Προτελευταία Κυριακή της Αποκριάς και όλος ο κόσµος καρναβαλίζεται, πολύ περισσότερο στο περίφηµο καρναβάλι του Ρίο που είναι νωρίτερα από το δικό µας καθώς και της Βενετίας όπως κάθε χρόνο. Για 4 µέρες το Ρίο ντε Τζανέιρο µεταµορφώνεται σε ένα απέραντο θεαµατικό καρναβάλι όπου κυριαρχεί η σάµπα στις παρελάσεις τους από τις σχολές σάµπας µε πρωτότυπα φανταχτερά κουστούµια µε µουλάτες καλλονές να χορεύουν τους ρυθµούς της µαζί µε καλλίγραµµους νέους από τις φτωχικές φαβέλες µέχρι τις αριστοκρατικότερες συνοικίες, του Ρίο, της Μπαϊα και της Κόπα – Καµπάνα. Και δεν είναι µόνο οι 4 αυτές ηµέρες της παρέλασης.
Προηγούνται 361 (όσες έχει ο χρόνος µαζί µε τις 4) για τις προετοιµασίες για να φθάσουν την τελευταία Κυριακή στη µεγάλη παρέλαση της σάµπας που µεταδίδεται τηλεοπτικά σε ολόκληρο τον κόσµο, κάτι που είχα κάνει κι εγώ πριν µερικά χρόνια για το κανάλι της TRT. Η Samba Parade στην οποία παίρνουν µέρος περισσότεροι από 5000 καρναβαλιστές είναι το µεγαλύτερο γεγονός για τη Βραζιλία και όχι µόνον. Οι σχολές σάµπας που συµµετέχουν γεννήθηκαν τη 10ετία του 1920 µέσα από τις φτωχογειτονιές του Ρίο. Μέσα στις Φαβέλες, τις καλύβες τους, οι οποίες υπάρχουν ακόµη, στις παρυφές του Κορκο-βάντο, όπου στην κορυφή υπάρχει το τεράστιο άγαλµα του Χριστού, µε ανοιχτά τα χέρια για να προστατεύσει την πόλη – οι φτωχοί Βραζιλιάνοι για ένα χρόνο σχεδιάζουν και κατασκευάζουν τις στολές τους και σχηµατίζουν διάφορες οµάδες Bandas ή Blocos µε όργανα κρουστά και χορευτές. Όλα αυτά από τη 10ετία του 20 µέχρι σήµερα. Και από τη Βραζιλία στη γειτονική µας Ιταλία όπου τα πιο γνωστά Καρναβάλια είναι της Βενετίας, του Βιαρέτζιο του Τορίνο κ.ά. πόλεων. Ξέρετε τη γνωστή φράση «µας πήραν µε τα λεµόνια». Εγώ σας συµβουλεύω αν βρεθείτε στην περιοχή του Τορίνο να προσέχετε τα πορτοκάλια. Τόνοι ολόκληροι από πορτοκάλια συσωρεύονται και για 4 µέρες αδιακρίτως ρίχνονταν στους δρόµους κατά «δικαίων και αδίκων» περιπατητών και επισκεπτών. Αφού οι καταστηµατάρχες και ιδιοκτήτες των περιοχών του πορτοκαλοπόλεµου έχουν βάλει σίτες για να προστατεύσουν τις περιουσίες τους και τα … κεφάλια τους. Αντίθετα στη Βενετία το καρναβάλι είναι κάτι διαφορετικό. Η λέξη Carnevale σηµαίνει αποχή από την κρεατοφαγία (carne – κρέας). Με πρωτοβουλία της commedia dell’ arte και των θεατρίνων της πόλης των ∆όγηδων, η µάσκα βγήκε στην πλατεία του Σαν Μάρκο, εκεί σε στυλ περιπάτου µε τις ωραίες φορεσιές, οι Βενετσιάνοι µασκοφορεµένοι από τις αρχές του 15ου αιώνα, µυστηριώδεις, ερωτικοί, µε αργές κινήσεις, σε διαφορετικό ρυθµό, απ’ ότι της σάµπας, περιφέρονται στα στενά δροµάκια και στη γέφυρα των στεναγµών και καταλήγουν στο ξενοδοχείο Danieli στην πλατεία του Σαν Μάρκο, εκεί αναµιγνύονται χορευτές, ηθοποιοί, ακροβάτες και υπό τους ήχους µιας µεγάλης ορχήστρας διαγωνίζονται στο χορό και στην επίδειξη της ωραιότερης ιστορικής φορεσιάς από την εποχή των ∆όγηδων κυρίως. Ακόµη διαφορετικότερο είναι το καρναβάλι του Βιαρέτζιο. Εδώ δεν υπάρχουν µόνο µεταµφιεσµένοι περιπατητές όπως στη Βενετία. Πριν από µερικά χρόνια µε ξενάγησε