης. Επίσης το υγρό κλίμα της περιοχής επιτείνει τη δυσάρεστη κατάσταση. Τούτων δοθέντων, δεν έχουν άδικο οι γιατροί του Βόλου, που υπογραμμίζουν όλο και πιο έντονα τους κινδύνους για τη δημόσια υγεία και ιδιαίτερα για τις ευαίσθητες ομάδες του πληθυσμού. Αν συνυπολογιστεί και το γεγονός ότι ο Βόλος είναι μία από τις πρώτες περιοχές της χώρας σε κατανάλωση εισπνεόμενων φαρμάκων, δεν χρειάζονται περισσότερα για να ’ναι εύλογη η διάχυτη ανησυχία των τελευταίων ημερών. Αυτά σε πολύ χοντρές αράδες είναι τα όσα γνωρίζουμε για την αέρια ρύπανση στο πολεοδομικό συγκρότημα.
Τα όσα δεν γνωρίζουμε όμως είναι σύμφωνα με τους ειδικούς τα σημαντικότερα. Πάνω απ΄ όλα η τοπική κοινωνία δεν στάθηκε ικανή να προσδιορίσει μέχρι σήμερα τις πηγές της αέριας ρύπανσης επακριβώς. Καθ΄ υπερβολή θα λέγαμε ότι πεθαίνουμε χωρίς να ξέρουμε το λόγο. Μόλις χθες η Νομαρχία Μαγνησίας ανακοίνωσε ότι σε ένα μήνα θα είναι έτοιμη η μελέτη προσδιορισμού των πηγών της αέριας ρύπανσης. Τα παλιότερα χρόνια ενοχοποιούνταν οι τοπικές βιομηχανίες, με κυρίαρχη την ΑΓΕΤ. Ασφαλώς αυτό το πρόβλημα ούτε σήμερα έχει εκλείψει και μάλλον διογκώνεται με την καύση του πετ-κοκ. Εκτός των μεγάλων ρυπογόνων βιομηχανιών που περικυκλώνουν το Βόλο, θεωρείται σχεδόν βέβαιο ότι υπάρχουν και άλλες σημαντικές πηγές αέριας ρύπανσης. Οι χύδην φορτοεκφορτώσεις σιδηρομεταλλευμάτων και άλλων προϊόντων στο λιμάνι του Βόλου επιβαρύνουν ιδιαίτερα ορισμένες συνοικίες, όπως αυτή του Παλαιού Λιμεναρχείου. Προσδιορίζονται σήμερα όμως κι άλλες πηγές αέριας ρύπανσης, όπως είναι οι κεντρικές θερμάνσεις, η ραγδαία αύξηση των τροχοφόρων, ακόμα και τα δημόσια και ιδιωτικά έργα, με τα σύννεφα σκόνης να πνίγουν καθημερινά ολόκληρες γειτονιές. Είναι όμως απόλυτη αδυναμία των τοπικών αρχών διαχρονικά να μην έχουν προσδιορίσει μέχρι σήμερα σε τι ποσοστό ευθύνεται η κάθε πηγή για την υπαρκτή και θανατηφόρο αέρια ρύπανση του Βόλου. Ας ελπίσουμε ότι αυτό θα γίνει σύντομα.
Ακόμα χειρότερο είναι το γεγονός ότι δεν έχει εκπονηθεί μια επιδημιολογική μελέτη για την περιοχή. Σύμφωνα με παλιότερη έρευνα του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (προ 10ετίας περίπου), τα παιδιά της 5ης Δημοτικού είναι στην τρίτη θέση πανελλαδικά μετά την Κοζάνη και την Πτολεμαΐδα στις ρινικές παθήσεις! Τις τελευταίες μέρες καρδιολόγοι του Νοσοκομείου Βόλου, αλλά και παθολόγοι και πνευμονολόγοι, κάνουν λόγο για αύξηση των περιστατικών που σχετίζονται με νοσήματα της καρδιάς και του αναπνευστικού. Είναι δυνατόν μια κοινωνία που θέλει να λέγεται σύγχρονη και ενημερωμένη, να μην γνωρίζει τις ακριβείς συνέπειες της αέριας ρύπανσης στις παθήσεις της καρδιάς, του αναπνευστικού, αλλά και του καρκίνου και της παιδικής λευχαιμίας, για τις οποίες υπάρχει η αίσθηση ότι παρουσιάζουν έξαρση τα τελευταία χρόνια στην περιοχή του Βόλου; Κατά συνέπεια τα όσα δεν γνωρίζουμε για την αέρια ρύπανση είναι αυταπόδεικτο ότι είναι πιο κρίσιμα και πιο σημαντικά από τα όσα γνωρίζουμε.
Τέλος πρέπει να γνωρίζουν οι ανησυχούντες με την προβολή του θέματος ότι τα προβλήματα – και μάλιστα τόσο σοβαρά – δεν λύνονται αν σκεπαστούν με το χαλί. Μιλούν ορισμένοι αδαείς για δυσφήμιση της περιοχής. Είναι σε όλους γνωστό ότι τα αποτελέσματα της αέριας ρύπανσης δεν αφορούν ούτε στους επισκέπτες ούτε τους τουρίστες της περιοχής. Οι συνέπειες είναι σωρευτικές και μακροχρόνιες και αφορούν στο μόνιμο πληθυσμό. Πέραν αυτού οι όποιες τουριστικές επενδύσεις θα εδραιωθούν και θα αυξηθούν στη Μαγνησία, όταν το υπαρκτό πρόβλημα λυθεί οριστικά. Με όποιο κόστος. Σε μια περιοχή που το πρόβλημα της αέριας ρύπανσης αυξάνει απειλητικά, ουδείς εχέφρων θα επενδύσει. Αντιθέτως, αν αρχίσει η αποκλιμάκωση του προβλήματος και αυτό δημοσιοποιηθεί σε μια εποχή που οι περιβαλλοντικές ανησυχίες είναι πρώτο θέμα στην παγκόσμια ατζέντα, θα αποτελέσει κίνητρο για τον τουρισμό. Κοντολογίς ένα περιβάλλον που αργοπεθαίνει σε τίποτα δεν μπορεί να ελπίζει. Οφείλουμε όλοι να συμβάλλουμε στην αναγέννησή του, ώστε να είναι βάσιμες οι προσδοκίες μας ότι θα δρέψουμε τους καρπούς του.
Στο κάτω κάτω αποτελεί αναφαίρετο δικαίωμα του κάθε ελεύθερου πολίτη να πληροφορηθεί επακριβώς, αν και πόσο κινδυνεύει από ένα φαινόμενο, για τη δημιουργία του οποίου ελάχιστη ευθύνη έχουν οι πολίτες και πελώριες ευθύνες έχουν τα αρμόδια όργανα της πολιτείας (ΥΠΕΧΩΔΕ) και της τοπικής αυτοδιοίκησης (Νομαρχία, Δήμοι, κλπ). Αυτά προς το παρόν, αφού σύντομα θα χρειαστεί να επανέλθουμε, μιας και η συνέχιση του προβλήματος είναι βέβαιο ότι κάποια στιγμή – ίσως σύντομα – θα βγάλει τους πολίτες στους δρόμους.
Θέλουμε να γνωρίζουμε, αν και πόσο κινδυνεύουμε
