Έχετε ποτέ αναρωτηθεί γιατί οι άνθρωποι από τα βάθη των αιώνων έχουν την ανάγκη να µεταµφιέζονται; Οι γιορτές των αρχαίων Ελλήνων προς τιµή του θεού ∆ιόνυσου, περιελάµβαναν τελετές, στις οποίες οι άνθρωποι µεταµφιέζονταν σε σάτυρους ή φορούσαν µάσκες και ξεχύνονταν στους δρόµους και στις γειτονιές, συµπεριφερόµενοι προκλητικά, εκστοµί-ζοντας τολµηρές φράσεις και επιδιδόµενοι σε πράξεις που σε άλλες περιόδους του χρόνου, θα θεωρούνταν προσβλητικές.
Οι τελετές αυτές, είχαν ως στόχο την ελεύθερη έκφραση των ερωτικών σκέψεων. Η µεταµφίεση, λειτουργούσε καταλυτικά στη ψυχολογία των ανθρώπων, οι οποίοι ένιωθαν ασφαλείς ότι δεν θα αναγνωριστούν για να κατακριθούν για τις πράξεις τους κρυµµένοι πίσω από τις µά-σκες τους,. Η παράδοση της µεταµφίεσης εξαπλώθηκε µε διάφορες παραλλαγές και σε άλλα µέρη του κόσµου. Στο πέρασµα των αιώνων, µεταµορφώθηκε, αλλά δεν χάθηκε. Σήµερα, η µεταµφίεση είναι συνώνυµη µε το καρναβάλι, µε το τρελό ξεφάντωµα, το κέφι, τη ζωντάνια και κυρίως τη φαντασία. Η µεταµφίεση αποτελεί τον καλύτερο τρόπο να κρύψει κανείς τον εαυτό του, κυριολεκτικά και µεταφορικά. Η ψυχολογική µας ταυτότητα έχει δυο πλευρές: αυτή που φαίνεται εκ πρώτη όψεως, τη φαινοµενική, και αυτή που βρίσκεται κάτω από την επιφάνεια, δηλαδή την κρυµµένη. Η αποκριάτικη µάσκα και µεταµφίεση µας επιτρέπει κατά κάποιο τρόπο να φέρουµε στην επιφάνεια αυτήν τη λανθάνουσα όψη της ψυχολογικής µας ταυτότητας. Έτσι όταν µεταµφιεζόµαστε αφήνουµε τα ένστικτά µας αχαλίνωτα και τον εαυτό µας ελεύθερο να πράξει σύµφωνα µε τις επιταγές τους. Η προσθήκη της µάσκας, καλύπτοντας το πρόσωπο και τα µηνύµατα που συνδέονται µε αυτό, αφήνει το πεδίο ελεύθερο στο σώµα, να εκφράσει µε τον τρόπο του εσωτερικές αλήθειες τις οποίες είτε κρατάµε κρυµµένες είτε βρίσκονται σε λανθάνουσα κατάσταση εν αγνοία µας. Η µεταµφίεση µας δίνει την ευκαιρία να αποδράσουµε από κοινωνικούς περιορισµούς και να παίξουµε κάποιον ρόλο τον οποίο τον βιώ νουµε είτε ως επιθυµία είτε ως περιέργεια για το πως θα ήταν να είµαστε πειρατής, µάγος, ή χανούµισσα ή οτιδήποτε άλλο. Η µεταµφίεση λοιπόν κατά τη διάρκεια της αποκριάς έχει περισσότερες από µία σηµασίες και πέρα από το προφανές δηλώνει και µιαν επιθυµία συνδιαλλαγής µε τους άλλους, σε διαφορετικό επίπεδο ωστόσο από το συνηθισµένο.