ο Βολιώτης σκηνογράφος και συντηρητής έργων τέχνης ∆ηµήτρης Καλαντζής που µένει µόνιµα στην περιοχή του Βιαρέτζιο και µε την σύζυγο του Μαρία Άτσι βρεθήκαµε στο χώρο της παρέλασης των αρµάτων. (Πολλά στον αριθµό, όπως και της Πάτρας) και στα εργοστάσια που κατασκευάζονται τα άρµατα. Εκεί λοιπόν στη µεγάλη λεωφόρο µε φόντο τη θάλασσα κάτι σαν τη δική µας παραλία γίνεται η παρέλαση των αρµάτων και πεζών µε ωραία θέµατα από την πολιτική και κοινωνική ζωή των Ιταλών και µε τραγούδια που γράφηκαν ειδικά για το καρναβάλι του Βιαρέτζιο, που µπορείτε σήµερα στις 12 το µεσηµέρι να ακούσετε από την εκποµπή µου στο ∆ηµοτικό ραδιόφωνο στους 104.6. Αυτά όσον αφορά τα παραπάνω από προσωπική πείρα. Υπάρχουν όµως ενδιαφέροντα καρναβάλια σε όλο τον κόσµο, όπως της Ν. Ορλεάνης στη Λουϊζιάνα µε τις περίφηµες µπάντες, το οποίο ξεκινά κάθε χρόνο στις 6 Ιανουαρίου και τελειώνει δύο µήνες αργότερα στη Mardi Gras (σαν τη δική µας Κ. ∆ευτέρα, µε παρελάσεις και χορούς. Είναι ακόµη του Τρίνινταντ στην Καραϊβική σε µια έκρηξη κεφιού, µια γιορτή διαφόρων πολιτισµών και εθνοτήτων, από λευκούς, µαύρους, Κινέζους, ινδιάνους, µε ρούχα φανταχτερά, εκατοντάδες κιλά στρας και πούλιες αλλά Βραζιλιάνων. Επίσης είναι λιγότερο φασαριόζικο είναι στη Βασιλεία. Εκεί στην ήσυχη Ελβετία το «γηροκοµείο» όπως αποκαλείται έχει καρναβάλι στην περίφηµη λίµνη του Λουγκάνο, αλλά και στη Λου-κέρνη και κυρίως στην πρωτεύουσα τη Βασιλεία. Είναι το Μπάζλερ Φάστναχτ όπου σβήνουν όλα τα φώτα της πόλης και συγχρόνως ξεχύνονται στους δρόµους µασκαρεµένοι µε µουσικά όργανα και ξυπνούν όσους κοιµούνται µακάρια που κι αυτοί στη συνέχεια αρπάζουν φαναράκια και το ρίχνουν στο χορό και τη διασκέδαση.
Και βέβαια η Ελλάδα δεν θα µπορούσε να είναι η εξαίρεση. Άλλωστε εµείς έχουµε και µια µεγάλη προϊστορία στα καρναβάλια, από τους αρχαίους Έλληνες που ξεφάντωναν στα ∆ιονύσια, στους αρχαίους Αθηναίους που παραφύλαγαν µε τ’ αµάξια τους στη γέφυρα του Κηφισσού όσους επέστρε-
φαν από τα Ελευσίνια µυστήρια για να τους ψάλλουν τα «εξ αµάξης» (απ’ εκεί και η γνωστή φράση) µέχρι τους Βυζαντινούς που µε τα γλέντια τους τα έκαναν «άρτσι – βούρτσι», παρερµηνεύοντας την αρµενική αυτή φράση που σηµαίνει … νηστεία.
Το αποκορύφωµα όµως της ελληνικής τελευταί-ας αποκριάς, πέρα από τα έθιµα σε πολλές περιοχές της Ελλάδος, γίνεται στην Πάτρα και θα είναι µεταξύ των άλλων και το θέµα στο δηµοσίευµά µου στον ΤΑΧΥ∆ΡΟΜΟ την επόµενη Κυριακή όπως και στο ∆ηµοτικό ραδιόφωνο.
Αυτά συνέβαιναν στην περίοδο της Αποκριάς τότε. Τώρα στην εποχή µας έχουν αλλάξει πολλά. Ιδιαίτερα ο τρόπος διασκέδασης στις ταβέρνες. Στις περισσότερες υπήρχαν επαγγελµατίες και ερασιτέχνες κιθαρίστες που µε τα τραγούδια τους «στις µεγάλες αποκριές», «έλα βρε Χαραλάµπη να σε παντρέψουµε» κ.ά. ξεσήκωναν τους θαµώνες. Τώρα δυστυχώς δεν υπάρχουν τέτοιες ταβέρνες – εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων και οι κιθαρίστες έχουν εκλείψει…
Το γιατί συνέβη αυτό, είναι το επόµενο θέµα µου µαζί µε τα έθιµα της αποκριάς στην Ελλάδα.
Άλλοτε και τώρα Αποκριές – Καρναβάλια