Οι µεταµφιέσεις επιπροσθέτως µας βοηθούν να ξεφύγουµε από την καθηµερινότητα και τη ρουτίνα. Οι συνιστώσες της ψυχικής ανάγκης για µεταµφίεση γεννούν ένα αίσθηµα ελευθερίας, απελευθέρωσης από το άγχος της καθηµερινότητας, µια αίσθηση ανανέωσης και µια χαρούµενη και συχνά πειρακτική διάθεση. Αξίζει να σηµειωθεί ότι δεν είναι όλοι άνθρωποι πρόθυµοι να µεταµφιεστούν, να φορέσουν µάσκες. Όλοι λίγο πολύ γνωρίζουµε κάποιον που έχει πει “αυτά τα πράγµατα αυτά είναι για τα παιδιά” ή “δεν µπορώ να γελοιοποιηθώ έτσι”, ή “τι θα πουν οι πελάτες/συνεργάτες (ή οποιαδήποτε άλλη κατηγορία ανθρώπων) αν µε δουν µασκαρεµένο;”. Aυτό συµβαίνει διότι αυτοί οι άνθρωποι βιώ νουν ως την αλλαγή της ταυτότητάς τους, όπως αυτή προκαλείται εφήµερα µε τη µεταµφίεση, ως απειλητική για το “εγώ” και την αυτοπεποίθησή τους. Και µόνο η σκέψη ότι δεν έχουν τον έλεγχο της κατάστασης ή ότι η δύναµη και η εξουσία τους απειλούνται από τη µεταµφίεση -σε ψυχολογικό επίπεδο-είναι αρκετή για να τους κάνει να εµφανιστούν µε τη γνωστή τους περιβολή σε κάποιο πάρτι µεταµφιεσµένων.
Οι απόκριες δίνουν τη δυνατότητα στον ενήλικο να επιτρέψει στο παιδί που υπάρχει µέσα του να εκφραστεί µέσα από την επιλογή µεταµφίεσης και τη µικρή επανάσταση που κάτι τέτοιο συνεπάγεται. Μπορεί µε αυτόν τον τρόπο να φρενάρει τους µηχανισµούς άµυνας που από τη νεαρή ενήλικη ζωή χρησιµοποιεί ως τρόπο διαχείρισης του άγχους και να αφήσει τον εαυτό του ελεύθερο να βγάλει το παιδί που υπάρχει µέσα του, το οποίο κατά καιρούς υψώνει τη φωνή και θέλει να έρθει πάλι στην επιφάνεια, µε τον έναν ή τον άλλον τρόπο. Άλλωστε η µεταµφίεση είναι µια ανάπαυλα, µια παρένθεση στη ζωή του ανθρώπου, κι έπειτα ξαναγυρίζει στην τάξη και στη νηφαλιότητα.
Η µεταµφίεση – όπως και η αµφίεση γενικά – συνδέονται µε το χαρακτήρα και την ανθρώπινη ψυχολογία. Όταν κανείς µεταµφιέζεται ανταλλάσσει το αληθινό του πρόσωπο µε ένα ψεύτικο, και τότε έχει το συναίσθηµα, την εντύπωση πως αποδεσµεύτηκε, πως α-πέβαλε ένα µέρος του εαυτού του, εκείνο που έχουν συνηθίσει να βλέπουν οι γύρω του. Το αν θα µεταµφιεστεί κανείς ή όχι και το τι θα επιλέξει να «ντυθεί» σχετίζεται άµεσα τόσο µε την προσωπικότητα όσο και µε άλλους ψυχολογικούς παράγοντες, όπως για παράδειγµα, µε τη διάθεση, τα προσωπικά βιώ µατα κτλ. Με τον ίδιο ακριβώς τρόπο λειτουργεί και η αµφίεσή µας. ∆εν είναι τυχαίο ή ασήµαντο το γεγονός ότι ο τρόπος που ντυνόµαστε, αποτελεί µέρος του εαυτού µας δηλώνει την ιδιότητα και την κοινωνική µας θέση, τη διάθεσή µας, το επάγγελµα, την κοινωνική θέση, την παιδεία ακόµη και το χαρακτήρα µας.
Η ψυχολογία της µάσκας
